Jedna z najbardziej znanych, wręcz kultowych, książek filozoficznych XX
wieku.
Stanowi najpełniejszy wyraz myśli Heideggera z właściwą dlań
metaforyką, charakterem nawiązań, aluzji i transpozycji.
Stanowi inspirację dla wielu współczesnych prądów filozoficznych –
fenomenologii, hermeneutyki, egzystencjalizmu, wpłynęła też na styl myślenia
najwybitniejszych współczesnych filozofów.
Martin Heidegger
(1889–1976), filozof niemiecki; uczeń E. Husserla i H. Rickerta; w latach 1923–28
profesor uniwersytetu w Marburgu, w latach 1928–47 i 1950–52 profesor we Fryburgu
Bryzgowijskim (w 1933 roku jego rektor – ta krótka współpraca z władzami
nazistowskimi rzuciła cień na jego sławę). Uważany powszechnie za przedstawiciela
egzystencjalizmu, przeszedł drogę od fenomenologii przez filozofię egzystencjalną do
własnej koncepcji filozoficznej. Analiza ontologicznego pytania o byt prowadziła
Heideggera ku antropologii filozofii (analizie ludzkiego Dasein), a następnie ku
przekroczeniu horyzontu tradycyjnego transcendentalizmu i metafizyki europejskiej. Myśl
Heideggera przybrała formę filozoficznej analizy sytuacji „bycia” człowieka w
życiu codziennym, w otaczającym go świecie ludzi i rzeczy, w czasie i przestrzeni,
sytuacji pierwotnego, codziennego doświadczenia skończonego życia ludzi w ich
otoczeniu, troszczących się o nie, pracujących, posługujących się narzędziami.
Główne prace: Bycie i czas (1927, wydanie polskie 1992), Was ist Metaphysik? (1929),
Kant a problem metafizyki (tegoż roku, wydanie polskie 1989), Vom Wesen der Wahrheit
(1943), Holzwege (1950), Nietzsche (t. 1–2 1961); polski wybór Budować, mieszkać,
myśleć (1977).
Przedmowa (Bogdan Baran) XI
BYCIE I CZAS
Wprowadzenie
Ekspozycja pytania o sens bycia
Rozdział I. Konieczność, struktura i prymat kwestii bycia 3
§ 1. Konieczność wyraźnego powtórzenia pytania o bycie 3
§ 2. Formalna struktura pytania o bycie 6
§ 3. Ontologiczny prymat kwestii bycia 12
§ 4. Ontyczny prymat kwestii bycia 15
Rozdział II. Dwojaki cel opracowania kwestii bycia. Metoda badania i jej zarys 20
§ 5. Ontologiczna analityka jestestwa jako odsłonięcie horyzontu interpretacji sensu
bycia w ogóle 20
§ 6. Zadanie destrukcji dziejów ontologii 25
§ 7. Fenomenologiczna metoda badania 34
A. Pojęcie fenomenu 36
B. Pojęcie logosu 40
C. Wstępne pojęcie fenomenologii 44
§ 8. Zarys rozprawy 49
Część pierwsza
INTERPRETACJA JESTESTWA ZE WZGLĘDU NA CZASOWOŚĆ I EKSPLIKACJA CZASU JAKO
TRANSCENDENTALNEGO HORYZONTU PYTANIA O BYCIE
Dział pierwszy
PRZYGOTOWAWCZA ANALIZA FUNDAMENTALNA JESTESTWA
Rozdział I. Ekspozycja zadania przygotowawczej analizy jestestwa 53
§ 9. Temat analityki jestestwa 53
§ 10. Odróżnienie analityki jestestwa od antropologii, psychologii i biologii 57
§ 11. Analityka egzystencjalna a interpretacja prymitywnego jestestwa. Trudności w osiągnięciu
„naturalnego pojęcia świata” 64
Rozdział II. Bycie-w-świecie w ogóle jako podstawowe ukonstytuowanie jestestwa 68
§ 12. Wstępny opis bycia-w-świecie na podstawie orientacji na bycie-w jako takie 68
§ 13. Egzemplifikacja bycia-w przez jego ufundowany modus. Poznanie świata 77
Rozdział III. Światowość świata 81
§ 14. Ogólna idea światowości świata 81
A. Analiza otoczeniowości i światowości w ogóle 85
§ 15. Bycie bytu spotykanego w otoczeniu 85
§ 16. Światowy charakter otoczenia anonsujący się w wewnątrzświatowym bycie 92
§ 17. Odniesienie i znak 98
§ 18. Powiązanie i oznaczoność; światowość świata 106
B. Skontrastowanie analizy światowości z Kartezjańską interpretacją świata 114
§ 19. Określenie „świata” jako res extensa 114
§ 20. Fundamenty ontologicznego określenia „świata” 118
§ 21. Hermeneutyczna dyskusja Kartezjańskiej ontologii „świata” 122
C. Dookólność otoczenia i „przestrzenność” jestestwa 130
§ 22. Przestrzenność tego, co wewnątrz świata poręczne 131
§ 23. Przestrzenność bycia-w-świecie 134
§ 24. Przestrzenność jestestwa a przestrzeń 141
Rozdział IV. Bycie-w-świecie jako współbycie i bycie Sobą. „Się” 146
§ 25. Podjęcie egzystencjalnego pytania o „kto” jestestwa 147
§ 26. Współjestestwo innych i powszednie współbycie 151
§ 27. Powszednie bycie Sobą i Się 161
Rozdział V. Bycie-w jako takie 168
§ 28. Zadanie tematycznej analizy bycia-w 168
A. Egzystencjalna konstytucja „tu oto” 172
§ 29. Bycie-tu-oto jako położenie 172
§ 30. Lęk jako modus położenia 180
§ 31. Bycie-tu-oto jako rozumienie 183
§ 32. Rozumienie i wykładnia 190
§ 33. Wypowiedź jako pochodny modus wykładni 197
§ 34. Bycie-tu-oto i mowa. Język 205
B. Powszednie bycie „tu oto” i upadanie jestestwa 213
§ 35. Gadanina 214
§ 36. Ciekawość 218
§ 37. Dwuznaczność 221
§ 38. Upadanie i rzucenie 224
Rozdział VI. Troska jako bycie jestestwa 231
§ 39. Pytanie o pierwotny całokształt strukturalnej całości jestestwa 231
§ 40. Podstawowe położenie trwogi jako wyróżniona postać otwartości jestestwa 235
§ 41. Bycie: jestestwa jako troska 244
§ 42. Potwierdzenie egzystencjalnej interpretacji jestestwa jako troski przez
przedontologiczną samowykładnię jestestwa 251
§ 43. Jestestwo, światowość i realność 255
a) Realność jako problem bycia i dowiedlności „świata zewnętrznego” 257
b) Realność jako problem ontologiczny 265
c) Realność i troska 268
§ 44. Jestestwo, otwartość i prawda 270
a) Tradycyjne pojęcie prawdy i jego fundamenty ontologiczne 272
b) Pierwotny fenomen prawdy i wtórność tradycyjnego pojęcia prawdy 278
c) Sposób bycia prawdy i zakładanie prawdy 287
Dział drugi
JESTESTWO I CZASOWOŚĆ
§ 45. Wynik przygotowawczej analizy fundamentalnej jestestwa i zadanie źródłowej
egzystencjalnej interpretacji tego bytu 292
Rozdział I. Możliwe bycie całością jestestwa i bycie ku śmierci 298
§ 46. Pozorna niemożliwość ontologicznego ujęcia i określenia całościowego bycia
jestestwa 298
§ 47. Możliwość doświadczenia śmierci innych i możliwość ujęcia całego
jestestwa 300
§ 48. Zaległość, kres i całokształt 305
§ 49. Odróżnienie egzystencjalnej analizy śmierci od innych możliwych interpretacji
tego fenomenu 311
§ 50. Wstępny zarys egzystencjalno-ontologicznej struktury śmierci 315
§ 51. Bycie ku śmierci i powszedniość jestestwa 318
§ 52. Powszednie bycie ku kresowi i pełne egzystencjalne pojęcie śmierci 322
§ 53. Egzystencjalny zarys właściwego bycia ku śmierci 327
Rozdział II. Poświadczenie w jestestwie właściwej możności bycia i
zdecydowanie 337
§ 54. Problem poświadczenia właściwej możliwości egzystencyjnej 337
§ 55. Egzystencjalno-ontologiczne fundamenty sumienia 340
§ 56. Zew jako charakter sumienia 343
§ 57. Sumienie jako zew troski 345
§ 58. Rozumienie wezwania a wina 352
§ 59. Egzystencjalna interpretacja sumienia i jego potoczna wykładnia 363
§ 60. Egzystencjalna struktura poświadczonej w sumieniu właściwej możności bycia 371
Rozdział III. Właściwa możność bycia całością jestestwa a czasowość
jako ontologiczny sens troski 380
§ 61. Wstępny zarys metodycznego przejścia od wyodrębnienia właściwego bycia
jestestwa całością do fenomenalnego wydobycia czasowości 380
§ 62. Egzystencyjnie właściwa możność bycia całością jestestwa jako wybiegające
zdecydowanie 384
§ 63. Sytuacja hermeneutyczna uzyskana w celu interpretacji sensu bycia troski a
metodologiczny charakter egzystencjalnej analityki w ogóle 391
§ 64. Troska i charakter Siebie 398
§ 65. Czasowość jako ontologiczny sens troski 406
§ 66. Czasowość jestestwa i płynące z niej zadania bardziej źródłowego powtórzenia
analizy egzystencjalnej 416
Rozdział IV. Czasowość i powszedniość 420
§ 67. Podstawowa ciągłość egzystencjalnego ukonstytuowania jestestwa i wstępny zarys
czasowej interpretacji tego ukonstytuowania 420
§ 68. Czasowość otwartości w ogóle 422
a) Czasowość rozumienia 422
b) Czasowość położenia 427
c) Czasowość upadania 435
d) Czasowość mowy 439
§ 69. Czasowość bycia-w-świecie i problem transcendencji świata 441
a) Czasowość przeglądowego zatroskania 443
b) Czasowy sens modyfikacji przeglądowego zatroskania w teoretyczne odkrywanie tego, co
obecne wewnątrz świata 448
c) Czasowy problem transcendencji świata 458
§ 70. Czasowość przestrzenności jestestwa 461
§ 71. Czasowy sens powszedniości jestestwa 465
Rozdział V. Czasowość i dziejowość 468
§ 72. Egzystencjalno-ontologiczna ekspozycja problemu dziejów 468
§ 73. Potoczne rozumienie dziejów i dzianie się jestestwa 475
§ 74. Podstawowe ukonstytuowanie dziejowości 480
§ 75. Dziejowość jestestwa i dzieje świata 486
§ 76. Dziejowość jestestwa egzystencjalnym źródłem historii 491
§ 77. Związek dotychczasowej ekspozycji problemu dziejowości z badaniami
W. Diltheya i ideami hrabiego Yorcka 498
Rozdział VI. Czasowość i wewnątrzczasowość jako źródło potocznego pojęcia
czasu 506
§ 78. Niepełność przeprowadzonej dotąd czasowej analizy jestestwa 506
§ 79. Czasowość jestestwa i zatroskanie o czas 508
§ 80. Objęty zatroskaniem czas i wewnątrzczasowość 512
§ 81. Wewnątrzczasowość i geneza potocznego pojęcia czasu 526
§ 82. Odróżnienie egzystencjalno-ontologicznego związku czasowości, jestestwa i czasu
światowego od Heglowskiego ujęcia relacji między czasem a duchem 536
a) Hegla pojęcie czasu 537
b) Hegla interpretacja związku między czasem a duchem 542
§ 83. Egzystencjalno-czasowa analityka jestestwa a fundamentalno-ontologiczne pytanie o
sens bycia w ogóle 546
Słownik terminologiczny 549
Skorowidz osób 555
Skorowidz pojęć 557
566 stron, oprawa twarda
-