Niniejsza monografia koncentruje się na zdolności do czynności prawnych
osób dorosłych oraz jej ograniczeniach.
Publikacja przedstawia tło funkcjonowania norm dotyczących zdolności do
czynności prawnych, m.in. zmiany demograficzne, postępy nauk medycznych, socjologicznych
i psychologicznych oraz ewolucję podstaw aksjologicznych tych norm.
Praca zawiera więc analizę ważniejszych ustawodawstw obcych, w których
dokonały się ostatnio daleko idące zmiany unormowań dotyczących zdolności do
czynności prawnych oraz aktów Rady Europy w sprawie zasad prawnej ochrony dorosłych
niemogących samodzielnie prowadzić swych spraw.
Obszerny fragment książki poświęcony jest analizie pojęcia zdolności do
czynności prawnych jako składnika kompetencji do dokonywania czynności konwencjonalnych
oraz jako element podmiotowości prawnej jednostki. Praca przedstawia również wartości
stanowiące podstawę ingerencji w zdolność do czynności prawnych. Stanowi to punkt
wyjścia dla rozważań nad zgodnością obowiązujących w Polsce norm dotyczących
ingerencji w zdolność do czynności prawnych ze standardami prawa międzynarodowego i
standardami konstytucyjnymi.
Dopełnieniem monografii jest prezentacja wprowadzanych w niektórych
ustawodawstwach konstrukcji prawnych, które stanowią alternatywę dla
ubezwłasnowolnienia i pieczy ustanawianej w jego wyniku, w tym pełnomocnictwa
opiekuńczego.
Spis treści:
Bibliografia
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział I.Aspekt realny instytucji zdolności do czynności prawnych w świetle
nauk prawnych i społecznych
1.Zagadnienia ogólne
2.Zaburzenia psychiczne spowodowane chorobą psychiczną jako przesłanka ingerencji w
zdolność do czynności prawnych
3.Zaburzenia psychiczne spowodowane podeszłym wiekiem
4.Zaburzenia psychiczne spowodowane niepełnosprawnością intelektualną
5.Rozmiar i dynamika zjawiska (potencjalnego) braku zdolności do czynności prawnych
osób dorosłych
6.Mała rodzina a zdolność do czynności prawnych
7.Osobowość człowieka podstawą jego autonomii
I.Pojęcie osobowości człowieka
II.Kształtowanie się osobowości jednostki
III.Rozwój osobowości w poszczególnych fazach życia człowieka
1."Pełna" osobowość człowieka
2.Uczestnictwo osób w podeszłym wieku
3.Osobowość jednostek "dewiacyjnych i trudnych"
4.Osobowość człowieka niemogącego samodzielnie prowadzić swych spraw
V.Autonomia człowieka w naukach społecznych
8.Postawy społeczne wobec osób niemogących samodzielnie prowadzić swych spraw i ich
autonomii
I.Wprowadzenie
II.Postawy wobec chorych psychicznie w świetle badań
1.Jak określane są osoby chore psychicznie?
2.Przyczyny kształtowania się postaw wobec osób z zaburzeniami psychicznymi
3.Przymusowe leczenie osoby cierpiącej na zaburzenia psychiczne
4.Dystans wobec osób chorych psychicznie
5.Czy choroby psychiczne przynoszą wstyd chorym i ich najbliższym?
6.Postrzeganie osób cierpiących na zaburzenia psychiczne jako zbiorowości
7.Postawy wobec osób chorych psychicznie zupełnie nie zależą od poczucia
poinformowaniana na temat zdrowia psychicznego
8.Dystans wobec chorych psychicznie nie przeszkadza w deklarowaniu życzliwości wobec
nich
III.Postawy wobec osób starszych niemogących samodzielnie prowadzić swych spraw
IV.Postawy wobec upośledzonych umysłowo
9.Problemy wynikające z działań zmierzających do poszerzenia autonomii osób
niemogących samodzielnie prowadzić swych spraw
I.Wprowadzenie
II.Subkultura integracji
III.Czy celowa i możliwa jest obrona autonomii podopiecznych?
10.Uprzedzenia, stygmatyzacja, dyskryminacja i ich zwalczanie
Rozdział II.Aspekt aksjologiczny instytucji zdolności do czynności prawnych
1.Wprowadzenie
2.Godność człowieka
I.Ujęcie osobowe (ontologiczne)
II.Ujęcie osobowościowe
III.Konstytucyjne podstawy i charakter prawny zasady godności człowieka
IV.Godność jako podstawa praw człowieka
V.Poszczególne aspekty godności a zdolność do czynności prawnych osób niemogących
samodzielnie prowadzić swych spraw
3.Równość ludzi wobec prawa i zakaz dyskryminacji a ingerencja w zdolność do
czynności prawnych
I.Wprowadzenie - nawiązanie do postrzegania równości w naukach społecznych
II.Równość wobec prawa i zakaz dyskryminacji w ujęciu prawnym
III.Ingerencja w zdolność do czynności prawnych a równość materialna i zakaz
dyskryminacji
IV.Rozumność i sumienie jako kryteria ingerencji w prawa podopiecznego
V.Wolność
1.Wolność w ujęciach prawnych
2.Wolność człowieka a jego zdolność do czynności prawnych
VI.Zasada pomocniczości
Rozdział III.Pojęcie zdolności do czynności prawnych
1.Zarys definicji instytucji zdolności do czynności prawnych w prawie polskim i prawie
wybranych krajów europejskich
I.Pojęcie zdolności do czynności prawnych w prawie polskim
II.Niemcy
III.Szwajcaria
IV.Francja
V.Rosja
VI.Estonia
VII.Austria
VIII.Anglia i Walia
2.Miejsce instytucji zdolności do czynności prawnych w systematyce zdolności do
działań prawnych
I.Wprowadzenie
II.Typologiczny charakter pojęcia zdolności do czynności prawnych
III.Zdolność do czynności prawnych a zdolność prawna
IV.Zdolność do czynności prawnych a systematyka czynności prawnych
V.Zdolność do czynności prawnych a "specjalne" zdolności czynne i możność
dysponowania prawami i obowiązkami
3.Zdolność do czynności prawnych jako składnik kompetencji do dokonywania czynności
konwencjonalnych
I.Zdolność do czynności prawnych: atrybut osoby czy element konstrukcji pojęcia
czynności prawnych
II.Analiza zdolności do czynności prawnych jako składnika kompetencji do dokonywania
czynności konwencjonalnych
4.Zdolność do czynności prawnych jako element podmiotowości prawnej
5.Szczególne zagadnienia zdolności do czynności o charakterze ściśle osobistym
6."Naturalna" (nie)zdolność do czynności prawnych?
I.Wprowadzenie
II.Przegląd wybranych ustawodawstw obcych
Rozdział IV.Ingerencja w zdolność do czynności prawnych
1.Wartości leżące u podstaw ingerencji w zdolność do czynności prawnych
I.Wprowadzenie
II.Dobro podopiecznego
III.Treść dobra podopiecznego w standardach prawa międzynarodowego
VI.Treść zasady dobra podopiecznego w wybranych ustawodawstwach obcych
V.Terminowość i jawność środków służących ochronie podopiecznego
VI.Obiektywne czy subiektywne rozumienie dobra podopiecznego. Respektowanie życzeń i
uczuć podopiecznego
VII.Osobiste i majątkowe składniki dobra podopiecznego.
1.Osobiste składniki dobra podopiecznego
2.Majątkowe składniki dobra podopiecznego
VIII.Interes osób bliskich podopiecznemu (małżonka, dzieci innych krewnych)
IX.Interes osób trzecich i interes społeczny
2.Przesłanki ingerencji w zdolność do czynności prawnych
3.Zgodność obowiązujących w Polsce norm dotyczących ingerencji w zdolność do
czynności prawnych ze standardami prawa międzynarodowego i standardami konstytucyjnymi
I.Wprowadzenie
II.Polskie unormowanie ingerencji w zdolność do czynności prawnych a standardy
konstytucyjne a standardy prawa międzynarodowego
1.Miejsce ingerencji w zdolność do czynności prawnych w systemie pieczy nad osobami
niemogącymi samodzielnie prowadzić swych spraw
2.Przejrzyste rozstrzyganie konfliktu interesów chronionych w razie ingerencji w
zdolność do czynności prawnych
3.Metody określania zakresu ingerencji w zdolność do czynności prawnych
Rozdział V.Ograniczenie zdolności do czynności prawnych bez
ubezwłasnowolnienia - poszukiwanie rozwiązań
1.Wstęp
2.Pełnomocnictwo opiekuńcze
I.Przesłanki podmiotowe udzielenia pełnomocnictwa opiekuńczego
II.Forma pełnomocnictwa opiekuńczego
III.Jawność pełnomocnictwa opiekuńczego: jego rejestracja lub notyfikacja
IV.Zakres umocowania pełnomocnika opiekuńczego
V.Umocowanie pełnomocnika opiekuńczego do czynności ściśle osobistych
VI.Nadzór
3.Kompetencje do reprezentowania podopiecznych przysługujące z mocy prawa - wykonywane
przez osoby niebędące ustanowionymi na mocy orzeczenia sądu przedstawicielami
ustawowymi
Zakończenie
1.Aspekt realny zdolności do czynności prawnych
2.Aspekt aksjologiczny zdolności do czynności prawnych
3.Aspekt normatywny zdolności do czynności prawnych
4.Ingerencja w zdolność do czynności prawnych
5.Ograniczenie zdolności do czynności prawnych bez ubezwłasnowolnienia - poszukiwanie
rozwiązań
Indeks rzeczowy
334 stron, A5, oprawa miękka
