Kodeks pracy i zabezpieczenia społecznego Unii Europejskiej to zaktualizowana
edycja książki Dokumenty źródłowe instytucji Wspólnot Europejskich w zakresie prawa
socjalnego wydanej nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w 1999 r.
Mimo że formalnie rzecz ujmując, europejskie prawo pracy i zabezpieczenia
społecznego nie zostało skodyfikowane, Autorzy niniejszego wyboru źródeł uznali, iż
upoważnione jest użycie określenia „Kodeks” w stosunku do usystematyzowanego zbioru
przepisów prawnych zamieszczonych w aktach prawa pierwotnego (traktatach) i wtórnego
(dyrektywach i rozporządzeniach) z dziedziny europejskiego prawa pracy i zabezpieczenia
społecznego, przyjętych przez właściwe instytucje Unii Europejskiej (Parlament
Europejski i Radę), obowiązujących w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej.
Od Autorów
Spis treści:
Od autorów, 13
I. Prawo Traktatowe
Traktat o Unii Europejskiej, 17
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, 27
II. Dokumenty dotyczące Praw Człowieka
Deklaracja Podstawowych Praw i Wolności, 41
Wspólnotowa Karta Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników, 46
Deklaracja o Prawach Człowieka, 52
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, 55
III. Rozporządzenia i dyrektywy
III. 1. Indywidualne prawo pracy
Swoboda przemieszczania się pracowników
Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1612/68 z dnia 15 października 1968 r. w sprawie swobodnego
przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty (tekst ujednolicony) 63
Dyrektywa Rady (2003/86/WE) z dnia 22 września 2003 r. w sprawie prawa do łączenia
rodzin, 76
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2004/38/WE) z dnia 29 kwietnia 2004 r. w
sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i
pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68
i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG,
75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG, 87
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2005/36/WE) z dnia 7 września 2005 r. w
sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, 108
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 635/2006 z dnia 25 kwietnia 2006 r. uchylające
rozporządzenie (EWG) nr 1251/70 dotyczące prawa pracowników do pozostania na terytorium
Państwa Członkowskiego po ustaniu zatrudnienia w tym państwie, 250
Dyrektywa Rady (2009/50/WE) z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu
obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich
kwalifikacji, 251
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2009/52/WE) z dnia 18 czerwca 2009 r.
przewidująca minimalne normy w odniesieniu do kar i środków stosowanych wobec
pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich, 271
Informacja o warunkach zatrudnienia
Dyrektywa Rady (91/533/EWG) z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku
pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub
stosunku pracy, 283
Równe traktowanie pracowników
Dyrektywa Rady (86/613/EWG) z dnia 11 grudnia 1986 r. w sprawie stosowania zasady równego
traktowania kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w tym w rolnictwie, oraz
w sprawie ochrony kobiet pracujących na własny rachunek w okresie ciąży i
macierzyństwa, 288
Dyrektywa Rady (2000/43/WE) z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w życie zasadę
równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, 292
Dyrektywa Rady (2000/78/WE) z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki
ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, 300
Dyrektywa Rady (2004/113/WE) z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzająca w życie zasadę
równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz
dostarczania towarów i usług, 311
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2006/54/WE) z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie
wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i
mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana), 320
Delegowanie pracowników
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (96/71/WE) z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca
delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, 341
Szczególne formy zatrudnienia
Dyrektywa Rady (97/81/WE) z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca Porozumienia ramowego w
sprawie pracy w niepełnym wymiarze godzin zawartego przez Europejską Unię Konfederacji
Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych
(CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC), 348
Dyrektywa Rady (98/23/WE) z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie rozszerzenia dyrektywy
97/81/WE w sprawie porozumienia ramowego dotyczącego pracy w niepełnym wymiarze godzin
zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE),
Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację
Związków Zawodowych (ETUC) na Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej, 357
Dyrektywa Rady (99/70/WE) z dnia 28 czerwca 1999 r. dotycząca Porozumienia ramowego w
sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji
Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych
(CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC), 359
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2008/104/WE) z dnia 19 listopada 2008 r. w
sprawie pracy tymczasowej, 367
Czas pracy / Urlop wypoczynkowy
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2003/88/WE) z dnia 4 listopada 2003 r.
dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy, 376
Czas pracy w transporcie drogowym
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2002/15/WE) z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie
organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu
drogowego, 391
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2006/22/WE) z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie
minimalnych warunków wykonania rozporządzeń Rady (EWG) nr 3820/85 i nr 3821/85
dotyczących przepisów socjalnych odnoszących się do działalności w transporcie
drogowym oraz uchylająca dyrektywę Rady 88/599/EWG, 399
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w
sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu
drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak
również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85, 409
Czas pracy w transporcie kolejowym
Dyrektywa Rady (2005/47/WE) z dnia 18 lipca 2005 r. dotycząca umowy między
Stowarzyszeniem Kolei Europejskich (CER) a Europejską Federacją Pracowników Transportu
(ETF) w sprawie niektórych aspektów warunków pracy pracowników wykonujących pracę w
trasie uczestniczących w świadczeniu interoperacyjnych usług transgranicznych w
sektorze kolejowym, 427
Czas pracy w transporcie morskim
Dyrektywa Rady (1999/63/WE) z dnia 21 czerwca 1999 r. dotycząca Umowy w sprawie
organizacji czasu pracy marynarzy przyjętej przez Stowarzyszenie Armatorów Wspólnoty
Europejskiej (ECSA) i Federację Związków Zawodowych Pracowników Transportu w Unii
Europejskiej (FST) – Załącznik: Umowa Europejska w sprawie organizacji czasu pracy
marynarzy, 435
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (1999/95/WE) z dnia 13 grudnia 1999 r.
dotycząca egzekwowania przepisów odnoszących się do godzin pracy marynarzy na
pokładach statków zawijających do portów Wspólnoty, 442
Dyrektywa Rady (2009/13/WE) z dnia 16 lutego 2009 r. dotycząca wdrożenia Umowy zawartej
między Stowarzyszeniem Armatorów Wspólnoty Europejskiej (ECSA) a Europejską Federacją
Pracowników Transportu (ETF) w sprawie Konwencji o pracy na morzu z 2006 r. oraz w
sprawie zmiany dyrektywy 1999/63/WE, 452
Czas pracy w transporcie lotniczym
Dyrektywa Rady (2000/79/WE) z dnia 27 listopada 2000 r. dotycząca Europejskiego
porozumienia w sprawie organizacji czasu pracy personelu pokładowego w lotnictwie
cywilnym, zawartego przez Stowarzyszenie Europejskich Linii Lotniczych (AEA), Europejską
Federację Pracowników Transportu (ETF), Europejskie Stowarzyszenie Cockpit (ECA),
Stowarzyszenie Linii Lotniczych Regionów Europy (ERA) i Międzynarodowe Stowarzyszenie
Przewoźników Lotniczych (IACA), 475
Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia pracowników
Dyrektywa Rady (89/391/EWG) z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w
celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy, 481
Dyrektywa Rady (89/654/EWG) z dnia 30 listopada 1989 r. dotycząca minimalnych wymagań w
dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza szczegółowa
dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), 493
Dyrektywa Rady (89/656/EWG) z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań w
dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia
ochronnego (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG), 497
Dyrektywa Rady (90/270/EWG) z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w
dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w
monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
87/391/EWG), 502
Dyrektywa Rady (91/383/EWG) z dnia 25 czerwca 1991 r. uzupełniająca środki mające
wspierać poprawę bezpieczeństwa i zdrowia w pracy pracowników pozostających w
stosunku pracy na czas określony lub w czasowym stosunku pracy, 506
Dyrektywa Rady (92/58/EWG) z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących znaków bezpieczeństwa i/ lub zdrowia w miejscu pracy (dziewiąta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), 511
Dyrektywa Rady (98/24/WE) z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu
pracy (czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG), 516
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2004/37/WE) z dnia 29 kwietnia 2004 r. w
sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie
czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w
rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG), 532
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2009/104/WE) z dnia 16 września 2009 r.
dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania
sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy (druga dyrektywa szczegółowa w
rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), 542
Ochrona macierzyństwa
Dyrektywa Rady (92/85/EWG) z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia
środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia
pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią
(dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), 558
w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy
bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i
pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16
ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
Urlop rodzicielski
Dyrektywa Rady (96/34/WE) z dnia 3 czerwca 1996 r. w sprawie porozumienia ramowego
dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, 567
Dyrektywa Rady (97/75/WE) z dnia 15 grudnia 1997 r. zmieniająca i rozszerzająca na
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej dyrektywę 96/34/WE w
sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez
Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracowników (UNICE), Europejskie Centrum
Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych
(ETUC), 574
Dyrektywa Rady (2010/18/UE) z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie wdrożenia zmienionego
porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE,
UEAPME, CEEP i ETUC oraz uchylająca dyrektywę 96/34/WE, 576
Ochrona osób młodych
Dyrektywa Rady (94/33/WE) z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób
młodych, 586
Transfer (przejęcie) przedsiębiorstwa
Dyrektywa Rady (2001/23/WE) z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw
Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku
przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów, 597
Zwolnienia grupowe
Dyrektywa Rady (98/59/WE) z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw
Państw Członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych, 605
Niewypłacalność pracodawcy
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2008/94/WE) z dnia 22 października 2008 r. w
sprawie ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy, 611
III. 2. Zbiorowe prawo pracy
Europejskie Rady Zakładowe
Dyrektywa Rady (94/45/WE) z dnia 22 września 1994 r. w sprawie ustanowienia Europejskiej
Rady Zakładowej lub trybu informowania i konsultowania pracowników w przedsiębiorstwach
lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, 619
Dyrektywa Rady (97/74/WE) z dnia 15 grudnia 1997 r. rozszerzająca na Zjednoczone
Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej dyrektywę 94/45/WE w sprawie
ustanowienia Europejskiej Rady Zakładowej lub trybu informowania i konsultowania
pracowników w przedsiębiorstwach lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu
wspólnotowym, 632
Dyrektywa Rady (2006/109/WE) z dnia 20 listopada 2006 r. dostosowująca dyrektywę
94/45/WE w sprawie ustanowienia Europejskiej Rady Zakładowej lub trybu informowania i
konsultowania pracowników w przedsiębiorstwach lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu
wspólnotowym, w związku z przystąpieniem Bułgarii i Rumunii, 635
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2009/38/WE) z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie
ustanowienia Europejskiej Rady Zakładowej lub trybu informowania pracowników i
konsultowania się z nimi w przedsiębiorstwach lub w grupach przedsiębiorstw o zasięgu
wspólnotowym (wersja przekształcona), 637
Informacja i konsultacja pracowników
Dyrektywa Rady (2001/86/WE) z dnia 8 października 2001 r. uzupełniająca statut Spółki
Europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników, 657
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (2002/14/WE) z dnia 11 marca 2002 r.
ustanawiająca ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z
pracownikami we Wspólnocie Europejskiej, 671
Dyrektywa Rady (2003/72/WE) z dnia 22 lipca 2003 r. uzupełniająca Statut Spółdzielni
Europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników, 679
III. 3. Zabezpieczenie społeczne
Dyrektywa Rady (79/7/EWG) z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowego wprowadzania w
życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia
społecznego, 695
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004
r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, 698
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009
r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego, 755
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 988/2009 z dnia 16 września 2009
r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego oraz określające treść załączników, 815
850 stron, B5, oprawa twarda
