Komentarz do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi
kompleksową analizę zawartych w ustawie przepisów, także dzięki zastosowaniu
częściowo odmiennej metodologii przygotowania komentarza w porównaniu z dotychczasową
praktyką.
Autorzy starali się skomentować odrębnie każdy z przepisów, odnosząc się
wprost do poszczególnych ustępów i punktów oraz zawartch w nich sformułowań. Należy
mieć nadzeję, że komentarz będzie pomocą w stosowaniu ustaw o podatku od czynności
cywilnoprawnych przez wszystkie osoby, do których ta ustawa znajduje zastosowanie.
Niniejsza publikacja ma służyć przede wszystkim praktyce, stąd autorzy
połączyli analizę przepisów, orzecznictwa, wypowiedzi organów podatkowych oraz
przedstawicieli doktryny prawa podatkowego z nich wieloletnim doświadczeniem w stosowaniu
prawa podatkowego, by w ten sposób udzielić wyczerpujących odpowiedzi na pytania i
rozwiać wątpliwości, jakie mogą się pojawić przy interpretacji przepisów
komentowanej ustawy.
Przedmowa XV
Wykaz skrótów XVII
Bibliografi a XIX
A. Tekst ustawy 1
Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych
z dnia 9 września 2000 r. (Dz.U. Nr 86, poz. 959) tekst jednolity z dnia
17 maja 2010 r. (Dz.U. Nr 101, poz. 649 ze zm.) 3
B. Komentarz 23
Rodział 1. Przedmiot opodatkowania 24
Art. 1. Zakres 24
Art. 1 ust. 1 pkt 1 26
1. Przedmiot opodatkowania 26
2. Czynność cywilnoprawna 27
3. Zamknięta lista czynności cywilnoprawnych 28
4. Umowy nazwane 28
5. Dyrektywa z 12.2.2008 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału 30
Art. 1 ust. 1 pkt 1a 34
6. Definicja sprzedaży. 34
7. Elementy przedmiotowo istotne umowy sprzedaży 35
8. Cena 35
9. Zamiana 36
10. Przedmiot umowy sprzedaży – rzecz 36
11. Zwierzęta 36
12. Energia 38
13. Przedmiot umowy sprzedaży – prawa majątkowe 39
14. Posiadanie 39
15. Cesja wierzytelności 40
16. Nabycie udziałów w celu umorzenia 40
17. Przeniesienie własności na podstawie art. 231 KC 42
18. Przeniesienie własności w ramach prawa odkupu 44
19. Przymusowy wykup akcji 45
20. Aport udziałów lub innych aktywów do spółki kapitałowej 47
21. Nabywanie akcji i udziałów w ramach ustaw
konsolidujących spółki sektora elektroenergetycznego ....... 47
22. Datio in solutum 49
23. Przejęcie długu 50
24. Nabycie przedsiębiorstwa 51
25. Dodatnia wartość przedsiębiorstwa (tzw. goodwill) 54
26. Przeniesienie autorskich praw majątkowych 56
Art. 1 ust. 1 pkt 1b .. 58
27. Umowa pożyczki 58
28. Umowa kredytu 58
29. Pożyczka a umowa cash poolingu 58
Art. 1 ust. 1 pkt 1c i d 62
30. Umowa darowizny 62
Art. 1 ust. 1 pkt 1e
31. Umowa dożywocia 65
32. Umowa z następcą / umowa przekazania gospodarstwa rolnego 65
Art. 1 ust. 1 pkt 1f . 66
33. Umowne zniesienie współwłasności i umowny dział spadku 66
Art. 1 ust. 1 pkt 1g i h 67
34. Ustanowienie hipoteki 67
Art. 1 ust. 1 pkt 1i 69
35. Ustanowienie odpłatnego użytkowania 69
36. Ustanowienie odpłatnego użytkowania nieprawidłowego 70
37. Ustanowienie odpłatnej służebności 70
Art. 1 ust. 1 pkt 1j 71
38. Umowa depozytu nieprawidłowego 71
39. Depozyt notarialny 73
Art. 1 ust. 1 pkt 1k 73
40. Umowa spółki 73
41. Umowa spółki cywilnej 73
42. Umowy spółek prawa handlowego 74
43. Zawarcie umowy spółki 74
44. Zakres i defi nicja spółek, których umowy objęte są zakresem Ustawy 74
45. Czynności dokonywane w ramach zawarcia umowy spółki lub jej zmiany, objęte
zakresem przedmiotowym Ustawy 74
46. Podstawa opodatkowania w przypadku zawarcia i zmiany umowy spółki 74
Art. 1 ust. 1 pkt 2 75
47. Zmiany umów 75
Art. 1 ust. 1 pkt 3 75
48. Orzeczenia sądów powszechnych 76
49. Obowiązki informacyjne sądów 77
50. Orzeczenia sądów polubownych 78
51. Ugody sądowe 78
Art. 1 ust. 2 pkt 1 79
52. Akt założycielski, statut spółki oraz ich zmiany 79
Art. 1 ust. 2 pkt 2 79
53. Rozszerzenie zakresu pojęcia czynności cywilnoprawnej 79
Art. 1 ust. 3 80
54. Zmiana umowy spółki 80
Art. 1 ust. 3 pkt 1 80
55. Zmiana umowy poprzez wniesienie lub podwyższenie wkładu 80
56. Zmiana umowy spółki cywilnej 80
57. Zwiększenie majątku spółki albo podwyższenia kapitału zakładowego 82
58. Pożyczka udzielana spółce osobowej przez wspólnika 82
59. Dopłaty 83
60. Oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego
korzystania 83
Art. 1 ust. 3 pkt 2 84
61. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce z o.o. 84
62. Podwyższenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej 85
63. Dopłaty do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością 85
64. Pozostałe przypadki dopłat .. 87
65. Moment powstania obowiązku podatkowego przy uchwale o podwyższeniu kapitału
zakładowego 88
66. Podstawa opodatkowania przy podwyższeniu wartości kapitału zakładowego 88
Art. 1 ust. 3 pkt 3 88
67. Przekształcenie spółek 88
68. Łączenie spółek 89
69. Zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego 90
70. Wyłączenia z zakresu opodatkowania czynności związanych z przekształceniem lub
łączeniem spółek 90
71. Podstawa opodatkowania czynności związanych z przekształceniem lub łączeniem
spółek 90
72. Zwolnienia przedmiotowe w zakresie czynności związanych z przekształceniem lub
łączeniem spółek 91
Art. 1 ust. 3 pkt 4 91
73. Przeniesienie siedziby lub rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej
91
Art. 1 ust. 4 92
74. Terytorialny zakres ustawy 92
75. Rzeczy 92
76. Prawa majątkowe 92
77. Sprzedaż udziałów i akcji w spółkach kapitałowych 93
78. Pożyczka 93
Art. 1 ust. 5 96
79. Umowa spółki oraz jej zmiana 97
80. Spółki osobowe 97
81. Spółki kapitałowe 97
82. Defi nicja spółki kapitałowej, siedziby spółki, rzeczywistego ośrodka
zarządzania oraz państwa członkowskiego 98
Art. 1a. (Objaśnienie pojęć) 98
1. Słowniczek 98
Art. 1a pkt 1 99
2. Zamknięty katalog spółek osobowych 99
3. Spółka cicha 100
4. Spółka cywilna 101
5. Handlowe spółki osobowe 102
Art. 1a pkt 2 103
6. Spółka kapitałowa 103
7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 103
8. Spółka akcyjna 103
9. Spółka europejska 104
10. Niezgodność ustawowej definicji spółki kapitałowej z Dyrektywą 104
11. Wpływ niezgodności definicji na prawa i obowiązki podatników 109
Art. 1a pkt 3 109
12. Siedziba spółki 109
Art. 1a pkt 4 109
13. Rzeczywisty ośrodek zarządzania 109
Art. 1a pkt 5 110
14. Państwo członkowskie Unii Europejskiej 110
15. Państwo członkowskie EFTA 110
Art. 1a pkt 6 i 7 111
16. Defi nicja podatku od towarów i usług 111
Art. 2. Wyłączenia 112
Art. 2 pkt 1 114
1. Ustawy szczególne 115
3. Gospodarka nieruchomościami 117
4. Autostrady płatne 118
5. Inne inwestycje drogowe 119
Art. 2 pkt 2 119
6. Sprzedaż a ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną
środowiska 119
Art. 2 pkt 2a 121
7. Umowy sprzedaży lokali mieszkalnych przez Wojskową Agencję Mieszkaniową 121
Art. 2 pkt 3 122
8. Sprzedaż rzeczy w postępowaniu upadłościowym i egzekucyjnym 122
Art. 2 pkt 4 124
9. Opodatkowanie czynności podatkiem VAT 124
10. Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy o VAT 125
11. Umowa spółki i jej zmiany 126
12. Sprzedaż lub zamiana nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania) niezabudowanych
131
13. Sprzedaż lub zamiana nieruchomości (prawa wieczystego użytkowania) zabudowanych 135
14. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu 138
15. Sprzedaż wierzytelności a VAT 139
16. Umowa sprzedaży udziałów lub akcji w spółkach handlowych 141
Art. 2 pkt 5 143
17. Wolne obszary celne, składy wolnocłowe i składy celne 143
18. Procedura składu celnego 144
Art. 2 pkt 6 145
19. Wyłączenia dotyczące działań restrukturyzacyjnych 146
20. Pojęcie spółki kapitałowej 146
21. Łączenie lub przekształcenie spółek kapitałowych 146
22. Wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części 147
23. Wniesienie udziałów lub akcji 149
Rozdział 2. Obowiązek podatkowy 150
Art. 3. Powstanie obowiązku 151
1. Dokonanie czynności cywilnoprawnej 151
2. Umowa rozporządzająca 152
3. Umowa spółki cywilnej 153
4. Umowa spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej 155
5. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz umowy spółki
komandytowo-akcyjnej i spółki akcyjnej 156
6. Zmiany umowy spółki osobowej, w tym spółki cywilnej 156
7. Dopłaty w spółkach osobowych lub kapitałowych 157
8. Zmiany umowy spółki kapitałowej przed rejestracją spółki 158
9. Zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (podwyższenie kapitału) po
rejestracji spółki 158
10. Zmiany umowy spółki akcyjnej (podwyższenie kapitału) po rejestracji spółki
11. Przekształcenia i łączenia spółek
12. Przeniesienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka
zarządzania lub siedziby spółki kapitałowej 164
13. Złożenie oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcie umowy ustanowienia
hipoteki 164
14. Orzeczenia sądów, w tym polubownych, oraz ugody 165
15. Powołanie się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej
Art. 4. Obowiązek podatkowy 168
1. Podatnik PCC 169
2. Umowa spółki inna niż umowa spółki cywilnej 169
Art. 5. Obowiązek zapłaty podatku 170
1. Solidarna odpowiedzialność podatników 171
Rozdział 3. Podstawa opodatkowania oraz wysokość podatku 173
Art. 6. Podstawa opodatkowania 177
Art. 6 ust. 1 pkt 1 176
1. Umowa sprzedaży 176
Art. 6 ust. 1 pkt 2 177
2. Umowa zamiany 177
Art. 6 ust. 1 pkt 3 179
3. Umowa darowizny 179
Art. 6 ust. 1 pkt 4 179
4. Umowa dożywocia 179
Art. 6 ust. 1 pkt 5 179
5. Zniesienie współwłasności lub dział spadku 179
Art. 6 ust. 1 pkt 6 180
6. Ustanowienie odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności 180
Art. 6 ust. 1 pkt 7 180
7. Umowa pożyczki i depozytu nieprawidłowego 181
Art. 6 ust. 1 pkt 8a 181
8. Umowa spółki 181
9. Podstawa opodatkowania w przypadku spółki osobowej 181
10. Podstawa opodatkowania w przypadku spółki kapitałowej 183
Art. 6 ust. 1 pkt 8b 183
11. Podwyższenie wkładów albo podwyższenia kapitału zakładowego 183
Art. 6 ust. 1 pkt 8c 184
12. Dopłaty 184
Art. 6 ust. 1 pkt 8d 184
13. Pożyczka 184
14. Pożyczka udzielana przez akcjonariusza oraz komandytariusza 184
Art. 6 ust. 1 pkt 8e 184
15. Oddanie rzeczy lub praw od używania 184
16. Podstawa prawna korzystania z rzeczy przez spółkę cywilną 185
Art. 6 ust. 1 pkt 8f 185
17. Zasady opodatkowania przekształcenia lub łączenia spółek 185
18. Zwolnienia kapitału/majątku wcześniej opodatkowanego 186
Art. 6 ust. 1 pkt 8g 187
19. Defi nicja spółki kapitałowej a zakres opodatkowania 187
Art. 6 ust. 1 pkt 10 187
20. Ustanowienie hipoteki 187
Art. 6 ust. 2 187
21. Wartość rynkowa – pojęcie 187
Art. 6 ust. 3 191
22. Wartość rynkowa – procedura 192
Art. 6 ust. 4 195
23. Wartość rynkowa – wykorzystanie opinii biegłego 195
Art. 6 ust. 5 199
24. Świadczenie nieoznaczone pod względem wielkości 199
Art. 6 ust. 6 199
25. Umowa odpłatnego użytkowania lub służebności zawarta na czas nieokreślony 199
Art. 6 ust. 7 200
26. Udostępnienie rzeczy lub praw majątkowych przez wspólnika 200
Art. 6 ust. 8 200
27. Zmiany umów odpłatnego użytkowania oraz służebności 200
Art. 6 ust. 9 201
28. Cel wyłączenia 201
29. Wynagrodzenie notariusza 201
30. Opłata sądowa 202
31. Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 202
Art. 7. Stawki 202
Art. 7 ust. 1 i 2 204
1. Stawki podatku 205
Art. 7 ust. 3 208
2. Najwyższa stawka podatku 208
Art. 7 ust. 5 210
3. Sankcyjna stawka podatku 210
Rozdział 4. Zwolnienia od podatku 214
Art. 8. Zwolnienia podmiotowe 215
1. Państwa obce 216
2. Organizacje pożytku publicznego 216
3. Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego 218
4. Zwolnienia dla osób niepełnosprawnych 219
5. Inne zwolnienia podmiotowe 220
Art. 9. Zwolnienia przedmiotowe 226
Art. 9 pkt 1 226
1. Waluty obce 226
Art. 9 pkt 2 227
2. Rodzaje umów przeniesienia własności nieruchomości 227
3. Defi nicja gospodarstwa rolnego 228
4. Szczególne warunki zwolnienia 228
5. Użytkowanie wieczyste 230
6. Lasy 231
Art. 9 pkt 3 231
7. Zakup nieruchomości w związku z wywłaszczeniem i ochroną środowiska 231
Art. 9 pkt 4 234
8. Szczególne regulacje dotyczące sprzedaży budynków i lokali mieszkalnych 235
Art. 9 pkt 5 235
9. Zamiana budynków i lokali mieszkalnych 235
Art. 9 pkt 6 237
10. Sprzedaż rzeczy ruchomych 237
Art. 9 pkt 7 238
11. Bony i obligacje skarbowe 238
Art. 9 pkt 8 239
12. Bony pieniężne NBP 239
Art. 9 pkt 9 240
13. Defi nicje pojęć 240
14. Kryteria zastosowania zwolnienia 243
Art. 9 pkt 9a 245
15. Towary giełdowe na giełdach towarowych 245
Art. 9 pkt 9b 245
16. Zbycie akcji i udziałów przez Bank Gospodarstwa Krajowego 245
Art. 9 pkt 10a 246
17. Pożyczki udzielane przez podmioty profesjonalne 246
Art. 9 pkt 10b i c 247
18. Pożyczki pomiędzy osobami bliskimi 247
Art. 9 pkt 10d 248
19. Pożyczki pomiędzy osobami obcymi 248
Art. 9 pkt 10e 248
20. Kasy i fundusze zakładowe 249
Art. 9 pkt 10f 249
21. Pożyczki z funduszy celowych . 249
Art. 9 pkt 10g, h, i 250
22. Pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej 250
Art. 9 pkt 11a 254
23. Przekształcenie lub łączenie spółek 254
24. Wartość wkładów lub kapitału zakładowego opodatkowanego w innym państwie
członkowskim 255
Art. 9 pkt 11b 257
25. Wartość wcześniejszych pożyczek lub dopłat 257
26. Uwagi w zakresie podatku od wkładów kapitałowych uiszczonego na terytorium innego
państwa członkowskiego 258
Art. 9 pkt 11c 259
27. Obniżenie kapitału w związku z poniesionymi stratami 259
Art. 9 pkt 11d 259
28. Spółki z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego 259
Art. 9 pkt 12 i 13 260
29. Ustanowienie hipoteki 261
Art. 9 pkt 14 i 15 263
30. Realizacja prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza granicami
Polski 263
Rozdział 5. Zapłata, pobór i zwrot podatku 266
Art. 10. Zapłata 266
Art. 10 ust. 1 268
1. Obowiązki podatnika 268
Art. 10 ust. 2 i 3 270
2. Notariusz jako płatnik podatku 270
Art. 10 ust. 3a i 4 272
3. Obowiązki płatnika 273
4. Rejestr podatku 273
5. Informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom 274
Art. 11. Zwrot 275
Art. 11 ust. 1 276
1. Nadpłata a zwrot podatku 276
Art. 11 ust. 1 pkt 1 277
2. Nieważność względna 277
3. Okoliczności wykluczające zwrot podatku 278
Art. 11 ust. 1 pkt 2 i 3 278
4. Warunek zawieszający 278
Art. 11 ust. 1 pkt 4 281
5. Rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego . 281
Art. 11 ust. 1 pkt 5 282
6. Wpis hipoteki 282
Art. 11 ust. 2 283
7. Termin zwrotu 283
Rozdział 6. Właściwość organów podatkowych 285
Art. 12. Właściwość miejscowa 286
1. Pojęcie właściwości 287
2. Umowy dotyczące rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych
wykonywanych w Polsce zasada ogólna 287
3. Umowy związane z przeniesieniem własności oraz niektórych praw rzeczowych
związanych z nieruchomościami 288
4. Umowy spółki 289
Art. 12 ust. 2 290
5. Właściwość pomocnicza 290
Art. 12 ust. 3 i 4 290
6. Umowy zamiany 290
Art. 13. Właściwość miejscowa 292
1. Umowy dotyczące rzeczy znajdujących się za granicą Polski lub praw majątkowych
wykonywanychz a granicą 292
Art. 13a. Właściwość organu podatkowego 292
1. Właściwość rzeczowa 293
Rodział 7. Przepisy przejściowe i końcowe 294
Art. 14 i 15 Zastosowanie ustawy 294
Art. 16 Wejście w życie 294
Indeks 295
299 stron, oprawa miękka
