Rozpad ZSRR i wojna w Kuwejcie w 1991 roku wydawały się końcem pewnej epoki
historycznej i początkiem nowej ery XXI wieku, zdominowanej przez Stany Zjednoczone –
militarne i gospodarcze hipermocarstwo. Jednak w latach 1997–2003 nastąpił według
Jacques`a Sapira nagły i gwałtowny kres owego „wieku Ameryki”: kryzys finansowy lat
1997–1998 spowodował rozwój nowych strategii gospodarczych, a także skok
cywilizacyjny Rosji, zerwanie wielu krajów Ameryki Łacińskiej z modelem amerykańskim
oraz pojawienie się Chin w roli kraju kluczowego dla stabilności na Dalekim Wschodzie.
Próbując siłą odzyskać pozycję hegemona, Stany Zjednoczone doprowadziły w
Afganistanie i Iraku do dwu militarnych i politycznych katastrof. Wydarzenia z 11
września 2001 oraz deklarowane powszechnie poparcie i współczucie dla Stanów
Zjednoczonych nie zmieniły postępującej izolacji dyplomatycznej. Wręcz przeciwnie,
Sapir podkreśla, że to te wydarzenia doprowadziły do sytuacji, w której USA muszą
się dziś mierzyć z oskarżeniami o łamanie praw człowieka w Guantanamo i tortury w
Abu Ghraib. Na naszych oczach rodzi się nowy XXI wiek w wielobiegunowym świecie bez
dominującego mocarstwa, gdzie suwerenność znów staje się kluczowym pojęciem myśli
politycznej. Niestety, europejskie elity ociągają się przed powtórnym przemyśleniem
swych strategii politycznych w obliczu tego nowego rozdania.
Jacques Sapir (ur. 1954), directeur d'études w EHESS w Paryżu i
profesor w Moskiewskiej Szkole Ekonomicznej, opublikował m.in.: Les Économistes contre
la démocratie, Les Trous noirs de la science économique, Quelle économie pour le XXle
siecle?, La fin de l'eurolibéralisme.
Spis treści:
Wstęp
Rok 1998; fundamentalny przełom
Przewidzieć przyszłość?
Argumenty autorytetu i autorytet argumentu
Kapitalizm nie jest rynkiem (i odwrotnie)
Kapitalizm a państwa narodowe
Dlaczego i jak?
Rozdział 1. Jak rodzą się wieki polityczne? Precedens XX stulecia
Japonia i Stany Zjednoczone
Przemiany w sztuce wojennej
Wiek XX w zawieszeniu
Zagrożony hegemon: brytyjska reakcja
Nauka dla naszych czasów
Rozdział 2. Zwiastuny wieku Ameryki, który nigdy nie nadszedł
Siła mocarstwa
Globalizacja czy amerykanizacja
Centralne miejsce rosyjskiego wyzwania
Mocarstwo siły
Rozdział 3. Kryzys wieku Ameryki (1997-1999) i jego implikacje
Amerykańska hegemonia w obliczu kryzysów finansowych
Globalizacja wobec skutków amerykańskiej nieudolności w latach 1997-1999
Amerykański dylemat
Wyzwanie rzucone globalizacji: Seattle, Genua i marazm WTO
I przebudziły się Chiny
Dyskurs humanitaryzmu a prymat siły nad prawem
Utrata wiarygodności przez Amerykę
Rozdział 5. Powrót Rosji i wkroczenie na scenę Chin
Powrót Rosji, początek prawdziwego XXI wieku?
Ewolucja stosunków między Rosją a Stanami Zjednoczonymi
Chiny: gracz globalny?
Rozdział 6. Przewidzieć nowy XXI wiek
Wystąpienie Władimira Putina w Monachium, symbol poważnej zmiany wyobrażeń w
stosunkach międzynarodowych
Powrót do pojęcia suwerenności
Upadek międzynarodowych organów kontrolnych
O kryzysu praw człowieka do ich umocnienia
Czy problem praw człowieka daje się rozwiązać na gruncie metafizyki "prawa
naturalnego"?
Niebezpieczna aporia prawa naturalnego
Na nowo uzasadnić uniwersalizm porzucając idealizm metodologiczny
Jakie są granice suwerenności?
Humanitarny kolonializm
Imperatyw humanitarny przeciw humanitaryzmowi
Rozdział 7. Nowy XXI wiek a kwesta militarna
Czym jest rewolucja w sprawach wojskowych?
Kryzys amerykańskiej supremacji militarnej
Strategiczne znaczenie katastrofy humanitarnej w Iraku
Kryzys amerykańskiej doktryny wojskowej
Nowa rewolucja w sprawach wojskowych?
Podsumowanie
Zmiany i kryzys
Postępujący paraliż Francji w Europie i na świecie
Wybory we Francji w roku 2007: czy doprowadzą do zmian?
Kryzys strategii francuskich elit
Francja - przedmiot czy podmiot nowego XXI wieku?
254 strony, oprawa miękka