W ostatnich latach zauważalny jest stały wzrost zainteresowania arbitrażem,
jako realnie wykorzystywanym, alternatywnym w stosunku do sądownictwa państwowego
instrumentem rozwiązywania sporów. Wzrost znaczenia arbitrażu w obrocie gospodarczym
spowodował rosnące zainteresowanie teoretyków prawa tematyką sądownictwa polubownego.
Zagadnienia związane z relacją zachodzącą pomiędzy stronami sporu
a arbitrem, pomimo zasadniczej wagi, jaką odgrywają, nie doczekały się jednak
dotychczas monograficznego opracowania. Publikacja jest pierwszą w Polsce próbą
opracowania tej problematyki.
Jej celem jest
określenie treści pojęcia receptum arbitrii, a przede wszystkim ustalenie, czy
właściwe jest przypisywanie treści stosunku pomiędzy arbitrem a stronami sporu
charakteru kontraktowego, ustalenie cech charakterystycznych umowy i
zaproponowanie koncepcji kwalifikacji prawnej umowy stron sporu z arbitrem.
Praca odnosi się do
zagadnień prawa polskiego, rozważania w niej zawarte mają jednak w znacznej mierze
charakter prawno-porównawczy. W założeniu autora winna ona służyć zebraniu koncepcji
obecnych w literaturze obcej i odniesieniu ich do konstrukcji występujących w polskiej
regulacji. W dalszej perspektywie stać się powinna przyczynkiem do podjęcia szerszej
dyskusji problematyki relacji pomiędzy stronami sporu
a arbitrem w literaturze polskiej.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Bibliografia
Wstęp
1.Wprowadzenie
2.Główne założenia badawcze i terminologiczne
3.Tezy rozprawy i cele badawcze
4.Zakres badań i dalsze ogólne założenia badawcze
Rozdział I. Pojęcie recepti arbitrii
1.Receptum arbitrii - geneza instytucji
2.Koncepcje określania źródeł stosunku prawnego łączącego strony z arbitrem
2.1.Uwagi ogólne - dwie koncepcje stosunku prawnego
2.2.Stosunek prawny pomiędzy stronami a arbitrem jako stosunek prawny powstający ex
legę - teoria quasi-sądowego statusu arbitra
2.3.Umowa jako źródło stosunku prawnego pomiędzy stronami umowy o arbitraż a arbitrem
2.3.1.Uwagi ogólne - teoria kontraktowa i jej modyfikacje
2.3.2.Arbiter jako strona umowy o arbitraż
2.3.3.Umowa pomiędzy stronami umowy o arbitraż a arbitrem
2.3.4. Koncepcja trójstronnego stosunku umownego - w odniesieniu do arbitrażu
instytucjonalnego
2.4.Krytyka teorii ustawowej i argumenty przemawiające za przyjęciem koncepcji
kontraktowej
3.Strony recepti arbitrii
3.1.Zdolność do bycia stroną recepti arbitrii
3.2.Ograniczenia w zakresie dopuszczalności pełnienia funkcji arbitra
3.2.1. Zagadnienia ogólne
3.2.2.Wymogi co do osoby arbitra statuowane w Kodeksie postępowania cywilnego na tle
porównawczym
3.2.2.1.Uwagi ogólne - stanowisko doktryny w odniesieniu do uprzednio obowiązujących
regulacji
3.2.2.2.Aktualny stan prawny - przesłanki pozytywne pełnienia funkcji arbitra
3.2.2.3.Aktualny stan prawny - przesłanki negatywne pełnienia funkcji arbitra
3.2.3.Dopuszczalność pełnienia przez sędziego sądu państwowego funkcji arbitra
3.2.3.1.Uwagi ogólne - tendencje w prawodawstwie międzynarodowym
3.2.3.2.Dopuszczalność pełnienia przez sędziego sądu państwowego funkcji arbitra w
świetle regulacji polskiego Kodeksu postępowania cywilnego
3.2.3.3.Krytyka rozwiązania polskiego - propozycje zmian
3.3.Dodatkowe kwalifikacje arbitrów. Dopuszczalność ich określenia przez strony
3.3.1.Zagadnienia ogólne
3.3.2.Możliwość okre ślenia dodatkowych wymogów w odniesieniu do osoby arbitra
3.3.3.Wykształcenie prawnicze jako czynnik wpływający na zdolność do pełnienia
funkcji arbitra
3.3.4.Obywatelstwo jako czynnik wpływający na zdolność do pełnienia funkcji arbitra
3.4.Niezależność i bezstronność jako przesłanki zdolności do pełnienia funkcji
arbitra
3.4.1.Uwagi ogólne
3.4.2.Definicje pojęć "niezależność" i "bezstronność" - ich
wzajemna relacja
3.4.3.Regulacja polskiego Kodeksu postępowania cywilnego na tle porównawczym
3.4.3.1.Uwagi ogólne
3.4.3.2.Mechanizmy procesowe zapewniające bezstronność i niezależność
3.5.Proceduralne środki prawne służące stronie w przypadku niespełnienia przez
arbitra wymogów co do niezależności i bezstronności oraz co do posiadanych
kwalifikacji
3.5.1.Zagadnienia ogólne
3.5.2.Relacja pomiędzy instytucją wyłączenia arbitra a żądaniem uchylenia wyroku
sądu polubownego. Prekluzja przyczyn wyłączenia. Obowiązek ujawnienia
3.5.3.Zamknięty katalog przesłanek wyłączenia arbitra w prawie polskim na tle
porównawczym
3.5.4.Podstawa skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
3.6.Określenie strony podmiotowej umowy
3.6.1.Uwagi ogólne
3.6.2.Strony umowy o arbitraż jako strona recepti arbitrii
3.6.3.Arbiter jako strona recepti arbitrii
3.6.3.1.Konstrukcja prawna w przypadku jednoosobowego sądu polubownego
3.6.3.2.Konstrukcja prawna w odniesieniu do wieloosobowych składów sądów polubownych
4.Receptum arbitrii a powołanie arbitra
4.1.Uwagi ogólne
4.2.Powołanie arbitra - pojęcie i koncepcje dotyczące skutków prawnych powołania
4.2.1.Powołanie do pełnienia funkcji arbitra - definicja pojęcia
4.2.2.Koncepcje skutków prawnych powołania arbitra
4.2.3.Zawarcie recepti arbitrii
4.2.4.Relacje między treściami pojęć "powołanie" i "powstanie stosunku
prawnego pomiędzy stronami a arbitrem" a metody powoływania arbitra
4.2.4.1.Metody dokonywania powołania arbitra
4.2.4.2.Wzajemny stosunek treści pojęć "powołanie" i "powstanie
stosunku prawnego pomiędzy stronami a arbitrem"
5.Przyczyny i przesłanki zakończenia stosunku zobowiązaniowego powstałego wskutek
zawarcia recepti arbitrii
5.1.Zakończenie stosunku prawnego a wygaśnięcie powołania
5.2.Przyczyny zakończenia stosunku prawnego
5.2.1.Uwagi ogólne
5.2.2.Zwykłe zakończenie stosunku prawnego pomiędzy stronami i arbitrem
5.2.3.Przedwczesne zakończenie stosunku prawnego pomiędzy stronami i arbitrem
5.2.3.1.Ustąpienie arbitra
5.2.3.2.Odwołanie i wyłączenie arbitra
5.2.3.3.Inne przyczyny wygaśnięcia powołania (śmierć arbitra, utrata zdolności do
pełnienia funkcji)
6.Propozycja definicji recepti arbitrii
Rozdział II. Treść i forma recepti arbitrii
1.Zagadnienia ogólne
1.1.Treść recepti arbitrii w aspekcie zasady swobody umów
1.1.1.Uwagi ogólne
1.1.2.Kryteria wyznaczające granice swobody umów
1.1.2.1.Właściwość stosunku
1.1.2.2.Brak sprzeczności z ustawą
1.1.2.3.Zasady współżycia społecznego
1.2.Elementy treści umowy - uwagi ogólne
1.3.Próba określenia elementów treści recepti arbitrii
1.4.Umowne inkorporowanie do treści stosunku prawnego łączącego strony z arbitrem
postanowień zawartych w regulaminach instytucjonalnych sądów
arbitrażowych oraz kodeksach etyki
1.4.1.Postanowienia regulaminów instytucjonalnych sądów arbitrażowych jako element
treści recepti arbitrii
1.4.2.Kodeksy etyczne jako element treści recepti arbitrii
1.4.2.1.Uwagi ogólne
1.4.2.2.Podstawowe obowiązki etyczne arbitra w świetle postanowień
wybranych kodeksów etycznych
1.4.2.3.Podstawy stosowania kodeksów etycznych
2.Postanowienia określające prawa i obowiązki stron
2.1.Prawa i obowiązki stron sporu
2.1.1.Uwagi ogólne
2.1.2.Prawo do uzyskania świadczenia - uzyskania orzeczenia rozstrzygającego spór stron
2.1.3.Obowiązki stron - obowiązek do uiszczenia wynagrodzenia i zwrot kosztów oraz inne
obowiązki
2.1.4.Zasada solidarnej odpowiedzialności stron w prawie polskim
2.2.Prawa i obowiązki arbitra
2.2.1.Zagadnienia ogólne
2.2.2.Uprawnienie do otrzymania zwrotu kosztów i uzyskania wynagrodzenia za wykonane
czynności
2.2.2.1.Uwagi ogólne - kwestia dopuszczalności renegocjowania postanowień
określających zasady uzyskiwania wynagrodzenia przez arbitrów
2.2.2.2.Metody określania wysokości wynagrodzenia
2.2.3.Uprawnienie do otrzymania zwrotu wydatków
2.2.4.Uprawnienie do otrzymania zaliczki
2.2.4.1.Pojęcie zaliczki - uwagi ogólne
2.2.4.2.Uprawnienie do otrzymania zaliczki w świetle podglądów prezentowanych w
literaturze niemieckiej oraz austriackiej i postanowień regulaminów niektórych stałych
sądów polubownych
2.2.4.3.Uprawnienie do otrzymania zaliczki w świetle podglądów prezentowanych w
literaturze polskiej
2.2.5.Obowiązki arbitra
2.2.5.1.Rodzaje i podział obowiązków arbitra
2.2.5.2.Propozycja podziału - obowiązek główny i obowiązki uzupełniające
2.2.5.3.Obowiązek główny - rozpoznanie i rozstrzygnięcie sporu
2.2.5.4.Obowiązki uzupełniające
2.3.Prawa i obowiązki instytucji arbitrażowej
2.3.1.Zagadnienia ogólne
2.3.2.Uprawnienia instytucji arbitrażowej
2.3.2.1.Uprawnienie do otrzymania opłaty za administrowanie oraz pobierania innego
rodzaju opłat od stron
2.3.2.2.Uprawnienia do określania terminów na wykonanie czynności przez strony
postępowania
2.3.2.3.Uprawnienia do wyznaczania arbitra
2.3.3.Obowiązki instytucji arbitrażowej
3.Zagadnienia związane z odpowiedzialnością stron
3.1.Odpowiedzialność stron umowy o arbitraż
3.1.1.Rodzaj odpowiedzialności arbitra - kontraktowa czy deliktowa
3.1.2.Zasada rządząca odpowiedzialnością arbitra
3.1.3.Wyłączenia odpowiedzialności arbitra
3.1.3.1.Uwagi ogólne
3.1.3.2.Problematyka immunitetu - uzasadnienie dla idei ograniczenia odpowiedzialności
arbitra
3.1.3.3.Instrument ograniczenia zakresu odpowiedzialności arbitra na tle prawa polskiego
3.1.4.Odpowiedzialność arbitra - w ujęciu postanowień regulaminów stałych sądów
arbitrażowych
3.1.5.Odpowiedzialność arbitra - w ujęciu przepisów praw obcych
3.1.6.Uwagi różnicujące sytuację arbitrażu instytucjonalnego i arbitrażu adhoc
3.1.7.Uwagi podsumowujące
3.2.Skutki prawne przedwczesnego zakończenia stosunku zobowiązaniowego powstałego
wskutek zawarcia recepti arbitrii
3.2.1.Uwagi ogólne
3.2.2.Kwestia istnienia i zakresu odpowiedzialności arbitra za szkodę wywołaną
przedwczesnym zakończeniem bytu prawnego recepti arbitrii
3.2.2.1.Odpowiedzialność arbitra za szkodę wywołaną ustąpieniem
3.2.2.2.Odpowiedzialność arbitra za szkodę wywołaną odwołaniem
3.2.2.3.Odpowiedzialność arbitra za szkodę wywołaną wyłączeniem
3.3.Kwestia istnienia i zakresu odpowiedzialności stron sporu w przypadku przedwczesnego
zakończenia bytu prawnego recepti arbitrii
3.3.1.Uwagi ogólne
3.3.1.2.Wynagrodzenie arbitra w sytuacji przedterminowego ustania recepti arbitrii
4.Forma recepti arbitrii
4.1.Uwagi ogólne
4.2.Zasada swobody formy w prawie polskim
4.3.Wymóg zachowania formy recepti arbitrii
4.3.1.Sytuacja w prawie polskim
4.3.2.Regulacje innych systemów prawnych
Rozdział III. Charakter prawny recepti arbitrii
1.Zagadnienia ogólne
2.Receptura arbitrii - umowa materialnoprawna czy procesowa
2.1.Uwagi ogólne
2.2.Ogólne uwagi o umowach procesowych
2.3.Próba określenia natury recepti arbitrii
3.Receptum arbitrii jako samodzielna umowa
3.1.Receptum arbitrii a umowa o arbitraż
3.1.1.Uwagi ogólne
3.1.2.Prawna niezależność recepti arbitrii
3.1.2.1.Odmienność stron recepti arbitrii od stron zapisu na sąd polubowny
3.1.2.2.Odmienność przedmiotu oraz skutków prawnych recepti arbitrii w odniesieniu do
zapisu na sąd polubowny
3.1.2.3.Możliwość dokonania oceny ważności albo skuteczności zapisu na sąd
polubowny jako przejaw niezależności recepti arbitrii
3.2.Wpływ umowy o arbitraż na receptum arbitrii. Możliwość dokonania zmiany umowy o
arbitraż poprzez treść recepti arbitrii
3.3.Uwagi podsumowujące
4.Próba kwalifikacji recepti arbitrii do poszczególnych rodzajów umów nazwanych
4.1.Uwagi ogólne
4.2.Analiza recepti arbitrii przez pryzmat cech istotnych poszczególnych typów umów
nazwanych
4.2.1.Receptum arbitrii a umowa zlecenia
4.2.1.1.Treść obowiązków stron
4.2.2.Uwagi podsumowujące
4.2.3.Receptum arbitrii a umowa o świadczenie usług
4.2.3.1.Uwagi ogólne
4.2.3.2.Elementy umowy - odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu
4.2.4.Receptum arbitrii a umowa agencyjna
4.2.4.1.Uwagi ogólne - pojęcie i rodzaje umowy agencyjnej
4.2.4.2.Strony umowy
4.2.4.3.Treść obowiązków stron
4.2.4.4.Stanowisko literatury francuskiej
4.2.5.Receptum arbitrii a umowa o dzieło
4.2.5.1.Uwagi ogólne
4.3.Uwagi podsumowujące - receptum arbitrii umową sui generis
5.Propozycja kwalifikacji recepti arbitrii ze względu na charakter prawny umowy
5.1.Uwagi ogólne
5.2.Receptum arbitrii umową nienazwaną
5.3.Receptum arbitrii umową zobowiązującą i kauzalną
5.4.Receptum arbitrii umową konsensualną
5.5.Receptum arbitrii umową swobodnie negocjowaną
5.6.Receptum arbitrii umową rezultatu
Zakończenie
Indeks rzeczowy
322 strony, A5, oprawa miękka
