Książka wpisuje się do głównego nurtu ekonomii środowiska i zasobów
naturalnych.
Głównym tematem monografii są zmiany w antropogennym obciążeniu
środowiska przyrodniczego, które są istotne w kontekście powodowanych efektów
środowiskowych, oraz ich znaczenie dla przemieszczania gospodarki narodowej w kierunki
trwałego i zrównoważonego rozwoju.
Nikt dotąd nie dokonał tak kompleksowego opracowania akcentującego zmiany
powiązań gospodarki ze środowiskiem w okresie transformacji systemowej w ujęciu
ilościowym dla lat 1988–2005.
Spis treści:
Wprowadzenie
1. Zarys problemu, cel i hipoteza badawcza
2. Metodyka badawcza, zakres pracy i materiały żródłowe
3. Podstawowe pojęcia
4. Układ pracy
Rozdział 1. Koncepcja trwałego rozwoju układu gospodarka-środowisko
przyrodnicze
1.1. Geneza koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego
1.2. Możliwości osiągnięcia granic wzrostu gospodarczego
1.2.1. Dostępność zasobów a wzrost gospodarczy
1.2.2. Degradacja ekosystemów jako bariera wzrostu
1.2.3. Termodynamiczne bariery wzrostu gospodarczego
1.3. Zapewnienie sprawiedliwości międzypokoleniowej
1.4. Gospodarowanie zasobami odnawialnymi i nieodnawialnymi
1.5. Utrzymanie odporności i zdolności adaptacyjnych środowiska
1.6. Relacje pomiędzy dobrobytem a presją środowiskową w koncepcji środowiskowej
krzywej Kuznetsa
1.7. Ocena zmian w układzie gospodarka-środowisko za pomocą wskaźników
środowiskowych
Rozdział 2. Dynamika przejścia od rozwoju gospodarczego degradującego
środowisko do rozwoju trwałego
2.1. Koncepcja słabej i mocnej trwałości rozwoju
2.2. Ograniczenie przepływu materii pomiędzy środowiskiem a gospodarką
2.3. Postęp techniczny i zmniejszanie się jednostkowego zużycia zasobów
środowiskowych
2.4. Stymulowanie pożądanych kierunków zmian w drodze polityki ekologicznej
2.4.1. Cele polityki ekologicznej
2.4.2. Powody ingerencji w mechanizmy ekonomiczne
2.4.3. Instrumenty polityki ekologicznej
2.4.4. Wybór instrumentów polityki ekologicznej
Rozdział 3. Zmienność systemu społeczno-gospodarczego i jego presji
środowiskowej w Polsce w okresie transformacji
3.1. Zmiany podstawowych czynników gospodarczych w świetle postulatów rozwoju trwałego
i zrównoważonego
3.1.1. Kapitał ludzki i jego przemiany
3.1.2. Wytworzony przez człowieka kapitał techniczny oraz jego przekształcenia
3.1.3. Dobrobyt mieszkańców
3.2. Wzmacnianie trwałości rozwoju poprzez zmiany w zakresie gospodarki energetycznej
3.3. W kierunku ograniczania eksploatacji zasobów geologicznych
3.4. Racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych
3.4.1. Zasoby wodne i ich pobór na potrzeby systemu społeczno-gospodarczego
3.4.2. Zrzut zanieczyszczeń do wód
3.4.3. Stan czystości ekosystemów wodnych
3.4.4. Rozwój infrastruktury gospodarki wodnej
3.5. Równoważenie celów gospodarczych i środowiskowych w gospodarowaniu powierzchnią
ziemi
3.6. Ograniczenie zrzutu zanieczyszczeń do atmosfery
3.6.1. Emisja zanieczyszczeń ze źródeł stacjonarnych
3.6.2. Zanieczyszczenia powietrza ze środków transportu
3.7. Zmniejszanie poziomu przepływu materii poprzez zmiany w zakresie gospodarki
odpadowej
3.8. Utrzymywanie różnorodności biologicznej i stabilności ekosystemów w drodze
konserwatorskiej ochrony przyrody i gospodarki leśnej
3.8.1. Obszary o szczególnych walorach przyrodniczych
3.8.2. Zmiany ekosystemów leśnych
3.9. Finansowe i instytucjonalne wsparcie ewolucji gospodarki w kierunku rozwoju trwałego
i zrównoważonego
3.9.1. Wzmocnienie infrastruktury ochrony środowiska przez wzrost nakładów
inwestycyjnych
3.9.2. Instytucjonalne wsparcie finansowania działań proekologicznych
3.10. Zmiany w zakresie antropogenicznej presji na środowisko - próba podsumowania
Rozdział 4. Przesuwanie się układu gospodarka-środowisko przyrodnicze
Polski w kierunku rozwoju trwałego i zrównoważonego
4.1. Zmiany relacji w układzie presja-stan-reakcja jako efekt ograniczania
antropogenicznej presji na środowisko
4.1.1. Antropogeniczna presja na środowisko
4.1.2. Środowiskowe efekty ograniczenia presji systemu gospodarczego
4.1.3. Reakcje systemu społeczno-gospodarczego na problemy środowiskowe
4.1.4. Presja, stan, reakcje w okresie transformacji - podsumowanie
4.2. Antropogeniczna presja na otoczenie przyrodnicze a koszty gospodarczego wykorzystania
środowiska
4.2.1. Badanie kosztów wykorzystania zasobów środowiska
4.2.2. Wpływy do funduszy
4.2.3. Wpływy za wykorzystanie zasobów wodnych
4.2.4. Pozarolnicze wykorzystanie ziemi i wpływy z tego tytułu
4.2.5. Przychody do funduszy związane z zanieczyszczaniem powietrza
4.2.6. Odpady i generowane przez nie przychody funduszy
4.3. Ograniczenie nakładów środowiskowych w gospodarce jako wyraz realizacji
postulatów rozwoju trwałego i zrównoważonego H.E. Dalyego i S.M. de Bruyna
4.3.1. Udział nakładów środowiskowych w PKB - metodyka badania
4.3.2. Wykorzystanie zasobów a PKB
4.3.3. Zanieczyszczanie środowiska a PKB
4.4. Presja systemu gospodarczego na otoczenie przyrodnicze w świetle środowiskowej
krzywej Kuznetsa
4.5. Ewolucja znaczenia czynników środowiskowych w kreowaniu dobrobytu - modele
ekonometryczne oparte na schemacie relacji gospodarka-środowisko H.E. Dalyego
4.6. Zmiany zależności dobrobytu od czynników jego tworzenia
Rozdział 5. Zmiany antropogenicznych obciążeń środowiska na tle przemian
cywilizacyjnych
5.1. Rozwój trwały i zrównoważony na tle zmian cywilizacyjnych
5.2. Demokratyzacja życia społeczno-gospodarczego a rozwój trwały i zrównoważony
5.2.1. Ograniczenia środowiskowe a zagrożenia wzrostu gospodarczego
5.3. Możliwości przyspieszenia wzrostu gospodarczego dzięki wykorzystaniu zasobów
środowiskowych
5.4. Przesuwanie się w okresie transformacji polskiego systemu społeczno-gospodarczego w
kierunku rozwoju trwałego i zrównoważonego - podsumowanie
Aneks. Analiza statystyczna modeli ekonometrycznych
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
304 strony, B5, oprawa miękka
