W nowoczesnej demokracji, mimo że obywatel ma zdecydowanie większe niż dawniej
możliwości dostępu do wymiaru sprawiedliwości, nadal istnieje znaczna grupa osób,
które ze względu na swój status majątkowy czy ułomności mają ograniczony zakres
realizacji swoich uprawnień przed sądem. Stąd też istnieje – znana od dawna zarówno
w prawie międzynarodowym, jak polskim – instytucja pomocy prawnej udzielanej przez
państwo z urzędu.
Niniejsza publikacja podejmuje próbę stworzenia kompendium podstawowej
wiedzy o instytucji adwokata jako pełnomocnika i obrońcy działającego z urzędu w
polskim systemie prawnym.
Autor kolejno omawia główne zasady demokratycznego państwa prawnego,
międzynarodowe regulacje prawne, których Polska jest stroną, zasady wykonywania zawodu
adwokata oraz najważniejsze procedury sądowe, w których występuje adwokat z urzędu.
Na końcu opracowania zamieszczono wzory formularzy i wniosków inicjujących przyznanie
pomocy prawnej z urzędu. Intencją opracowania jest wskazanie kluczowych regulacji
prawnych związanych z ustanowieniem czy wyznaczeniem adwokata z urzędu oraz wskazanie
jego podstawowych praw i obowiązków. Autor stara się przy tym nie dokonywać
subiektywnych ocen obowiązujących uregulowań, lecz wskazuje przede wszystkim aktualny
stan prawny w tym zakresie, z uwzględnieniem orzecznictwa.
Stan prawny na 1 listopada 2011 roku.
Publikacja jest adresowana głównie do osób potrzebujących pomocy prawnej z urzędu, a
także do adwokatów i aplikantów adwokackich. Opracowanie uwzględnia stan prawny na
dzień 1 listopada 2011 r.
Robert Rynkun-Werner to znany warszawski adwokat, m.in. były wykładowca
w Wyższej Szkole Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie, autor wielu publikacji
prasowych, w szczególności dotyczących prawa karnego i medialnego.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Wstęp
ROZDZIAŁ I. Demokratyczne państwo prawne
1.Wybrane zasady demokratycznego państwa prawnego
1.1.Konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego
1.2.Konstytucyjne prawo do obrony i zasada domniemania niewinności
1.3.Konstytucyjne prawo do sądu
2.Funkcjonowanie międzynarodowych źródeł praw człowieka w polskim systemie prawnym
2.1.Uwagi ogólne
2.2.Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
2.2.1.Zasady
2.2.2.Skarga indywidualna
2.2.3.Bezpłatna pomoc prawna
2.3.Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
ROZDZIAŁ II. Adwokatura gwarantem demokratycznego państwa prawnego
1.Podstawy działalności
2.Tajemnica adwokacka
3.Immunitet adwokacki
4.Etyka adwokacka i odpowiedzialność dyscyplinarna
ROZDZIAŁ III. Adwokat z urzędu w postępowaniu sądowoadministracyjnym
1.Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej
2.Powołanie adwokata z urzędu - prawo pomocy
3.Prawa i obowiązki adwokata z urzędu
3.1.Czynności przed sądem pierwszej instancji
3.2.Czynności w postępowaniu odwoławczym
3.2.1.Skarga kasacyjna
3.2.2.Zażalenie
3.2.3.Wznowienie postępowania
3.2.4.Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
4.Wynagrodzenie adwokata z urzędu
ROZDZIAŁ IV. Adwokat z urzędu w postępowaniu cywilnym
1.Pojęcie sprawy cywilnej
2.Pomoc prawna z urzędu - ustanowienie pełnomocnika z urzędu
3.Uprawnienia i obowiązki pełnomocnika z urzędu
3.1.Postępowanie przed sądem pierwszej instancji
3.2.Czynności w postępowaniu odwoławczym i po uprawomocnieniu się orzeczenia
3.2.1.Zwyczajne środki zaskarżenia
3.2.2.Nadzwyczajne środki zaskarżenia
3.2.2.1.Skarga kasacyjna
3.2.2.2.Wznowienie postępowania
3.2.2.3.Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
4.Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu
ROZDZIAŁ V. Adwokat z urzędu w postępowaniu karnym
1.Ustanowienie obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu karnym
1.1.Obrońca z urzędu
1.2.Pełnomocnik z urzędu
2.Uprawnienia i obowiązki obrońcy i pełnomocnika z urzędu w postępowaniu
przygotowawczym
3.Subsydiarny akt oskarżenia
4.Uprawnienia i obowiązki obrońcy i pełnomocnika z urzędu przed sądem pierwszej
instancji
4.1.Dobrowolne poddanie się karze
4.2.Udział w rozprawie i posiedzeniu
4.3.Kary porządkowe
4.4.Głosy stron
4.5.Postępowania szczególne
5.Adwokat z urzędu w postępowaniu odwoławczym
5.1.Wymogi formalne wniesienia środka zaskarżenia
5.2.Apelacja
5.3.Zażalenie
6.Nadzwyczajne środki zaskarżenia
6.1.Kasacja
6.2.Wznowienie postępowania
7.Wyrok łączny
8.Postępowanie wykonawcze
9.Wynagrodzenie adwokata z urzędu
ROZDZIAŁ VI. Adwokat z urzędu w postępowaniu karnoskarbowym
1.Pojęcie przestępstwa i wykroczenia skarbowego
2.Postępowanie przygotowawcze
3.Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
4.Postępowanie sądowe
5.Postępowanie w stosunku do nieobecnych
ROZDZIAŁ VII. Adwokat z urzędu w postępowaniu w sprawach o wykroczenia
1.Pojęcie wykroczenia i wybrane zasady odpowiedzialności
2.Postępowanie w sprawach o wykroczenia
2.1.Zasady ogólne
2.2.Ustanowienie adwokata z urzędu
3.Wynagrodzenie adwokata z urzędu
ROZDZIAŁ VIII. Adwokat z urzędu w postępowaniu w sprawach nieletnich
Wzory pism
1.Wzór skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
2.Wzór wniosku o przyznanie prawa pomocy osobie prawnej w postępowaniu
sądowoadministracyjnym
3.Wzór wniosku o przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w postępowaniu
sądowoadministracyjnym
242 stron, A5, oprawa miękka
