Zjawisko szkodliwej konkurencji podatkowej stanowi jedno z najpoważniejszych
prawnych wyzwań w dobie globalizacji.
Postępujące umiędzynarodowienie obrotu pieniężnego sprawia, iż towarzyszące mu
patologie również wykraczają poza granice jednego państwa. Transgraniczny charakter
przepływów finansowych zazwyczaj zmniejsza ich transparentność i utrudnia ustalenie
źródła ich przedmiotu oraz ostatecznego beneficjenta. Skala tego problemu jest
olbrzymia, o czym dobitnie świadczą dane statystyczne.
Przedmiotem niniejszej pracy jest problematyka prawna szkodliwej konkurencji
podatkowej w szerokim funkcjonalnym ujęciu, obejmującym zarówno unikanie opodatkowania,
jak i pranie pieniędzy.
W stricte podatkowym aspekcie niniejsza praca koncentruje się na podatkach
dochodowych, gdyż znaczenie podatków innych niż dochodowe jest w analizowanym zakresie
znacznie mniejsze. Analiza zjawiska szkodliwej konkurencji podatkowej została dokonana z
uwzględnieniem jej wszelkich form zjawiskowych w szerokim ujęciu, obejmującym nie tylko
jej stricte podatkowy aspekt sprowadzający się do unikania opodatkowania dochodu, ale
także szczególne sposoby wykorzystania tego zjawiska, w których uniknięcie bądź
uchylenie się od opodatkowania w kraju, samo w sobie nie jest celem podmiotu
podejmującego zmierzające ku temu działania, lecz metodą na wprowadzenie do legalnego
obiegu prawnego środków finansowych pochodzących z przestępstwa poprzez ich korzystne
opodatkowanie za granicą.
Praca dotyczy stanu prawnego na dzień 1 czerwca 2011 r.
Spis treści:
Wykaz skrótów
1. Akty prawa powszechnie obowiązującego
2. Sądy i organy aparatu skarbowego
3. Organizacje międzynarodowe, państwa i instytucje
Wprowadzenie
Rozdział 1. Szkodliwa konkurencja podatkowa w ujęciu doktrynalnym
1. Szkodliwa konkurencja podatkowa a suwerenność państwa
1.1. Konkurencja między państwami a suwerenność państwa
1.2. Konkurencja międzypaństwowa jako zjawisko prawne
1.3. Konkurencja podatkowa i jej szkodliwość
2. Szkodliwa konkurencja podatkowa a „raje podatkowe”
3. Charakterystyka państw i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową
4. Rodzaje państw i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową
Rozdział 2. Metody wykorzystywania szkodliwej konkurencji podatkowej
1. Charakterystyka ogólna
2. Analiza klasycznych metod wykorzystywania szkodliwej konkurencji podatkowej
2.1. Wykorzystanie spółki zależnej mającej siedzibę w państwie (terytorium)
stosującym szkodliwą konkurencję podatkową
2.1.1. Cypryjskie spółki holdingowe – wynagrodzenie dyrektorów i dywidenda
2.1.2. Spółki cypryjskie jako akcjonariusz polskiej spółki komandytowo-akcyjnej
2.1.3. Spółki zależne w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
2.2. Nabywanie korzyści umownych
2.2.1. Metoda wykorzystania spółek zależnych mających siedzibę w obydwu państwach
– stronach danej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
2.2.2. Metoda pożyczki „równoważącej” spółce–córce i poboru od niej
nieoprocentowanych odsetek
2.2.3. Metoda pożyczki pośredniej
2.2.4. Metoda wykorzystania zagranicznej spółki zależnej
2.3. Transfer zysków
2.3.1. Podział zysków po opodatkowaniu w państwie (terytorium) stosującym szkodliwą
konkurencję podatkową
2.3.2. Zawyżenie kosztów uzyskania przychodów poprzez zaliczenie do nich wypłat dla
spółek zależnych mających siedziby w państwach (terytoriach) stosujących szkodliwą
konkurencję podatkową
2.3.3. Sprzedaż towarów przez zależną spółkę pośredniczącą w państwie
(terytorium) stosującym szkodliwą konkurencję podatkową
2.3.4. Kombinowane metody transferu zysków
2.4. Zmiana miejsca zamieszkania
2.5. Podsumowanie analizy klasycznych metod wykorzystywania szkodliwej konkurencji
podatkowej
3. Pranie pieniędzy
4. Wnioski z analizy
Rozdział 3. Szczególne sposoby wykorzystania szkodliwej konkurencji podatkowej
1. Problem obciążeń fiskalnych w polityce inwestycyjnej przedsiębiorstw
2. Współpraca międzynarodowa i problem braku pomocy prawnej w zakresie
przeciwdziałania szkodliwej konkurencji podatkowej
3. Wykorzystanie zjawiska szkodliwej konkurencji podatkowej przy „legalizacji”
kapitału pochodzącego z przestępstwa
3.1. Wprowadzenie
3.2. Przestępstwo prania pieniędzy w prawie polskim
3.3. Charakterystyka systemów prawnych państw (terytoriów) umożliwiających pranie
pieniędzy
3.4. Pranie pieniędzy za pośrednictwem państw i terytoriów uznawanych za stosujące
szkodliwą konkurencję podatkową
4. Falsyfikacja problemu szkodliwej konkurencji podatkowej
Rozdział 4. Analiza ustawodawstwa przeciwdziałającego szkodliwej konkurencji
podatkowej
1. Międzynarodowe uwarunkowania prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej
2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawodawstwa przeciwdziałającego szkodliwej
konkurencji podatkowej
3. Normatywne ograniczenia polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej
3.1. Konstytucyjne ograniczenia polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej
3.2. Wspólnotowe ograniczenia polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej
4. Geneza polskich regulacji prawnych przeciwdziałających szkodliwej konkurencji
podatkowej
5. Podatki dochodowe
5.1. Zagadnienia ogólne
5.2. Ceny transferowe
5.3. Certyfikat rezydencji
5.4. Niedostateczna kapitalizacja
5.5. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – międzynarodowa współpraca podatkowa
5.6. Wnioski z analizy
6. Polskie umowy z terytoriami zależnymi stosującymi szkodliwą konkurencję podatkową
oraz w odniesieniu do tych terytoriów
6.1. Umowa z Wyspą Man
6.2. Umowy w zakresie opodatkowania dochodów z oszczędności osób fizycznych
7. Pozostałe regulacje prawne
8. Współpraca międzynarodowa w zakresie przeciwdziałania szkodliwej konkurencji
podatkowej
Rozdział 5. Przeciwdziałanie szkodliwej konkurencji podatkowej – rozważania
teoretyczne
1. Wprowadzenie
2. Teoretyczno-prawne rozwiązania polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej
konkurencji podatkowej
2.1. Definicja legalna
2.2. Krajowy charakter i koncentracja prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej na działaniach podatnika
2.3. Indywidualny i odrębny charakter prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od
osób prawnych
2.4. Obejście prawa podatkowego
2.5. Bezwzględny zakaz transferu środków finansowych z oraz do państw i terytoriów
stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w kwalifikowanej postaci
2.6. Teoretyczno-prawne regulacje prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji
podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od
osób prawnych
2.7. Współpraca międzynarodowa w zakresie przeciwdziałania szkodliwej konkurencji
podatkowej
3. Możliwości implementacji proponowanych rozwiązań prawa o przeciwdziałaniu
szkodliwej konkurencji podatkowej do polskiego prawa powszechnie obowiązującego
3.1. Analiza proponowanych rozwiązań polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej
konkurencji podatkowej w świetle problemu szkodliwości ograniczeń swobody przepływu
kapitału oraz zasady neutralności alokacyjnej systemu podatkowego
3.2. Analiza proponowanych rozwiązań polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej
konkurencji podatkowej z perspektywy zgodności z Konstytucją RP
3.3. Analiza proponowanych rozwiązań polskiego prawa o przeciwdziałaniu szkodliwej
konkurencji podatkowej z perspektywy zgodności z prawem wspólnotowym
3.4. Ocena możliwości implementacji proponowanych rozwiązań polskiego prawa o
przeciwdziałaniu szkodliwej konkurencji podatkowej do prawa powszechnie obowiązującego
Podsumowanie
Załącznik nr 1. Lista międzynarodowych umów o wymianie informacji w sprawach
podatkowych podpisanych przez państwa i terytoria stosujące szkodliwą konkurencję
podatkową
Załącznik nr 2. Lista międzynarodowych umów o wymianie informacji w sprawach
podatkowych podpisanych przez państwa i terytoria powszechnie uznawane za stosujące
szkodliwą konkurencję podatkową, lecz niewymienione w rozporządzeniach MF z dnia 16
maja 2005 r.
Załącznik nr 3. Liczba międzynarodowych umów o wymianie informacji w sprawach
podatkowych podpisanych przez wybrane państwa rozwinięte niestosujące wobec siebie
szkodliwej konkurencji podatkowej z państwami i terytoriami powszechnie uznawanymi za
stosujące szkodliwą konkurencję podatkową
Lista polskich aktów normatywnych
Umowy międzynarodowe
Umowy międzynarodowe niepublikowane
Ustawy
Rozporządzenia
Oświadczenia rządowe
Uzasadnienia do projektów ustaw
Uchwały Rady Ministrów
Prawo wspólnotowe
Lista publikacji organizacji międzynarodowych
Lista stron internetowych organów państwa polskiego
Bibliografia
Publikacje polskojęzyczne
Wybrane publikacje niepolskojęzyczne
Wybrane publikacje w internecie
Orzecznictwo sądów i trybunałów
Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Pisma, postanowienia i decyzje Ministerstwa Finansów i organów aparatu skarbowego
424 strony, B5, oprawa miękka
