Relacja-reportaż z sześciotygodniowej podróży pisarza po Chinach z 1956
roku to jedna z najciekawszych, a zarazem niemal zapomnianych książek Pawła
Jasienicy.
Choć niedoceniony przez krytykę, Kraj nad Jangcy stanowił istotne uzupełnienie skąpej
literatury na temat intensywnie rozwijającego się kraju, w którym Jasienica już
wówczas zobaczył jedną z przyszłych światowych potęg. W swoim opisie skupia się
jednak nie tyle na obrazie chińskiej gospodarki, ile na życiu codziennym, w sugestywnych
migawkach ukazując chłopów, studentów, mieszkańców wielkich miast, zabytki
architektury, kurorty dla prominentów i spółdzielnie produkcyjne. Zagląda na dworzec,
by pokazać kolejkę karnie czekającą na wejście do pociągu, do Instytutu Mniejszości
Narodowych w Wuhanie i do świątyni, w której widnieje portret Mao Tse-tunga. Zwykle
ogranicza się do obserwacji uzupełnionych własną refleksją, unika wykładów i
ryzykownych uogólnień. Żywo polemizuje z wcześniejszą o siedem wieków relacją Marca
Polo; wobec egzotycznej kultury jest pełen ciekawości i szacunku, ale i dystansu. W tej
skromnie zakrojonej książce udaje mu się pomieścić niezwykłe bogactwo wiedzy i
spostrzeżeń, które z pewnością mogą pomóc w rozumieniu także współczesnych Chin.
Paweł Jasienica
Właśc. Leon Lech Beynar (1909–1970), odznaczony pośmiertnie w 2007 roku Krzyżem
Wielkim Orderu Odrodzenia Polski – historyk, eseista, publicysta; autor słynnej syntezy
dziejów Polski przedrozbiorowej (Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Rzeczpospolita
Obojga Narodów). Uczestnik kampanii wrześniowej, oficer Armii Krajowej; po wojnie
represjonowany. Od 1959 roku wiceprezes ZLP; ostatni prezes Klubu Krzywego Koła (1962). W
1964 jako jeden z 34 intelektualistów podpisał protest przeciwko polityce kulturalnej
władz PRL. Od 1966 wiceprezes polskiego PEN Clubu. W 1968 wystąpił w obronie
represjonowanych studentów, co spowodowało zakaz publikacji jego prac.
272 strony, oprawa miękka
