Deficyt polskiej literatury, jaki niewątpliwie widać a propos zagadnienia
arbitrażu politycznego głowy państwa, skłania tym bardziej do podjęcia opracowania
tematu, zwłaszcza że nasze piśmiennictwo nie czyni arbitrażu głowy państwa osobnym
ani też głównym przedmiotem swoich zainteresowań, a w dodatku różnie ujmuje kwestię
arbitrażu, jego istoty, ustrojowego sensu i znaczenia, a także szczegółowych narzędzi
realizacji.
Podjęcie wysiłku uporządkowania owych wypowiedzi, uspójnienia siatki pojęć i
wreszcie wypracowania jakichś uogólnień już samo w sobie zachęca do sięgnięcia po
temat, który w polskiej literaturze jest różnie, niekiedy wręcz odmiennie
prezentowany, rodząc wachlarz ocen i opinii, ale także i kontrowersji. Podjęcie tematu
arbitrażu wydaje się zasadne tym bardziej, że jest on przecież jednym z kluczowych
problemów ustrojoznastwa i doktryny konstytucyjnej, w której ocena roli głowy państwa
i przypisywanej jej funkcji arbitrażowej ciągle była - i w dającej się przewidzieć
perspektywie czasowej - nadal będzie aktualna, zajmując w dodatku jedno z ważniejszych
miejsc. Poza tym trzeba mieć na względzie i to, że fenomen arbitrażu politycznego jest
nieprzerwanie aktualny i dyskutowany ze względu na jego konkretne przejawy oraz skutki w
bieżącej polityce.
Wstęp
Część I:
Arbitraż polityczny w konstytucyjnym mechanizmie działania państwa 31
1.Ustrojowa specyfika arbitrażu politycznego 33
2.Typy arbitrażu politycznego głowy państwa: próba systematyzacji 67
2.1.Zasięg działania (arbitraż w wąskim i szerokim znaczeniu) 70
2.2.Siła i rezonansowość oddziaływania arbitrażu 77
2 .3 . Ustrojowy (formalny i faktyczny) charakter działań arbitrażowych 91
3.Instrumenty realizacji arbitrażu politycznego 96
3 .1 . Wpływ doktryny powstrzymywania i równowagi na kształtowanie się koncepcji
działań arbitrażowych 97
3.2.Repertuar środków prowadzenia arbitrażu politycznego 108
Część II:
Konstytucyjne ujęcie roli głowy państwa jako arbitra politycznego 135
1.Warianty konstytucjonalizacji arbitrażu politycznego 137
2.Arbitraż wyrażony wprost w konstytucji 152
2.1.Model francuski: art. 5 konstytucji z 1958 r. 157
2.2.Formuły bezpośrednio wzorowane na rozwiązaniu francuskim 165
3 . Arbitraż skonstytucjonalizowany explicite przy użyciu formuł ekwiwa-lentnych 177
4.Konstytucjonalizacja implicite w ramach funkcji wyczerpującej znamio-na politycznego
arbitrażu 208
5 . Konstytucjonalizacja arbitrażu politycznego w ramach innych funkcji przypisywanych
głowie państwa 238
5.1.Funkcja strażnika konstytucji 239
5.2.Funkcja głowy państwa 252
6.Brak konstytucjonalizacji arbitrażu politycznego 260
Część III:
Legitymizacja: auctoritas i potestas jako warunek skuteczności działań
arbitrażowych głowy państwa 273
1 . Aksjologiczna i prakseologiczna potrzeba legitymizacji arbitrażu poli-tycznego 275
2.Legitymizacja materialna: neutralność polityczna głowy państwa 297
3.Legitymizacja formalna: procedura obsadzania stanowiska głowy pań-stwa – casus
dziedziczenia 333
4.Legitymizacja formalna: procedura obsadzania stanowiska głowy pań-stwa – casus
wyborów 362
4.1.Wybory powszechne versus pozapowszechne 367
4.2.Wybór pośredni versus bezpośredni 397
5 . Legitymizacja formalna-bis: zasada nieodpowiedzialności politycznej głowy państwa
414
Podsumowanie 440
Bibliografia 449
468 stron, B5, oprawa miękka
