Książka Alimenty w prawie prywatnym międzynarodowym całościowo omawia
zagadnienia dotyczące wyboru prawa właściwego w sprawach, w których wierzyciel i
dłużnik zobowiązania alimentacyjnego mają odmienne obywatelstwo lub miejsce
zamieszkania.
W praktyce sądowej sprawy o alimenty należą do najczęściej występujących
spraw z elementem obcym, a sądy rozpatrujące sprawy alimentacyjne stają przed
koniecznością odpowiedzi na pytanie: prawo którego państwa stosować jako podstawę
rozstrzygnięcia?
Praca została oparta na protokole haskim z 2007 r. o prawie właściwym dla
zobowiązań alimentacyjnych. Do 18 czerwca 2011 r. podstawowym źródłem norm
kolizyjnych dla alimentów była konwencja haska z 1973 r. o prawie właściwym dla
zobowiązań alimentacyjnych. W tym zakresie stan prawny w Polsce uległ zmianie wskutek
obowiązywania rozporządzenia nr 4/2009 z 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa
właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań
alimentacyjnych.
Autorka omawia w książce m.in.: instytucję alimentów w prawie polskim oraz w
wybranych obcych systemach prawnych, a także różnorodne źródła międzynarodowego
prawa alimentacyjnego w Polsce, ustalając wzajemne relacje między nimi. Przedstawia
rozwiązania kolizyjne przewidziane w obcych systemach prawnych. W zasadniczej części
pracy omawia proces „poszukiwania” przez sędziego merytorycznego prawa właściwego,
a następnie zagadnienia dotyczące: wskazania prawa właściwego dla alimentów między
krewnymi, powinowatymi, małżonkami oraz byłymi małżonkami. W pracy przedstawiono
także prawo właściwe dla roszczeń regresowych oraz świadczenia wypłacane przez
instytucje publiczne.
Anna Juryk jest doktorem prawa i absolwentką Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Specjalizuje się w prawie prywatnym międzynarodowym, a szczególnie w
międzynarodowym prawie rodzinnym.
Spis treści:
Wykaz skrótów
Wstęp
ROZDZIAŁ I. Ogólna charakterystyka merytorycznej regulacji alimentów
1.Uwagi wprowadzające
2.Charakterystyka alimentów w polskim prawie merytorycznym
3.Alimenty w prawie merytorycznym państw obcych
3.1.Uwagi wprowadzające
3.2.Krąg uprawnionych/zobowiązanych z tytułu obowiązku alimentacyjnego
3.3.Przesłanki aktualizacji obowiązku alimentacyjnego
3.4.Obowiązek alimentacyjny wynikający z małżeństwa lub podobnego do małżeństwa
związku
3.5.Kolejność realizacji obowiązku alimentacyjnego i roszczenia zwrotne
3.6.Forma i wymiar świadczeń alimentacyjnych
3.7.Czas trwania obowiązku alimentacyjnego oraz jego wygaśnięcie
4.Próby harmonizacji zasad międzynarodowego prawa alimentacyjnego w Unii Europejskiej
5.Podsumowanie
ROZDZIAŁ II. Źródła międzynarodowego prawa alimentacyjnego
1.Zróżnicowanie źródeł prawa
2.Ogólna charakterystyka polskiej regulacji ustawowej
3.Umowy międzynarodowe
3.1.Umowy dwustronne
3.2.Umowy wielostronne
3.2.1.Konwencja nowojorska z 1956 r. (ogólna charakterystyka)
3.2.2.Konwencje alimentacyjne opracowane przez Haską Konferencję Prawa Prywatnego
Międzynarodowego
3.2.2.1.Konwencje z 1973 r. (geneza i ogólna charakterystyka)
3.2.2.2.Protokół haski z 2007 r. (geneza i ogólna charakterystyka)
3.2.2.3.Konwencja haska o międzynarodowym dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na rzecz
dzieci oraz innych członków rodziny z 2007 r. (ogólna charakterystyka)
4.Prawo europejskie
4.1.Uwagi wprowadzające
4.2.Rozporządzenie alimentacyjne
4.2.1.Geneza
4.2.2.Ogólna charakterystyka rozporządzania alimentacyjnego
ROZDZIAŁ III. Relacje między źródłami międzynarodowego prawa alimentacyjnego
w Polsce
1.Relacje między prawem unijnym a ustawą krajową
2.Relacje między prawem unijnym a umowami międzynarodowymi
2.1.Uwagi wprowadzające
2.2.Kompetencje UE do zawierania umów dwustronnych w sprawach alimentacyjnych z
państwami trzecimi
2.3.Rozporządzenie alimentacyjne a protokół haski
2.4.Protokół haski jako umowa międzynarodowa
3.Relacje między rozporządzeniem alimentacyjnym a innymi aktami unijnymi
4.Przepisy przejs‘ciowe w rozporządzeniu alimentacyjnym
5.Relacje między umowami międzynarodowymi
6.Relacje między umowami międzynarodowymi a ustawą krajową
6.1.Uwagi wprowadzające
6.2.Nowa polska ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym a protokół haski
7.Podsumowanie
ROZDZIAŁ IV. Wskazanie prawa właściwego dla alimentów w ujęciu
komparatystycznym
1.Uwagi wprowadzające
2.Ogólna charakterystyka obcych systemów prawnych
3.Wskazanie prawa właściwego w obcych systemach prawnych
4.Łączniki wskazujące prawo właściwe dla alimentów
4.1.Uwagi wprowadzające
4.2.Wskazanie za pomocą łączników personalnych
4.3.Subsydiarna właściwość lexfori
5.Ochrona interesu uprawnionego jako podstawowy cel wskazania prawa właściwego dla
alimentów
6.Technika wskazania prawa właściwego dla alimentów
6.1.Uwagi wprowadzające
6.2."Prosta" technika wskazania prawa właściwego
6.3.Technika wskazania kaskadowego
6.4.Technika wskazania korygującego
ROZDZIAŁ V. Prawo właściwe dla alimentów między krewnymi oraz między
powinowatymi
1.Alimenty wynikające ze stosunku pokrewieństwa
2.Alimenty wynikające ze stosunku przysposobienia
3.Alimenty wynikające ze stosunku powinowactwa
4.Wskazanie prawa właściwego
4.1.Uwagi wprowadzające
4.2.Wybór prawa
4.3.Wskazanie prawa właściwego w braku wyboru prawa
4.3.1.Uwagi wprowadzające
4.3.2.Pierwszoplanowa rola łącznika miejsca stałego pobytu wierzyciela
4.3.3.Niemożność uzyskania alimentów jako podstawa poszukiwania prawa właściwego w
dalszej kolejności
4.3.4.Wzmocnienie roli lexfori
4.3.4.1.Lexfori jako powiązanie podstawowe
4.3.4.2.Lexfori jako powiązanie pomocnicze
4.3.5.Prawo wskazane łącznikiem wspólnego obywatelstwa wierzyciela i dłużnika jako
prawo właściwe w ostatniej kolejności
4.4.Szczególna ochrona dłużnika
4.5.Wyłączenie odesłania
4.6.Prawo niejednolite
5.Zakres zastosowania prawa właściwego dla alimentów
5.1.Uwagi wprowadzające
5.2.Istnienie stosunku rodzinnego
5.3.Uprawnienie do wszczęcia postępowania
5.4.Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego
5.5.Forma i wysokość świadczeń alimentacyjnych
5.6.Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego
5.7.Wpływ rozwiązania małżeństwa na relacje między rodzicami a dziećmi
6.Stanowisko umów dwustronnych
ROZDZIAŁ VI. Prawo właściwe dla alimentów między małżonkami lub byłymi
małżonkami
1.Uwagi wprowadzające
2.Protokół haski z 2007 r. a obowiązek dostarczenia środków utrzymania między
małżonkami lub zarejestrowanymi partnerami tej samej płci
3.Wskazanie prawa właściwego
3.1.Wybór prawa
3.1.1.Uwagi wprowadzające
3.1.2.Prawo wskazane przez strony dla ich stosunków majątkowych
3.1.3.Prawo faktycznie stosowane dla stosunków majątkowych między małżonkami
3.1.4.Prawo wskazane przez strony dla rozwodu lub separacji
3.1.5.Prawo faktycznie stosowane dla rozwodu lub separacji
3.2.Klauzula ściślejszego związku
4.Zakres norm kolizyjnych z art. 5 i art. 8 protokołu haskiego z 2007 r
5.Stanowisko umów dwustronnych
ROZDZIAŁ VII. Prawo właściwe dla roszczeń regresowych
1.Uwagi wprowadzające
2.Funkcja roszczeń regresowych
3.Kolejność obowiązku alimentacyjnego a roszczenia regresowe
4.Prawo właściwe dla roszczeń regresowych
ROZDZIAŁ VIII. Świadczenia wypłacane przez instytucje publiczne
1.Fundusz alimentacyjny w Polsce jako przykład instytucji publicznej
2.Prawo właściwe dla obowiązku wypłaty świadczeń przez instytucję publiczną
3.Uprawnienie instytucji publicznej do dochodzenia zwrotu świadczeń wypłaconych
wierzycielowi
Zakończenie
Wykaz aktów normatywnych
I.Akty unijne
II.Umowy międzynarodowe
III.Akty polskie
IV.Akty zagraniczne
Bibliografia
336 stron, B5, oprawa twarda
