Rodzinny wywiad środowiskowy w postępowaniu w sprawach pomocy
społecznej to publikacja omawiająca najczęściej pojawiające się problemy przy
wypełnianiu kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego.
Ustalenia dokonane podczas sporządzania wywiadu mają bezpośredni wpływ na
przyznawanie świadczeń. Prawidłowe wypełnienie kwestionariusza ma zatem niebagatelne
znaczenie dla rozstrzygnięć organów pomocy społecznej.
Publikacja łączy w sobie elementy teoretyczne i praktyczne.
W pierwszych rozdziałach autorka wnikliwie charakteryzuje rolę rodzinnego
wywiadu środowiskowego oraz analizuje postępowanie w sprawach pomocy społecznej na tle
polityki społecznej państwa i ogólnego postępowania administracyjnego.
Komentarz uzupełniają wskazówki, o których należy bezwzględnie pamiętać
w codziennej pracy. Kolejne rozdziały to szczegółowa instrukcja, jak wypełniać
kwestionariusz rodzinnego wywiadu środowiskowego. Autorka bada także wszystkie elementy
formularza w kontekście ich znaczenia prawnego. Przy każdym z poruszanych zagadnień
przywołuje bogate orzecznictwo sądów administracyjnych, zwracając uwagę na praktykę
stosowania danych przepisów prawa. W książce uwzględniono stan prawny „przed” i
„po” publikacji rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego z dnia 25 stycznia 2011 r., który wszedł w życie 23
lutego 2011 r.
Spis treści:
wykaz skrótów
od autora
rozdział 1. Wprowadzenie
1.1. Pomoc społeczna jako instytucja polityki społecznej państwa
1.1.1. Prawo do pomocy społecznej
1.1.2. Zasada subsydiarności pomocy społecznej
1.1.3. Zasada poszanowania godności człowieka
1.1.4. Zasada współdziałania
1.1.5. Przyczyny udzielania pomocy społecznej
1.1.5.1. Ubóstwo
1.1.5.2. Sieroctwo
1.1.5.3. Bezdomność
1.1.5.4. Bezrobocie
1.1.5.5. Niepełnosprawność
1.1.5.6. Długotrwała i ciężka choroba
1.1.5.7. Przemoc w rodzinie
1.1.5.8. Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi
1.1.5.9. Potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
1.1.5.10. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego
1.1.5.11. Brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej
całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze
1.1.5.12. Trudności w integracji cudzoziemców
1.1.5.13. Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
1.1.5.14. Ryzyko alkoholizmu lub narkomanii
1.1.5.16. Zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa
1.1.6. Pozostałe zasady pomocy społecznej
1.1.6.1. Zasada indywidualizacji
1.1.6.2. Zasada odpowiedniego uwzględniania potrzeb osób i rodzin w stosunku do
możliwości pomocy społecznej
Z orzecznictwa
1.2. Postępowanie w sprawach pomocy społecznej na tle postępowania administracyjnego
1.2.1. Cechy prawa administracyjnego
1.2.2. Zasada stosowania przepisów k.p.a. w postępowaniu w sprawach pomocy społecznej
– odpowiednio
1.2.3. Zasady ogólne postępowania administracyjnego
1.2.4. Zasady ogólne w postępowaniu w sprawach pomocy społecznej
1.2.4.1. Zasada praworządności
1.2.4.2. Zasada prawdy obiektywnej
1.2.4.3. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu
obywateli
1.2.4.4. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa
1.2.4.5. Zasada informowania
1.2.4.6. Zasada zapewnienia czynnego udziału strony w postępowaniu
1.2.4.7. Zasada szybkości i prostoty postępowania
1.2.4.8. Zasada pisemności
1.2.6.9. Zasada trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych
1.2.5. Cechy charakterystyczne postępowania w sprawach pomocy społecznej
Z orzecznictwa
1.3. Ochrona danych osobowych w postępowaniu w sprawach pomocy społecznej
1.3.1. Zasada ochrony dóbr osobistych w pomocy społecznej
1.3.1.1. Zasada kierowania się dobrem strony
1.3.1.2. Zasada wzmożonej ochrony dóbr osobistych strony i zakaz upubliczniania danych
identyfi kujących stronę i zakresu przyznanego jej uprawnienia
1.3.2. Dane osobowe w pomocy społecznej
1.3.3. Przetwarzanie danych wrażliwych a postępowanie w sprawach pomocy społecznej
1.3.4. Zasady legalności przetwarzania danych w pomocy społecznej
1.3.4.1. Obowiązek udostępniania danych pracownikowi socjalnemu
1.3.4.2. Wywiad środowiskowy jako sposób gromadzenia danych osobowych
1.3.4.3. Udostępnienie danych gromadzonych w pomocy społecznej podmiotom uprawnionym
1.3.4.4. Zgoda osoby zainteresowanej na udostępnienie danych
1.3.4.5. Obowiązek aktualizacji danych przez świadczeniobiorców
1.3.5. Obowiązki administratora danych
1.3.4.1. Obowiązek informacyjny
1.3.4.2. Obowiązek zachowania szczególnej staranności
1.3.4.3. Obowiązek uzupełniania, uaktualniania, sprostowania danych
1.3.4.4. Zastosowanie środków technicznych i organizacyjnych, zapewniających ochronę
przetwarzanych danych
1.3.4.5. Obowiązek zgłoszenia do rejestracji zbiorów danych osobowych
Z orzecznictwa
rozdział 2. Rola rodzinnego wywiadu środowiskowego w postępowaniu w sprawach
pomocy społecznej
2.1. Rodzinny wywiad środowiskowy w pomocy społecznej
2.1.1. Status świadczeniobiorcy: osoba i rodzina
2.1.2. Ustalenie składu rodziny
2.1.3. Wywiad jako obligatoryjny element postępowania
Z orzecznictwa
2.2. Wywiad środowiskowy a postępowanie dowodowe na tle teorii dowodów
2.2.1. Obowiązek przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w pomocy społecznej
2.2.2. Wywiad środowiskowy jako szczególny rodzaj dowodu
2.2.3. Dowody w postępowaniu administracyjnym
2.2.3.1. Dokumenty
2.2.3.2. Zaświadczenia
2.2.3.3. Zeznania świadków
2.2.3.4. Opinia biegłego
2.2.3.5. Oględziny
2.2.3.6. Oświadczenia strony
2.2.4. Obowiązek przeprowadzania dowodów z urzędu – zasada oficjalności
2.2.5. Rola domniemań
2.2.6. Uprawdopodobnienie jako środek dowodowy
2.2.7. Zasada kompletności materiału dowodowego
2.2.8. Obowiązek prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego
2.2.9. Pomoc prawna w postępowaniu administracyjnym i w pomocy społecznej Z orzecznictwa
2.3. Rodzinny wywiad środowiskowy i aktualizacja wywiadu w postępowaniach w sprawach
pomocy społecznej w świetle ustawy o pomocy społecznej
2.3.1. Przypadki obowiązkowego przeprowadzania wywiadu
2.3.2. Treść art. 107 u.p.s.
2.3.2.1. Cele przeprowadzenia wywiadu środowiskowego
2.3.2.2. Postępowania, w których przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest
obowiązkowe
2.3.2.3. Wskazanie pracownika socjalnego jako osoby uprawnionej do przeprowadzenia wywiadu
2.3.2.4. Pomoc prawna w zakresie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego
2.3.2.5. Aktualizacja wywiadu
2.3.2.6. Aktualizacja obligatoryjna
2.3.2.7. Oświadczenie o dochodach i stanie majątkowym
2.3.2.8. Wywiad środowiskowy dla celów potwierdzenia prawa do świadczeń opieki
zdrowotnej
2.3.2.9. Wywiad środowiskowy jako instrument pracy w pomocy społecznej
Z orzecznictwa
2.4. Sposób przeprowadzania wywiadu środowiskowego i rola pracownika socjalnego w
postępowaniu
2.4.1. Podstawowy termin przeprowadzenia wywiadu środowiskowego
2.4.1.1. Wnioskodawca
2.4.1.2. Informator
2.4.1.3. Wszczęcie postępowania z urzędu
2.4.1.4. Obowiązek informowania strony o wszczęciu postępowania
2.4.2. Termin w sprawach niecierpiących zwłoki
2.4.3. Uzgodnienie ze stroną terminu przeprowadzenia wywiadu
2.4.4. Zwłoka w postępowaniu
2.4.5. Miejsce przeprowadzania wywiadu
2.4.6. Osoby, z którymi przeprowadza się wywiad
2.4.7. Zasady organizacyjne związane z przeprowadzeniem wywiadu
2.4.8. Rola pracownika socjalnego
2.4.9. Wywiad z osobą, o której mowa w § 5 r.w.ś.
2.4.10. Obowiązki pracownika socjalnego związane z wywiadem Z orzecznictwa
2.5. Skutki odmowy udzielenia informacji do wywiadu środowiskowego oraz inne przypadki
uzasadniające odmowę przyznania świadczeń lub ich wstrzymanie
2.5.1. Skutki odmowy udzielenia informacji do wywiadu środowiskowego
2.5.2. Przypadki braku współdziałania z punktu widzenia art. 11 ust. 2 u.p.s.
2.5.2.1. Odmowa zawarcia kontraktu socjalnego oraz niedotrzymywanie jego postanowień
2.5.2.2. Nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia
2.5.3. Inne przypadki odmowy przyznania świadczeń
2.5.3.1. Kryteria podmiotowe
2.5.3.2. Wymogi przedmiotowe
2.5.3.3. Ustawowe przeciwwskazania do przyznania świadczeń
2.5.3.4. Zakaz przyznawania świadczeń
2.5.4. Wstrzymanie wypłaty świadczeń
2.5.5. Przypadki umorzenia postępowania
2.5.6. Pozostawienie wniosku bez rozpoznania
Z orzecznictwa
rozdział 3. Kwestionariusz rodzinnego wywiadu środowiskowego, część I –
jako szczegółowy opis sytuacji rodziny
3.1. Wstęp
3.2. Dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad, dane o rodzinie
3.2.1. Dane personalne
3.2.1.1. Imię, nazwisko, imiona rodziców
3.2.1.2. Obywatelstwo
3.2.1.3. Dowód tożsamości
3.2.1.4. PESEL
3.2.1.5. Adres zamieszkania
3.2.2. Dane przedmiotowe
3.2.2.1. Rodzaje sytuacji uzasadniających przyznanie pomocy
3.2.2.2. Informacja, czy osoba/rodzina korzystała ze świadczeń pomocy społecznej
3.2.3. Informacje o rodzinie i osobach, o których mowa w art. 103 u.p.s.
3.2.4. Przychody i obciążenia finansowe
3.1.4.1. Dochody
3.2.4.2. Wydatki
3.3. Sytuacja mieszkaniowa osoby/rodziny
3.4. Sytuacja rodzinna osób wspólnie zamieszkujących
3.5. Sytuacja zawodowa
3.6. Sytuacja zdrowotna
3.6.1. Opis sytuacji zdrowotnej
3.6.2. Sytuacja osób niepełnosprawnych
3.6.3. Sytuacja osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków
3.7. Potrzeby i oczekiwania osoby/rodziny zgłoszone podczas przeprowadzania wywiadu
3.8. Znaczenie podpisu osoby składającej oświadczenie
3.9. Informacja o zgłaszającym problem
3.10. Ocena sytuacji osoby/rodziny i wnioski pracownika socjalnego
3.11. Plan pomocy i działań na rzecz osoby lub rodziny
3.11.1. Ustalenia dotyczące dochodu
3.11.2. Formy i zakres proponowanej pomocy
3.11.2.1. Świadczenia pieniężne
3.11.2.2. Świadczenia niepieniężne
3.11.2.3. Świadczenia niepieniężne w formie usług opiekuńczych
3.11.2.4. Praca socjalna
3.12. Plan pomocy zatwierdzony przez kierownika jednostki organizacyjnej pomocy
społecznej
rozdział 4. Pozostałe części kwestionariusza
4.1. Część II – dotyczy osób, o których mowa w art. 103 u.p.s.
4.1.1. Uwagi ogólne
4.1.2. Pkt I – dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad
4.1.3. Pkt II – informacje o członkach rodziny i innych osobach wspólnie
zamieszkujących
4.1.4. Pkt III – pomoc osoby/rodziny udzielana osobie/rodzinie ubiegającej się o
przyznanie świadczenia
4.1.5. Pkt IV – osoba, z którą przeprowadzono wywiad wskazała inne osoby, o których
mowa w art. 103 u.p.s.
4.2. Część III – dotyczy osób, o których mowa w art. 103 u.p.s. (aktualizacja
wywiadu)
4.3. Część IV – dotyczy osób lub rodzin korzystających ze świadczeń pomocy
społecznej (aktualizacja wywiadu)
4.3.1. Uwagi ogólne
4.3.2. Pkt I – Dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad
4.3.3. Pkt II – potrzeby i oczekiwania zgłoszone podczas przeprowadzania wywiadu
4.3.4. Pkt III – ocena sytuacji osoby/rodziny, wnioski pracownika socjalnego
4.3.5. Proponowany i zatwierdzony plan pomocy
4.4. Część V – dotyczy osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny
zastępczej
4.4.1. Uwagi ogólne
4.4.2. Pkt I – dane osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny
zastępczej, z którymi przeprowadzono wywiad
4.4.3. Pkt II – Informacja o członkach rodziny mieszkających wspólnie w lokalu
4.4.4. Pkt III – Sytuacja materialna osoby/rodziny
4.4.5. Pkt IV – Sytuacja mieszkaniowa osoby/rodziny
4.4.5.1. Uwagi ogólne
4.4.5.2. Szczegółowy opis mieszkania
4.4.6. Pkt V – Sytuacja zdrowotna rodziny
4.4.7. Pkt VI – Sytuacja rodzinna
4.4.8. Pkt VII – Informacje o gotowości osób do przyjęcia dziecka
4.4.9. Pkt VIII – Sytuacja zawodowa rodziny
4.5. Część VI – dotyczy rodziny zastępczej ubiegającej się o przyznanie pomocy
społecznej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka
4.5.1. Uwagi ogólne
4.5.2. Dane osób pełniących funkcję rodziny zastępczej, z którymi przeprowadzono
wywiad
4.5.3. Informacje o członkach rodziny zastępczej oraz o dziecku
4.6. Część VII – dotyczy oceny sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka
umieszczonego w rodzinie zastępczej
4.6.1. Dane osób pełniących funkcję rodziny zastępczej, z którymi przeprowadzono
wywiad
4.6.2. Opis sytuacji dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej
4.6.3. Opis trudności w wypełnianiu funkcji rodziny zastępczej
4.6.4. Ocena sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie
zastępczej
4.7. Część VIII – dotyczy osób ubiegających się o pomoc pieniężną na
usamodzielnienie, pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki
4.7.1. Uwagi ogólne
4.7.2. Dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad
4.7.2.1. Sytuacja rodzinna
4.7.2.2. Z jakiego rodzaju opieki osoba usamodzielniana korzystała
4.7.2.3. Informacje o kontynuowaniu edukacji
4.7.2.4. Ustalenie dochodu
4.7.3. Wnioski pracownika socjalnego
4.8. Część IX – dotyczy cudzoziemców, którzy uzyskali w RP status uchodźcy lub
ochronę uzupełniającą
4.8.1. Uwagi ogólne
4.8.2. Dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad, dane o członkach rodziny
przebywających i zamieszkujących na terytorium RP
4.8.2.1. Dane personalne
4.8.2.2. Dane dotyczące pobytu
4.8.2.3. Dane dotyczące pomocy
4.8.2.4. Informacja o członkach rodziny
4.8.3. Znajomość języka polskiego
4.8.4. Funkcjonowanie cudzoziemca i członków jego rodziny w nowym środowisku po
opuszczeniu Centralnego Ośrodka Recepcyjnego dla Uchodźców
4.8.5. Sytuacja mieszkaniowa
4.8.6. Sytuacja zdrowotna
4.8.7. Sytuacja zawodowa
4.8.8. Sytuacja dochodowa
4.8.9. Potrzeby i oczekiwania zgłoszone podczas przeprowadzania wywiadu
4.8.10. Ocena i wnioski pracownika socjalnego
4.8.11. Plan pomocy i działań na rzecz osoby lub rodziny
4.9. Część X – dotyczy osób i rodzin poszkodowanych w wyniku sytuacji kryzysowej
występującej na skalę masową, a także klęski żywiołowej bądź zdarzenia losowego
4.9.1. Uwagi ogólne
4.9.2. Dane osoby, z którą przeprowadzono wywiad
4.9.3. Straty poniesione w wyniku sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a
także klęski żywiołowej bądź zdarzenia losowego
bibliografia
522 strony, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
