Książka jest monografią poświęconą konwencji rzymskiej z 1980 r. o prawie
właściwym dla zobowiązań umownych, która wiąże członków Unii
Europejskiej. Publikacja rozprawy zbiega się w czasie z ratyfikacją konwencji oraz jej
wejściem w życie w Polsce, gdzie dotychczasowe przepisy prawa prywatnego
międzynarodowego dotyczące umów zobowiązaniowych zostaną zastąpione przez regulację
konwencyjną.
Omawiana problematyka nabiera dziś szczególnego znaczenia ze względu na coraz
większą liczbę umów zawieranych w kontekście międzynarodowym, gdy istnieje potrzeba
wskazania porządku prawnego, któremu podlega zobowiązanie. Autor rozprawy koncentruje
się na kwestii zakresu statutu kontraktowego uregulowanego w konwencji. Precyzyjne
wytyczenie obszaru zastosowania prawa właściwego dla zobowiązań umownych wymagało
gruntownej analizy przepisów konwencji, w tym także uregulowanych w niej problemów
części ogólnej prawa prywatnego międzynarodowego. Biorąc pod uwagę zakres
omówionych zagadnień, monografia stanowi pierwsze tak obszerne opracowanie konwencji
rzymskiej w literaturze polskiej. Książka może stanowić istotną pomoc w procesie
stosowania nowej regulacji konwencyjnej w Polsce.
Dr Michał Wojewoda, adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego na Wydziale
Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego oraz radca prawny. Absolwent UŁ (1997)
oraz Uniwersytetu w Edynburgu (LL.M. 1998). Ukończył aplikację sądową i zdał egzamin
sędziowski (2001). Rozprawę doktorską obronił w 2005 r. Autor kilkunastu publikacji, w
tym w języku angielskim. Specjalizuje się w problematyce prawa cywilnego oraz prawa
prywatnego międzynarodowego.
Spis treści
Wstęp
CZĘŚĆ I KONWENCJA RZYMSKA - PREZENTACJA
Rozdział 1. Geneza konwencji i jej miejsce w unijnym porządku prawnym
1. Wprowadzenie
2. Geneza i historia powstawania regulacji konwencyjnej
3. Wejście w życie i obowiązywanie konwencji
4. Ratyfikacja i obowiązywanie konwencji w Polsce
5. Przyszłość regulacji konwencyjnej
Rozdział 2. Interpretacja konwencji i problem kwalifikacji
1. Wstęp
2. Interpretacja konwencji - art. 18
3. Dyrektywy interpretacyjne w art. 18 konwencji
3.1. Międzynarodowy charakter jednolitych przepisów konwencji
3.2. Dążenie do osiągnięcia jednolitości
4. Metody wykładni
4.1. Wykładnia słowna - znaczenie różnych wersji językowych konwencji
4.2. Wykładnia celowościowa
4.3. Wykładnia systemowa oraz porównawczoprawna
4.4. Wykładnia historyczna
5. Kwalifikacja
6. Konwencja rzymska a jurysdykcja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Rozdział 3. Zakres zastosowania konwencji rzymskiej
1. Wprowadzenie
2. Zakres konwencji od strony pozytywnej
2.1. Zobowiązanie umowne
2.2. Występowanie konfliktu praw
2.3. Konflikt między systemami różnych państw
3. Wyłączenia spod zakresu konwencji
3.1. Stan cywilny oraz zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób
fizycznych
3.2. Zobowiązania umowne dotyczące testamentów i dziedziczenia, małżeńskich
stosunków majątkowych oraz praw i obowiązków wynikających ze stosunków rodzinnych,
pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa, włącznie ze zobowiązaniami
alimentacyjnymi wobec dzieci pozamałżeńskich
3.3. Zobowiązania wynikające z weksli (w tym weksli własnych), czeków oraz innych
przenaszalnych papierów wartościowych w zakresie, w jakim zobowiązania z tych innych
papierów wartościowych wynikają z ich przenaszalności
3.4. Umowy o sąd polubowny oraz o właściwość sądu
3.5. Kwestie z zakresu prawa spółek, stowarzyszeń i osób prawnych, takie jak ich
utworzenie, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, ustrój wewnętrzny i
rozwiązanie oraz ustawowa osobista odpowiedzialność wspólników i organów za długi
spółki, stowarzyszenia lub osoby prawnej
3.6. Kwestie, czy przedstawiciel może wobec osób trzecich zaciągać zobowiązania w
imieniu osoby przez siebie reprezentowanej lub czy organ spółki, stowarzyszenia lub
osoby prawnej może wobec osób trzecich zaciągać zobowiązania w imieniu tej spółki,
stowarzyszenia lub osoby prawnej
3.7. Tworzenie "trustów" oraz powstałe przez to stosunki prawne pomiędzy
założycielami, powiernikami a beneficjentami
3.8. Dowody i postępowanie
3.9. Umowy ubezpieczenia, które pokrywają ryzyka zlokalizowane na terytoriach państw
członkowskich Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
4. Podsumowanie
CZĘŚĆ II ZAGADNIENIA OGÓLNE STATUTU KONTRAKTOWEGO
Rozdział 1. Prawo właściwe dla umowy a zasada jednolitości statutu kontraktowego
1. Wstęp - pojęcie statutu kontraktowego
2. Wyznaczenie prawa właściwego dla umowy
2.1. Wybór prawa
2.2. Prawo właściwe w braku wyboru
2.2.1. Najściślejszy związek
2.2.2. Domniemanie (konstrukcja charakterystycznego świadczenia)
2.2.3. Przełamanie domniemania
2.3. Reguły szczególne
2.3.1. Umowy dotyczące nieruchomości (art. 4 ust. 3)
2.3.2. Umowy przewozu (art. 4 ust. 4)
2.3.3. Umowy konsumenckie (art. 5)
2.3.4. Indywidualne umowy o pracę (art. 6)
3. Jednolitość statutu kontraktowego
4. Rozszczepienie statutu kontraktowego (dépeçage)
4.1. Pojęcie rozszczepienia statutu
4.2. Dopuszczalność rozszczepienia statutu na gruncie konwencji rzymskiej
4.3. Różne przypadki rozszczepienia statutu
5. Konkluzje
Rozdział 2. Normy imperatywne
1. Wstęp
2. Pojęcie i podstawowe typy norm imperatywnych
3. Powody uwzględniania norm imperatywnych w prawie kolizyjnym
4. Normy imperatywne w konwencji rzymskiej
5. Podsumowanie
5.1. Konkurencja norm imperatywnych i wskazujących je przepisów
5.2. Prawo właściwe a przepisy imperatywne innych państw
Rozdział 3. Ordre public oraz fraude a la loi
1. Wstęp
2. Klauzula porządku publicznego
2.1. Pojęcie porządku publicznego
2.2. Przesłanki zastosowania art. 16
2.3. Skutki odwołania się do konstrukcji ordre public
3. Ordre public a normy imperatywne
4. Konwencja rzymska a problem obejścia prawa
Rozdział 4. Granice statutu kontraktowego
1. Wprowadzenie
2. Konkurencja statutów
2.1. Statut kontraktowy a statut formy
2.2. Statut kontraktowy a statut zdolności
2.3. Statut zmian podmiotowych w zobowiązaniu
2.4. Statut kontraktowy a statut rzeczowy
2.5. Statut kontraktowy a statut deliktowy - zbieg statutów
2.6. Statut kontraktowy a statut bezpodstawnego wzbogacenia
2.7. Statut kontraktowy a statut procedury - znaczenie legis fori
3. Stosowanie prawa publicznego
4. Podsumowanie
CZĘŚĆ III ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE STATUTU KONTRAKTOWEGO
Rozdział 1. Istnienie i ważność materialna umowy (art. 8)
1. Wstęp
2. Istnienie i ważność umowy
3. Ogólny zakres art. 8 konwencji
4. Dopuszczalność czynności prawnej
5. Istnienie kontraktu
5.1. Historia art. 8 konwencji
5.2. Istnienie umowy według art. 8 konwencji
6. Ważność materialna umowy
7. Przełamania statutu i wyjątki od zasady jego jednolitości
8. Podsumowanie
Rozdział 2. Wykładnia umowy (art. 10 ust. 1 lit. a)
1. Wprowadzenie
2. Interpretacja - problem prawa czy faktów
3. Dépeçage a prawo właściwe dla wykładni
4. Język umowy oraz terminy technicznoprawne
5. Interpretacja umowy a przypadki przełamania statutu kontraktowego
6. Konkluzje
Rozdział 3. Wykonanie obowiązków wynikających z umowy (art. 10 ust. 1 lit. b)
1. Wprowadzenie
2. Wykonanie zobowiązania jako kwestia poddana statutowi kontraktowemu
3. Artykuł 10 ust. 2 konwencji rzymskiej - znaczenie prawa miejsca wykonania
3.1. Pojęcie "sposobu wykonania zobowiązania"
3.2. Branie pod uwagę przepisów legis loci solutionis
3.3. Dyrektywy stosowania art. 10 ust. 2
4. Prawo miejsca wykonania
5. Wykonanie i sposób wykonania - przykłady współdziałania systemów
5.1. Staranność dłużnika w wykonaniu zobowiązania
5.2. Czas i miejsce wykonania
5.3. Udział osób trzecich w wykonaniu zobowiązania
5.4. Pokwitowanie
5.5. Zobowiązania pieniężne
6. Inne przypadki przełamania jednolitości statutu lub jego zakresu
6.1. Wpływ innych systemów na problematykę wykonania
6.2. Lex loci solutionis - art. 10 ust. 2 a art. 7 konwencji
7. Podsumowanie
Rozdział 4. Skutki całkowitego lub częściowego niewykonania zobowiązania (art.
10 ust. 1 lit. c)
1. Wstęp
2. Skutki całkowitego lub częściowego niewykonania zobowiązania
3. Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej
4. Nienależyte wykonanie - środki podejmowane przez wierzyciela
5. Uprawnienia wierzyciela
6. Ustalenie szkody i odszkodowania
7. Znaczenie kompetencji procesowych sędziego
Rozdział 5. Różne sposoby wygaśnięcia zobowiązania (art. 10 ust. 1 lit. d in
principio)
1. Wprowadzenie
2. Przegląd różnych sposobów wygaśnięcia zobowiązania
3. Wygaśnięcie zobowiązania jako następstwo czynności prawnej
3.1. Umowa przenosząca prawo rzeczowe
3.2. Umowa nowacyjna
4. Prawo właściwe dla potrącenia
5. Świadczenie niedozwolone
6. Złożenie świadczenia do depozytu sądowego
7. Upadłość dłużnika a wygaśnięcie zobowiązania
Rozdział 6. Przedawnienie i utrata praw wynikająca z upływu terminów (art. 10
ust. 1 lit. d in fine)
1. Wstęp
2. Przedawnienie w regulacjach merytorycznych i w prawie prywatnym międzynarodowym
3. Zakres kwestii poddanych prawu właściwemu
4. Odstępstwa od stosowania prawa generalnie właściwego dla umowy
5. Podsumowanie
Rozdział 7 Skutki nieważności umowy (art. 10 ust. 1 lit. e)
1. Wprowadzenie
2. Ratio legis regulacji z art. 10 ust. 1 lit. e
3. Krytyka regulacji konwencyjnej
4. Artykuł 10 ust. 1 lit. e a kwalifikacja roszczeń związanych z nieważnością umowy
5. Zakres spraw "niekontraktowych" objętych regulacją konwencyjną
5.1. Jaka nieważność?
5.2. Czy tylko nieważność?
5.3. Inne przypadki nienależnego świadczenia
5.4. Czy tylko roszczenia zwrotne?
5.5. Przyczyny i skutki nieważności - konkurencja statutów
6. Wnioski
Rozdział 8. Domniemania i ciężar dowodu (art. 14 ust. 1)
1. Wstęp
2. Domniemania i ciężar dowodu - problem merytoryczny czy procesowy?
2.1. Domniemania prawne
2.2. Ciężar dowodu
3. Domniemania i ciężar dowodu jako domena legis contractus
4. Wnioski
Bibliografia
Lista dokumentów wspólnotowych najczęściej powoływanych w tekście
ZAŁĄCZNIK
Nota wstępna
Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych otwarta do podpisu w Rzymie
dnia 19 czerwca 1980 r.
Preambuła
Tytuł I. Zakres zastosowania
Tytuł II. Przepisy jednolite
Tytuł III. Postanowienia końcowe
Protokół
Wspólne Oświadczenie
Wspólne Oświadczenie Wysokich Umawiających się Stron dotyczące terminów ratyfikacji
Konwencji o przystąpieniu
Oświadczenie Państw Członkowskich dotyczące terminu przedłożenia wniosku
dotyczącego rozporządzenia w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych
Wspólne oświadczenie Państw Członkowskich dotyczące wymiany informacji
Pierwszy protokół w sprawie wykładni przez Trybunał Sprawiedliwości
Wspólnot Europejskich Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, otwartej
do podpisu w Rzymie dnia 19 czerwca 1980 r.
Wspólne Oświadczenia
Drugi protokół przyznający Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
pewne uprawnienia do dokonywania wykładni Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań
umownych, otwartej do podpisu w Rzymie dnia 19 czerwca 1980 r.
475 stron, A5, miękka oprawa
