Zaradność, która jako cecha i jako kategoria analityczna robiła w latach
dziewięćdziesiątych karierę, znajdowała swe przeciwieństwo w bezradności, którą
przypisywano polskiej wsi. Czy polska wieś rzeczywiście jest bezradna wobec zmian, wobec
własnej przyszłości? Czy bezradna jest młodzież wiejska?
Pytanie społecznie ważne (bo pozwalające na weryfikację hipotez mówiących o
dziedziczeniu elementów przeszłości), lecz nierozstrzygalne na poziomie przekonań czy
powierzchownych obserwacji. Cóż bowiem znaczy bezradność? Intuicyjnie wiadomo. Po to,
by orzekać w kategoriach naukowych potrzebne jest bardziej czułe instrumentarium,
sięgające źródeł bezradności, tkwiących głęboko w systemie społecznym, w
kulturze i w ludzkiej psychice.
Spis treści
Fenomen bezradności w ujęciu socjologii i psychologii (Bezradność a zachowania
społeczne człowieka * Bezradność jako reakcja na zmianę społeczną * Bezradność
jako przeciwieństwo podmiotowości społecznej * Bezradność w klasycznym ujęciu
psychologii poznawczej * Bierność a bezradność * Aktywność a bezradność * Modele
analityczne bezradności); W poszukiwaniu źródeł bezradności (Systemowe źródła
bezradności * Polska specyfika systemowa * Kulturowe źródła bezradności * Źródła
bezradności w jednostkowym rozwoju); Wieś i zmiana społeczna w Polsce (Osobliwości
zmiany społecznej w Polsce * Rola wsi w procesie przekształceń systemowych * Fenomen
młodzieży wiejskiej i wiejskiej socjalizacji); Zaplecze warsztatowe badań własnych
(Tradycja toruńskich badań longitudinalnych * Empiryczne źródła pracy - badanie
toruńskich piętnastolatków "bis" i kontynuacje * Metoda i techniki własnej
cząstki badań * Charakterystyka zebranego materiału empirycznego * Metody i techniki
analizy danych); Sytuacja i plany życiowe piętnastolatków. W poszukiwaniu specyfiki
wiejskiej (Społeczne charakterystyki badanych piętnastolatków * Aspiracje edukacyjne i
statusowe młodzieży - różnice środowiskowe i między typami szkół * Wybór stylów
i kierunków działania); Bezradność młodzieży wiejskiej - struktura i dynamika
zjawiska (Strategie życiowe piętnastolatków * Bezradność wiejska - bezradność
miejska: różne odcienie zjawiska * Zmiany celów i strategii życiowych młodzieży po
trzech latach. Dynamika pokolenia * Bezradność toruńskiej młodzieży. Dynamika
zjawiska * Bezradność młodzieży wiejskiej - elementy ciągłości i zmiany *
Społeczne i polityczne następstwa wiejskiej bezradności); Podsumowanie; Aneks: Test
projekcyjny w badaniu "Aspiracje i postawy życiowe młodzieży", Toruń 1998;
Literatura; Helpless or active? Portrait of rural youth. Summary
352 strony, oprawa miękka
