Politycy francuscy od dawna zazdrościli swoim kolegom z Republiki Federalnej
Niemiec.
Zachodnie Niemcy nie dość, że po 1945 roku błyskawicznie dźwignęły
się z ruiny, a następnie stały się jednym z największych na świecie eksporterów, to
również lepiej oparły się światowemu kryzysowi naftowemu lat siedemdziesiątych.
Powszechnie uważa się, że duch przedsiębiorczości jest w Niemczech bardziej
ceniony, wydatki państwowe są niższe, a związki zawodowe postępują rozsądniej niż
we Francji. Chwalono więc „model niemiecki”, którego symbol stanowiła silna
niemiecka marka. Francuzi zazdrościli Niemcom i jednocześnie bali się ich, a politycy
francuscy powtarzali, że „gospodarczy olbrzym” pozostaje jednak „politycznym
karłem”: z powodu klęski nazizmu Niemcy zadowalają się mniejszymi wymaganiami i nie
podejmują żadnych działań bez uprzedniej konsultacji z francuskim partnerem oraz
amerykańskim protektorem.
Potem nastąpił koniec zimnej wojny: Związek Radziecki się rozpadł, a zachodnie Niemcy
przyłączyły NRD. Państwo, będące do tej pory gospodarczym motorem kontynentu, stało
się również pierwszą europejską potęgą polityczną. Mimo to – jeśli nie liczyć
zachowania podczas konfliktu w byłej Jugosławii – Niemcy nie nadużywały siły,
którą odzyskały. Większość niemieckiego społeczeństwa wyznaje poglądy
pacyfistyczne. Od połowy lat dziewięćdziesiątych RFN znajduje się jednak w stanie
głębokiego kryzysu gospodarczego, co kwestionuje sens „niemieckiego modelu”. Wpływa
na to nieukończony proces zjednoczeniowy, który bardzo ciąży na finansach państwa.
Cierpiące z powodu nadmiernych wydatków na cele publiczne i socjalne Niemcy coraz
bardziej zaczynają przypominać Francję.
Edouard Husson zaprasza nas, abyśmy spojrzeli na Niemcy trochę innym okiem.
Jego zdaniem nie należy się obawiać niemieckiej potęgi i ich dążenia do
hegemonii – niegdyś politycznej, a obecnie gospodarczej. Większy niepokój powinno
budzić osłabienie RFN z powodów demograficznych: Niemcy stanowią istotny punkt na
mapie kontynentu i zagraża im nowe niebezpieczeństwo – łatwo mogą stać się
największą ofiarą procesów globalizacyjnych. W drugiej części Autor zastanawia się
nad rzeczywistymi podstawami sukcesu RFN, ich kryzysem w wyniku zjednoczenia i
globalizacji oraz próbami odbicia się od dna, które podejmuje obecnie społeczeństwo
po drugiej stronie Renu.
Edouard Husson ukończył studia historyczne i zrobił doktorat w École
Normale Supérieure, z którą jest związany. Prowadził też badania w monachijskim
Institut für Zeitgeschichte. Obecnie wykłada na Uniwersytecie Paris IV-Sorbonne.
Opublikował między innymi: L’Europe contre l’amitié franco-allemande. Des
malentendus ŕ la discorde (Paris, F.X. de Guibert, 1998), Comprendre Hitler et la Shoah.
Les historiens de République Fédérale de l’Allemagne et l’identité allemande
depuis 1949 (Presses Universitaires de France, 2000, ze wstępem Iana Kershawa). Napisał
także wstęp do nowego wspólnego wydania pism Johna Maynarda Keynesa (Les conséquences
économiques de la paix, 1919) oraz Jacques’a Bainville’a (Les conséquences
politiques de la paix, 1920), opublikowanego w roku 2002 przez paryskie wydawnictwo
Gallimard (Collection „Tel”). Ostatnio wydał książki: „Nous pouvons vivre sans
les juifs”, novembre 1941. Quand et comment ils décidčrent de la solution finale
(Paris, Perrin, 2005) oraz Les complaisantes aprčs Sade, Nietzsche et Heidegger (Paris,
F.X. de Guibert, 2007), której współautorem jest Michel Terestchenko.
Spis treści:
Wprowadzenie. Od strachu przed Niemcami do postrzegania
„kryzysu niemieckiego”
- Tajemnica poliszynela
- Powrót Bismarcka? Powrót rzeczywistości
- Ucieczka przed syrenami Bainville’a
- Niemcy, dobrobyt i pokój
- Jak czytać tę książkę?
CZĘŚĆ PIERWSZA
NIEMCY I WAHANIA MOCARSTWA
Rozdział I. Francuskie lęki przed Niemcami
- „Czy Niemiec trzeba się bać?”
- „Zjednoczenia nie będzie”
- Czytajmy znowu Jaurčsa
- Francja i Niemcy wobec „oligarchizacji” społeczeństw zachodnich
- Przełom lat 2000–2002
- Francja, Niemcy i populizm
- Francuskie stereotypy na temat polityki Niemiec
Rozdział II. Zjednoczone Niemcy a skrajna prawica
- Powrót Niemiec: powrót ksenofobii?
- Brak „charyzmatycznego przywódcy” i zjednoczonej siły faszystowskiej
- O tym, jak CDU rezygnuje z podjęcia tematu imigrantów w kampanii wyborczej
- Młodzież – pomiędzy odrzuceniem skrajnej prawicy a przemocą narastającą w
społeczeństwie
- Los imigrantów pochodzenia tureckiego w społeczeństwie niemieckim
Rozdział III. Niemcy a krwawy rozpad Jugosławii
- Odpowiedzialność Europy i Stanów Zjednoczonych za dezintegrację Jugosławii
- Szczególna odpowiedzialność Niemiec
-Jak doszło do udziału Niemiec w operacjach wojskowych skierowanych przeciwko Serbii?
- Imperializm niemiecki?
- Dyplomacja bez skrupułów?
Rozdział IV. Realpolitik Joschki Fischera
- Kontynuacja polityki Kohla wbrew woli elektorat
- Dyplomacja niemiecka a kryzys w Kosowie
- Polityka prowadzona dalej innymi środkami
- Znacząca odpowiedzialność Joschki Fischera za wybuch wojny w Kosowie
- Sportowe buty Joschki Fischera
- Zabawy realpolityków
Rozdział V. Pacyfistyczna taktyka Gerharda Schrödera
- Aktywność dyplomatyczna, która sprawia złe wrażenie
- Wojna z Afganistanem: rozbieżność pomiędzy rządzącymi a opinią publiczną
- Słabe wysiłki RFN na rzecz obrony
- Nie pójdziemy do Iraku
- Interesy Niemiec
- Przejawy niemieckiego gaullizmu
- Gerhard Schröder, Rosja i Turcja
Rozdział VI. Obowiązek pamięci historycznej a pragmatyzm ery Schrödera
- Spór na temat zbrodni Wehrmachtu
- Kłopoty z pamięcią pokolenia 1968
- Debata na temat „eugeniki liberalnej”: samodzielne wybory Niemiec
CZĘŚĆ DRUGA
W POSZUKIWANIU UTRACONEGO MODELU
Rozdział VII. Powstanie pierwszego „modelu nadreńskiego”: ordoliberalizm
(1949–1963)
- Podstawy polityki Konrada Adenauera
- Model Erharda
- Podstawy powojennego liberalizmu niemieckiego
- Granice liberalizmu epoki Adenauera: pokusa zdobycia broni nuklearnej
- Heinemann kontra Adenauer
Rozdział VIII. Blaski i cienie socjaldemokracji: druga wersja „modelu
nadreńskiego” (1963–1982)
- Willy Brandt i „drugie ustanowienie RFN”
- Willy Brandt i nowa polityka wschodnia (Ostpolitik)
- Tryumf „zachodnioniemieckiego modelu społecznego”
- Kryzys roku 1973 i jego wpływ na „model niemiecki”
- Helmut Schmidt: nowa „potęga niemiecka” i powrót do polityki zagranicznej
Adenauera
- Debata z lat 1977–1983: model niemiecki a Sonderweg
Rozdział IX. Helmut Kohl i chwilowy tryumf „neobismarckizmu” (1982–1992)
- Co to jest neobismarckizm?
- Koniec okresu ideologii
- Nieoczekiwany powrót realizmu narodowego
- Jak zapomina się o wszystkich regułach ustanowionych przez Ludwiga Erharda
-O wprowadzeniu euro i innych naruszeniach suwerenności narodu niemieckiego
Rozdział X. Koniec modelu socjaldemokratycznego
- „Antycud”
- Debata na temat: „Niemcy jako ośrodek przemysłowy”
Rozdział XI. Niemcy Schrödera: granice chęci reform
- Prawdziwe dane na temat wzrostu gospodarczego i zadłużenia
- Nowy ordoliberalizm?
- Neokeynesizm dla zjednoczonych Niemiec?
- „Kolega pracodawców”
- Bez „rewolucji schröderowskiej”
- Hamulce demograficzne
- Społeczeństwo, które nie rezygnuje z walki o swoją przyszłość
- Przyspieszenie reform po ponownym sukcesie
wyborczym Gerharda Schrödera
- Elektorat: między koniunkturalnym niezadowoleniem
a historycznym schyłkiem chrześcijańskiej demokracji
- Czyżby następowało ożywienie tempa niemieckiego
rozwoju gospodarczego?
Rozdział XII. „Model niemiecki” a „model europejski”
- Interesy Niemiec. Interesy Europy
- Wolna wymiana i protekcjonizm
- Rezygnacja z „preferencji wspólnotowej” i wzrost bezrobocia w Europie
- Tyrania dolara
- Chirac i Schröder: ku „europejskiemu neogaullizmowi”?
Zakończenie
Podziękowania
Bibliografia
Wykaz ważniejszych skrótów
Indeks
440 stron, oprawa miękka
