Podręcznik akademicki pedagogiki religii autorstwa Cypriana Rogowskiego jest
dziełem, które ukazuje się na gruncie polskim po raz pierwszy. [... ] Oceniam go jako
dzieło nowatorskie na polskim rynku wydawniczym, bardzo potrzebne i niemające zbyt wielu
odpowiedników w literaturze światowej. Czytelnikami będą nie tylko przedstawiciele
nauk pedagogicznych, psychologowie i socjologowie, ale także teologowie, filozofowie,
religioznawcy oraz przedstawiciele innych dyscyplin humanistycznych (np. kulturoznawstwa).
Recenzowany podręcznik legitymizuje w Polsce pedagogikę religii jako autonomiczną
dyscyplinę naukową, zajmującą się człowiekiem i jego związkami z rzeczywistością
transcendentną – dyscypliną badającą religijność jako proces dochodzenia do wiary
osobowej, przeżywanej i umocnionej.
Z recenzji ks. prof. zw. dr. hab. Janusza Mariańskiego
Spis treści:
Egon Spiegel - Słowo wprowadzające
Od autora
Wykaz skrótów
Część I Elementarne zagadnienia pedagogiki religii
Rozdział I. Pedagogika religii jako dyscyplina naukowa
1.1.O pedagogice ogółem
1.3.Pojęcie pedagogika religii
1.3.Przedmiot pedagogiki religii
1.4.Źródła pedagogiki religii
1.5.Cele pedagogiki religii
1.6.Zadania pedagogiki religii
Rozdział II. Pedagogika religii w kontekście historycznym
2.1.Uwagi wstępne
2.2.Okres od wczesnego chrześcijaństwa do reformy pedagogicznej
2.3.Ruch materialno-kerygmatyczny i kryzys nauczania religii
2.4.Rola katechizmów wobec kryzysu nauczania religii
2.4.1.Niemiecki Katechizm dla dorosłych
2.4.2.Katechizm Kościoła Katolickiego
2.5.Początki dydaktyki korelacji i jej rozwój
2.6.Uwarunkowania społeczno-kulturowe refleksji pedagogicznoreligijnej w Polsce
2.6.1.Tendencje katechetyczne w Polsce w kontekście historycznym
2.6.2.Miejsce pedagogiki religii w najnowszym dyskursie naukowym
Rozdział III. Religijność w modelu pedagogicznoreligijnym
3.1.O religii ogółem
3.2.Religijność z perspektywy socjologii religii
3.2.1.Religia i globalizacja
3.3.Religijność z perspektywy psychologii religii
3.3.1.Kształtowanie uczuć religijnych
3.3.2.Uwarunkowania wewnętrzne
3.3.3.Uwarunkowania zewnętrzne
3.3.4.Aktywność własna
3.4.Równoważenie struktur psychicznych
3.5.Pedagogicznoreligijny fenomen kształtowania religijności
Rozdział IV. Pedagogika religii wobec kryzysu religii i
społeczeństwa
4.1.Wymiar zewnętrzny i wewnętrzny kryzysu religii
4.2.Pozytywne aspekty zainteresowania religią
4.3.Nauczanie religii w procesie religijno-kościelnej socjalizacji
4.4.Lekcja religii jako szansa w religijno-kościelnej socjalizacji
4.5.Socjalizacja religijno-kościelna dzieci w wieku przedszkolnym
4.6."Relacja" jako główne kryterium pracy pedagogicznoreligijnej w wieku
przedszkolnym
4.7.Potrzeba interdyscyplinarnych dyskusji wokół szkolnej lekcji religii.
Część II Teoria i praktyka pedagogiki religii
Rozdział I. Kierunek hermeneutyczny nauczania religii
1.1.Uwagi wstępne
1.2.Hermeneutyczna lekcja religii na tle nurtu materialno-kerygmatycznego
1.3.Kierunek hermeneutyczny z perspektywy ewangelickiej - M. Stallmann
1.4.Dyskusje ponadkonfesyjne wokół teorii M. Stallmanna
1.5.Elementy biblijnego nauczania religii
Rozdział II. Model religioznawczo-informacyjny nauczania
religii.
2.1.Uwagi wstępne
2.2.Dyskusja wokół modelu religioznawczo-informacyjnego
2.3.Model religioznawczo-informacyjny - H. Halbfas
Rozdział III. Nauczanie problemowe
3.1.Uwagi wstępne
3.2.Motywy pedagogiczne
3.3.Różne opcje problemowego nauczania religii
3.4.Koncepcja terapeutyczno-socjalizacyjna - D. Stoodt
Rozdział IV. Teoria "curriculum"
4.1.Uwagi wstępne
4.2.Recepcja teorii "curriculum"
4.3.Fenomen nadrzędności celów w teorii "curriculum"
4.4.Cele i zadania szkoły w ramach teorii "curriculum"
4.5.Cele i zadania szkolnego nauczania religii w ramach teorii "curriculum"
4.6.Cele i zadania szkolnego nauczania religii - przykład niemiecki
Rozdział V. Postanowienia Synodu Niemieckiego na temat
nauczania religii w szkole i katechezy parafialnej
5.1.Uwagi wstępne
3.1.Dokument synodalny Nauka religii w szkole
5.1.Dyskusje przed- i okołosynodalne na temat szkolnego nauczania religii i katechezy
parafialnej
5.2.Szkolna nauka religii i katecheza parafialna w opinii H. Halbfasa
5.3.Krytyczny głos A. Exelera i E. Feifela wobec opinii H. Halbfasa
5.4.Skorelacjonowanie szkolnej nauki religii i katechezy parafialnej - A. Exeler
5.7.Szkolna nauka religii i katecheza parafialna - G. Baudler i F. Bantle .
5.8.Reprezentanci kierunku umiarkowanego
5.8.1.W. Nastainczyk
5.8.2.G. Stachel
5.8.3.W. Bartholomaus
5.8.4.W. Langer
5.8.5.W. G. Esser
5.9.Dokument synodalny o Katechetycznej działalności Kościoła
5.10.Dokument synodalny Nasza nadzieja - impulsy katechetyczne
5.10.1.Uwagi wstępne
5.10.2.Struktura dokumentu
5.10.3.Teologiczno-antropologiczne aspekty dokumentu
5.10.4.Znaczenie dokumentu dla nauczania religii
5.11.Dokument Synodu Rottenburskiego
5.12.Katecheza sakramentalna
5.12.1.Jak współcześnie rozumieć katechezę?
5.12.2.Impulsy dla owocnej katechezy
Rozdział VI. Zasada korelacji w pedagogice religii
6.1.Uwagi wstępne
6.2.Model kontekstowy nauczania religii - K. E. Nipkow
6.3.W kierunku dydaktyki korelacyjnej - znaczenie dokumentu synodalnego Lekcja religii w
szkole
6.4.Model korelacyjny według niektórych przedstawicieli katolickiej pedagogiki religii
6.4.1.M.Saller
6.4.2.M. Raske
6.4.3.G. Bitter
6.5.Wiara i doświadczenie w programie nauczania religii Zielfelderplan
6.6.Struktura Zielfelderplan
6.7.Zielfelderplan dla szkoły podstawowej
6.8.Grundlagenplan jako modyfikacja Zielfelderplan
6.8.1.Grundlagenplan według zasady korelacji
6.8.2.Różnice między Zielfelderplan i Grundlagenplan
6.9.Teologia korelatywna w nauczaniu religii
6.9.1.Konieczność teologii korelatywnej w nauczaniu religii
6.9.2.Sprawdzalność korelatywnej interpretacji wiary
6.10.Wskazania praktyczne
Rozdział VII. Wielowymiarowość edukacji osób z
niepełnosprawnością
7.1.Edukacja religina osób niepełnosprawnych z perspektywy pedagogiki religii
7.2.Wymiar społeczno-eklezjalny
7.3.Kontekst prawno-instytucjonalny
7.4.Podstawy doktrynalne w dokumentach kościelnych
7.5.Ocena aktualnej sytuacji
Część III Metodologia badań pedagogiki religii
Rozdział I. Istota i charakter badań naukowych pedagogiki
religii
1.1.Uwagi wstępne
1.2.Orientacja fenomenołogiczna
1.3.Orientacja historyczno-krytyczna
1.4.Orientacja hermeneutyczna
1.4.1.Znaczenie pojęcia hermeneutyka w nauczaniu religii
1.4.2.Pojęcie nauczanie i jego znaczenie w nauczaniu religii
1.4.3.Zasady egzegezy biblijnej
1.4.3.1.Jak opowiadać dzieciom historie biblijne?
1.4.4.Metoda indukcyjna
1.5.Orientacja antropologiczno-kulturowa
1.5.1.Antropologia kultury a nauka Kościoła
1.5.2.Aspekt porównawczy w kontekście innych religii
1.6.Orientacja socjologiczno-religijna
1.7.Orientacja psychologiczno-religijna ,
1.7.1.Implikacje psychologii wychowawczej i pedagogiki religii....
1.8.Orientacja empiryczna
1.9.Orientacja teologiczno-normatywna
1.9.1.Problem oceny z lekcji religii
1.10.Orientacja pragmatyczna
1.10.1.Postawa świadectwa nauczyciela religii/katechety
1.10.2.Dokształcanie nauczycieli religii/katechetów jako część katechezy dorosłych
1.10.3.Duchowość rozumiana integracyjnie
Rozdział II. Relacje pedagogiki religii i teologii
2.1.Uwagi wstępne
2.2.Stosunek pedagogiki religii do nauk teologicznych
2.3.Kompetencja teologiczna pedagogiki religii
2.4.Implikacje teologii dogmatycznej i pedagogiki religii,
Rozdział III. Relacje szkolnej lekcji religii i teologii,
3.1.Uwagi wstępne
3.2.Teologia i treści szkolnej lekcji religii
3.3.Nauczyciel religii jako znawca zasad hermeneutyki
3.4.Treści biblijne w szkolnym nauczaniu religii
3.5.Treści historii Kościoła w szkolnym nauczaniu religii
3.6.Treści teologii systematycznej w szkolnym nauczaniu religii
3.7.Treści teologii praktycznej w szkolnym nauczaniu religii
3.8.Lekcja religii w relacji do innych przedmiotów szkolnych
3.9.Pluralizm w teologii i Kościele jako problem i zadanie szkolnego nauczania religii
3.9.1.Opcje teologiczne wobec pluralizmu życia religijnego chrześcijan..
3.10.Trudności przekazu religijnego jako problem teologiczny i dydaktyczno-religijny
3.10.1.Trudności merytoryczne
3.10.2.Trudności językowe
3.10.3.Różnica w czasie między doświadczeniami
3.10.4.Doświadczenia ekstremalne w nauczaniu religijnym
3.10.5.Trudności w sferze komunikatywności
3.10.6.Trudności natury osobistej
3.11.Odpowiedzialność Kościoła i teologii w kontekście pedagogiki religii
3.11.1.Odpowiedzialność Kościoła wobec szkolnej lekcji religii
3.12.Treści eklezjologiczne jako problem hermeneutyczny
3.13.Co oznacza określenie "dobra lekcja religii"?
Część IV Węzłowe problemy pedagogiki religii
Rozdział I. Kairologia pedagogicznoreligijna
1.1.Uwagi wstępne
1.2.Zwrot "materialnokerygmatyczny" w pedagogice religii - J. Werbick.
1.3.Treści nauczania religii
1.4.Kairologia pedagogicznoreligijna w kontekście przekazu wiary
1.5.Znaczenie pojęcia "kairos"
1.6.Teoria działań religijnych i teoria kształcenia
1.7.Aspekty pedagogiczno-teologiczne
1.8.Implikacje teologii dogmatycznej i pedagogiki religii
1.9.Przekaz wiary jako wyzwanie
1.10.Implikacje teologii elementarnej i pedagogiki religii
Rozdział II. Ku nowemu profilowi chrześcijańskiej praktyki
wiary
2.1.Uwagi wstępne
2.2.Kryzys przekazu wiary
2.3.Kościół wobec kryzysu wiary
2.4.Znaczenie szkolnego nauczania religii w procesie stawania się chrześcijaninem
2.4.1.Kościół w roli instytucji proobywatelskiej
2.4.2.Społeczeństwo obywatelskie jako wyzwanie dla instytucji szkoły i Kościoła
2.4.3.Wnioski
2.5."Nauka stawania się chrześcijaninem" rozumiana jako proces całego życia
2.5.1.Znaczenie pojęcia "uczenie się"
2.5.2.Wielopłaszczyznowość procesu uczenia się
2.6."Stawać się chrześcijaninem w procesie religijnego kształcenia
dorosłych" - wymiar praktyczny
2.7.Udział wiernych świeckich w życiu Kościoła
Część V Aktualna problematyka badawcza pedagogiki religii
i perspektywy
Rozdział I. Nowe linie badawcze
1.1.Uwagi wstępne
1.2.Nauczanie religii a język
1.3.Dydaktyka symboli
1.3.1.Wychowawczy wymiar symbolu
1.3.2.Kształcenie estetyczne z perspektywy pedagogiki religii
1.4.Nauczanie otwarte
1.5.Feministyczna pedagogika religii
1.6.Dialogiczny charakter edukacji
1.7.Socjoteologiczne podstawy i dydaktyczne konsekwencje relacyjnej pedagogiki religii -
E. Spiegel
1.8.Przedmiot etyki w szkole
Rozdział II. Zagadnienie prawdy w nauczaniu religii
2.1.Prawo do poznania prawdy
2.1.1.W poszukiwaniu prawdy
2.1.2.Prawda w nauczaniu Kościoła
2.1.3.Różne formy prawdy
2.1.4.Relacje między prawdą objawioną a filozofią
2.1.5.Różne typy refleksji filozoficznej
2.1.6.Refleksja filozoficzna wobec wyzwań współczesności
2.1.7.Prawda i kształcenie jako kategorie nierozdzielne
Rozdział III. Media w nauczaniu religii
3.1.Pedagogika mediów
3.2.Media w dydaktyce religii
3.3.Kościół wobec mediów elektronicznych
Rozdział IV. Ponadkonfesyjny wymiar pedagogiki religii
4.1.Otwarcie pedagogiki religii na Kościół powszechny i ekumenizm - "odnowa
soborowa"
4.2.Wychowanie w duchu ekumenicznym - stanowisko Kościoła rzymskokatolickiego
4.3.Wychowanie ekumeniczne - stanowisko Rady Ekumenicznej Kościołów
4.4.Wskazania teoretyczne i praktyczne
Rozdział V. Wymiar uniwersytecki pedagogiki religii
5.1.Pedagogika religii w środowiskach naukowych
5.2.Wybrane periodyki
5.3.Publikacje encyklopedyczne
5.4.Uwagi krytyczne i spojrzenie w przyszłość
Zakończenie
Bibliografia
Indeks osobowy
Indeks rzeczowy
532 strony, Format: 16x22,5 cm, oprawa miękka
