Książka ta odsłania kulisy gry dyplomatycznej toczonej przez mocarstwa zachodnie na
kilka dni przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej. Dni pełnych napięcia,
sprzecznych informacji i wzajemnej nieufności, stanowiących apogeum „wojny nerwów”.
Autor, Richard Overy, znany brytyjski historyk, podkreśla wagę zmagań
zachodnich dyplomatów, którzy, jak wydaje się, do końca żywili nadzieję na pokój.
Przytacza przebieg zakulisowych spotkań, przypomina wydźwięk pisanych naprędce listów
i not dyplomatycznych oraz wysuwanych ultimatów. Stawia pytanie o faktyczne intencje
wpływowych polityków z Francji i Wielkiej Brytanii rozgrywających na mapie Europy –
czy była to tylko ich zręczna gra i próba ratowania honoru, czy faktyczna chęć
niesienia pomocy sojusznikowi?
Z książki dowiemy się m.in., dlaczego przywódca III Rzeszy przesunął planowany na 26
sierpnia atak na Polskę, poznamy nastroje panujące nie tylko w salonach politycznych,
ale także na ulicach europejskich miast wśród zwykłych obywateli państw
zaangażowanych w konflikt.
Ramy czasowe książki obejmują okres od momentu podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow nad
ranem 24 sierpnia do wypowiedzenia wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię 3
września, nazwany obrazowo „huśtawką między wojną a pokojem”. W owym czasie,
zdaniem Overy’ego, ze strony Niemiec panowała pozorna zgoda na dialog, a „pogłoski o
wahaniach Hitlera budziły zarówno nadzieje jak poczucie niepewności”.
Autor przypomina też opinie historyków, którzy zaprzeczają temu, że Adolf Hitler
parł w sierpniu 1939 roku do wojny powszechnej. Owładnięty wizją realizacji swoich
koncepcji rasowych i terytorialnych, przywódca III Rzeszy nie wierzył, że ktoś stanie
mu na drodze w marszu na Wschód. „Awantura
o Polskę" miała być szybką wojną lokalną. Overy, opisując ostatnie
wystąpienia i konsultacje prowadzone przez zachodnich sojuszników Polski tuż po
wkroczeniu wojsk niemieckich na terytorium Polski, przypomina, jak bardzo Hitler się
mylił...
Jeśli Hitler ponosił odpowiedzialność za wybuch wojny w 1939 roku, to pozostaje
pytanie, jakiej wojny chciał właściwie Führer III Rzeszy. Niewielu historyków sądzi
obecnie, że Hitler miał jakiś plan czy dokładniejszy projekt podboju świata, w
którym Polska była pierwszym etapem na drodze ku jakiemuś przyszłościowemu
niemieckiemu imperium globalnemu. Z ostatnich badań wynika raczej, że nie widział
wówczas dokładnie, co zrobić z podbitą Polską, a wizja nowego niemieckiego imperium w
Europie Środkowej i Wschodniej była tworzona niemal na kolanie. Najtrudniejsza jest
odpowiedź na kluczowe pytanie – czy Hitler, jak zawsze twierdził, chciał w 1939 roku
jedynie lokalnej wojny z Polską czy też w pewnym momencie postanowił wystąpić przeciw
Zachodowi i mieć powszechną wojnę europejską.
fragment
tytuł oryginału: 1939: Countdown to War
przekład: Jarosław Skowroński
208 stron, oprawa twarda z obwolutą
