Monografia ma charakter nowatorski i kompleksowy, bowiem uwzględnia wszystkie
poziomy prawnej regulacji statusu uchodźcy i jego (proceduralnej) ochrony oraz opisuje
formy i sposoby wpływu standardów uniwersalnych i regionalnych na poszczególne
instytucje postępowania administracyjnego i postępowania sądowo-administracyjnego w
Polsce, a zagadnienia proceduralne nadania statusu uchodźcy nie były przedmiotem
opracowań o charakterze monograficznym (…).”
Prof. dr hab. Andrzej Wróbel
"Recenzowana monografia jest pierwszą tak obszerną pracą w literaturze
polskiej poświęconą postępowaniu administracyjnemu w sprawie o nadania statusu
uchodźcy. Postępowanie administracyjne w tych sprawach cechuje szereg odrębności w
stosunku do KPA wynikających tak z przepisów prawa unijnego, jak i zobowiązań
międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej. Tego typu sprawy cechuje zawsze duży
ładunek emocjonalny, ponieważ uzyskanie statusu uchodźcy zmienia w zasadniczy sposób
sytuację cudzoziemca i jego najbliższych. W tej sytuacji można się spodziewać, że
praca spotka się z zainteresowaniem prawników praktyków zajmujących się tego rodzaju
sprawami, jak i środowisk akademickich”.
Prof. dr hab. Marek Wierzbowsk
Spis treści:
Od autora
Wykaz skrótów
Bibliografia
Część I. Zagadnienia wstępne
Rozdział I. Rozwój polskiego prawa uchodźczego
1.Etapy rozwoju polskiego prawa uchodźczego
2.Zasada jednolitej procedury w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
3.Kodeks postępowania administracyjnego a postępowanie w sprawie nadania statusu
uchodźcy
Rozdział II. Kwestie terminologiczne
1.Uchodźca, emigrant, uchodźca sur place, uchodźcy wewnętrzni
2.Azyl, status uchodźcy, ochrona uzupełniająca, zgoda na pobyt tolerowany, ochrona
czasowa
3.Postępowanie o udzielenie ochrony a postępowanie o nadanie statusu uchodźcy
4.Wydalenie, zobowiązanie do opuszczenia terytorium Polski, ekstradycja (wydanie),
deportacja, ekskluzja
Część II. Uniwersalne i regionalne standardy postępowania w sprawach o
nadanie statusu uchodźcy
Uwagi wstępne
Rozdział III. Uniwersalne standardy postępowania
w sprawach o nadanie statusu uchodźcy
1.Standardy UNHCR
1.1.Rola UNHCR
1.2.Handbook
1.3.Inne dokumenty UNHCR dotyczące standardów procedury
1.4. Wytyczne UNHCR dotyczące materialnoprawnych przesłanek nadania statusu uchodźcy
uwzględniające problematykę procesową
2.Standardy formułowane przez środowiska sędziowskie i akademickie
Rozdział IV.Unijne standardy postępowania w sprawach uchodźców
1.Etapy rozwoju polityki azylowej
1.1.Rezolucje londyńskie
1.2.Traktat z Maastricht
1.3.Traktat z Amsterdamu
1.4.Traktat z Lizbony
2.Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
3.Postępowanie w sprawie udzielenia cudzoziemcom ochrony w świetle dyrektyw unijnych
3.1.Postępowanie dowodowe
3.2.Prawo do informacji i dostępu do akt sprawy
3.3.Prawo do pomocy prawnej i reprezentacji
3.4.Obowiązek uzasadnienia decyzji i pouczenia o środkach odwoławczych
3.5.Obowiązek udzielenia ochrony tymczasowej
3.6.Prawo do skutecznego środka odwoławczego przed sądem lub trybunałem
4.Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach uchodźców
Rozdział V. Standardy postępowania w sprawach uchodźców w świetle
orzecznictwa Trybunału Praw Człowieka i dorobku Rady Europy
1.Ogólne standardy postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego
2.Standard konwencyjny ochrony uchodźców
3.Rezolucje i rekomendacje Rady Europy odnoszące się do uchodźców
3.1.Rekomendacje Komitetu Ministrów Rady Europy
3.2.Rekomendacje Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
Część III. Dostęp do procedury
Uwagi wstępne
Rozdział VI. Zasada non refoulement
1.Podstawy prawne stosowania zasady non refoulement
2.Treść ochrony
3.Zakres ochrony
4.Znaczenie zasady non refoulement dla procedury o nadanie statusu uchodźcy
Rozdział VII. Decyzja o przekazaniu cudzoziemca do innego państwa
członkowskiego Unii Europejskiej
1.Zagadnienia wstępne
1.1.Podstawy prawne funkcjonowania mechanizmu dublińskiego
1.2.Non refoulement a mechanizm dubliński
1.3.Zakres i sposób funkcjonowania mechanizmu dublińskiego
1.4.Kwestie terminologiczne
2.Kryteria ustalenia państwa odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku
2.1.Zasada jedności rodziny
2.2.Posiadanie ważnego dokumentu stałego pobytu i wizy
2.3.Nielegalne przekroczenie granicy
2.4.Wjazd w ramach ruchu bezwizowego
2.5.Wniosek złożony w międzynarodowym obszarze tranzytowym lotniska
2.6.Zasada pierwszeństwa państwa, w którym złożono wniosek
3.Etapy postępowania
4.Warunki wydania decyzji o przekazaniu cudzoziemca i umorzeniu postępowania
4.1.Uznanie przez państwo swojej odpowiedzialności
4.2.Spełnienie kryteriów przewidzianych w rozporządzeniu dla określenia państwa
odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku
4.3.Zachowanie terminu do przekazania cudzoziemca
4.4.Wszczęcie postępowania o nadanie statusu uchodźcy a bieg terminu do złożenia
wniosku o przejęcie
5.Właściwość organu do wydania decyzji o przekazaniu
6.Skutki i charakter decyzji o przekazaniu
7.Zakres podmiotowy decyzji o przekazaniu
8.Postępowanie dowodowe w związku z przekazaniem cudzoziemca
8.1.Zagadnienia wstępne
8.2.Gwarancje procesowe wynikające z rozporządzenia dublińskiego
8.3.Korzystanie z dowodów formalnych i poszlakowych w postępowaniu dublińskim
Część IV. Rozpoznanie wniosku o nadanie statusu uchodźcy
Uwagi wstępne
Rozdział VIII. Wszczęcie postępowania o nadanie statusu uchodźcy
1.Zasada skargowości i oficjalności
2.Treść, forma i sposób złożenia ?wniosku
3.Pozostawienie wniosku bez rozpoznania
4.Ustalenie daty wszczęcia postępowania i jej znaczenie dla dalszego toku postępowania
5.Zadania organu przyjmującego wniosek
6.Skutki wszczęcia postępowania
Rozdział IX. Zakres podmiotowy postępowania o nadanie statusu uchodźcy
1.Strony postępowania
1.1.Ogólne uwagi na temat pojęcia strony postępowania administracyjnego
1.2.Zasada jedności rodziny. Strona w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
1.3.Współuczestnictwo
1.3.1.Współuczestnictwo formalnoprawne
1.3.2.Współuczestnictwo materialnoprawne
1.3.3.Współuczestnictwo w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
1.4.Sytuacja procesowa stron w postępowaniu administracyjnym o nadanie statusu uchodźcy
1.5.Skutki procesowe zmiany okoliczności dotyczących wnioskodawcy i osób objętych
postępowaniem
2.Organy prowadzące postępowanie i inne podmioty biorące w nim udział
2.1.Organy prowadzące postępowanie
2.2.Inne organy biorące udział w postępowaniu
2.3.Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców
3.Podmioty biorące udział w postępowaniu na prawach strony: prokurator, organizacja
społeczna, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka
3.1.Prokurator
3.2.Organizacja społeczna
3.3.Rzecznik Praw Obywatelskich
3.4.Rzecznik Praw Dziecka
Rozdział X. Ustalenie stanu faktycznego
1.Ogólne zasady ustalania stanu faktycznego
2.Trudności w ustalaniu stanu faktycznego
3.Dowód z przesłuchania wnioskodawcy
3.1.Ogólne zasady przesłuchania strony
3.2.Przesłuchanie strony w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy
3.3.Ocena wiarygodności zeznań wnioskodawcy
4.Ustalenie sytuacji w kraju pochodzenia
5.Ocena ryzyka zagrożeń naruszenia praw cudzoziemca w razie powrotu do kraju pochodzenia
6.Podstawowe kwestie procesowe związane z ustalaniem stanu faktycznego
6.1.Ciężar dowodzenia i ciężar dowodu w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy
6.2.Znaczenie wcześniejszego prześladowania wnioskodawcy dla postępowania dowodowego
6.3.Obowiązek tłumaczenia dokumentów
6.4.Współpraca z innymi organami przy ustalaniu stanu faktycznego
Rozdział XI. Orzekanie w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
1.Ogólne zasady wydawania decyzji administracyjnej
2.Odzwierciedlenie modelu jednolitej procedury w decyzji w sprawie o nadanie statusu
uchodźcy
3.Znaczenie klauzul "włączających" i "wyłączających" dla treści
decyzji
4.Realizacja zasady jedności rodziny
5.Charakter prawny decyzji o nadaniu statusu uchodźcy
6.Decyzja kończąca sprawę o nadanie statusu uchodźcy winny sposób
7.Termin do wydania decyzji
8.Pouczenie o wyniku postępowania i sposobie zaskarżenia
Część V. Modyfikacje postępowania w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
Uwagi wstępne
Rozdział XII. Postępowanie wszczęte na skutek wniosku oczywiście bezzasadnego
1.Przesłanki uznania wniosku za oczywiście bezzasadny
2.Rozpoznanie wniosku oczywiście bezzasadnego
Rozdział XIII. Postępowania wszczęte na skutek ponownego wniosku o nadanie
statusu uchodźcy
1.Rozpoznanie kolejnego wniosku w świetle dyrektywy unijnej
2.Ustalenie treści ponownego wniosku
3.Tożsamość spraw o nadanie statusu uchodźcy
4.Ponowne rozpoznanie wniosku a wznowienie postępowania
5.Rozpoznanie ponownego wniosku o nadanie statusu uchodźcy
6.Prawa wnioskodawcy w ponownym postępowaniu
7.Treść decyzji wydanej na skutek ponownego wniosku
Rozdział XIV. Postępowanie z udziałem wnioskodawcy małoletniego i poddanego
przemocy lub niepełnosprawnego
1.Postępowanie z udziałem małoletniego
1.1.Ochrona małoletniego uchodźcy
1.2.Rozpoznanie wniosku małoletniego bez opieki w świetle dyrektywy proceduralnej
1.3.Definicja osoby małoletniej bez opieki
1.4.Ogólne zasady udziału w postępowaniu administracyjnym osoby małoletniej
1.4.1.Wybór prawa dla oceny zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych
1.4.2.Zdolność do czynności procesowych na gruncie KPA
1.5.Rozpoznanie wniosku złożonego przez małoletniego bez opieki
2.Postępowanie z udziałem wnioskodawcy poddanego przemocy lub niepełnosprawnego
Część VI. Środki zaskarżenia
Uwagi wstępne
Rozdział XV. Weryfikacja decyzji w administracyjnym toku instancji
1.Przedmiot postępowania odwoławczego
2.Postępowanie dowodowe w postępowaniu odwoławczym
3.Orzeczenia Rady do Spraw Uchodźców
4.Skutki prawne zakończenia postępowania odwoławczego
Rozdział XVI. Weryfikacja decyzji ostatecznych w postępowaniu administracyjnym i
pozbawienie cudzoziemca ochrony
1.Weryfikacja decyzji ostatecznych
2.Decyzja o pozbawieniu cudzoziemca ochrony
Rozdział XVII. Sądowa kontrola decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
1.Podstawy prawne sądowej kontroli decyzji administracyjnej
2.Legitymacja do wniesienia skargi. Strony postępowania
3.Wymogi formalne skargi
4.Prawo do rzetelnej i skutecznej ochrony sądowej w sprawie o nadanie statusu uchodźcy
5.Zaskarżanie orzeczeń wojewódzkiego sądu administracyjnego
Rozdział XVIII. Podsumowanie
1.Autonomia proceduralna
2.Realizacja podstawowych standardów rzetelnego postępowania administracyjnego
3.Realizacja podstawowych standardów w postępowaniu sądowoadministracyjnym
3.1.Uwagi ogólne
3.2.Instytucjonalny wymiar ochrony sądowej
3.3.Udział tłumacza przed sądem
3.4.Ochrona tymczasowa
3.5.Postępowanie dowodowe przed sądem
4.Uwagi końcowe
Indeks rzeczowy
430 stron, A5, oprawa miękka
