REDYSTRYBUCYJNA FUNKCJA FINANSÓW PUBLICZNYCH W UJĘCIU TEORETYCZNYM
W publikacji podjęto krytyczną ocenę teoretycznych koncepcji redystrybucji,
dokonaną zarówno w stosunku do głównych teorii finansów publicznych, jak i
proponowanych w literaturze przedmiotu normatywnych modeli projektujących ekonomiczne
aspekty redystrybucji.
Zidentyfikowano również podstawowe cechy charakteryzujące dwa uzupełniające się
mechanizmy redystrybucji: bezpośredni oraz pośredni. Odniesiono się do argumentów
wskazujących na zasadność postrzegania redystrybucji w szerszym zakresie
uwzględniającym, obok pieniężnej kategorii „dochodu”, uzasadnioną ekonomicznie
kategorię „użyteczności dochodu”.
Studium obejmuje analizę ekonomicznych determinant wykorzystania przez władze
publiczne instrumentów redystrybucji bezpośredniej, a także instrumentów redystrybucji
pośredniej. Celem pracy jest ustalenie ekonomicznych przesłanek kształtowania struktur
systemu podatkowego oraz wydatków publicznych w związku z realizacją redystrybucyjnej
funkcji finansów publicznych.
Dokonano oceny związków zachodzących między fiskalną aktywnością władzy
publicznej a zróżnicowaniem ekonomicznej sytuacji gospodarstw domowych. Sformułowano
następujące tezy pracy: teoretyczny aspekt redystrybucyjnej funkcji finansów
publicznych wyraża się w uzupełniających się modelowych ujęciach działań
fiskalnych władzy publicznej; przyjęto, iż fiskalnymi instrumentami redystrybucji są
podatki oraz wydatki publiczne wpływające na zróżnicowanie użyteczności dochodów
rozporządzalnych gospodarstw domowych; wybór instrumentów redystrybucji, kształtując
zakres swobody decyzyjnej jednostek, pozwala ograniczać niepożądane skutki
redystrybucyjnej aktywności władzy publicznej.
Spis treści:
WPROWADZENIE 7
1. KONCEPCJE I MODELE REDYSTRYBUCJI 11
1.1. Pojęcie redystrybucji w teorii finansów publicznych 11
1.2. Charakterystyka deskryptywnych i dezyderatywnych modeli redystrybucji
23
1.3. Dezyderatywne modele dobrowolnej redystrybucji 34
1.4. Redystrybucja jako ubezpieczenie 41
1.5. Redystrybucja jako dobro publiczne 47
2. BEZPOŚREDNI MECHANIZM REDYSTRYBUCJI 55
2.1. Ekonomiczne mechanizmy redystrybucji dochodów 55
2.2. Techniczne miary zróżnicowania dochodów 63
2.3. Dekompozycje współczynnika Giniego 70
3. POŚREDNI MECHANIZM REDYSTRYBUCJI 78
3.1. Uzasadnienie utylitarystycznej koncepcji redystrybucji 78
3.2. Krytyka współczynnika Giniego 89
3.3. Aksjologiczne miary zróżnicowania dochodów 95
3.4. Progresywne i regresywne instrumenty redystrybucji 97
4. PODATKOWE INSTRUMENTY REDYSTRYBUCJI BEZPOŚREDNIEJ
105
4.1. Etyczne ograniczenia opodatkowania 105
4.2. Koncepcje dochodu jako bazy opodatkowania 111
4.3. Konstrukcja skali podatkowej jako wyraz implementacji dezyderatów ekwiwalencji oraz
równej ofiary 116
5. PODATKOWE INSTRUMENTY REDYSTRYBUCJI POŚREDNIEJ 130
5.1. Model rynkowej incydencji opodatkowania konsumpcji 130
5.2. Redystrybucyjna tożsamość opodatkowania konsumpcji oraz dochodów osobistych
141
5.3. Warunki regresywności opodatkowania konsumpcji 154
5.4. Krytyka regresywności opodatkowania konsumpcji 162
6. WYDATKOWE INSTRUMENTY REDYSTRYBUCJI BEZPOŚREDNIEJ 174
6.1. Redystrybucyjny efekt systemu transferów socjalnych 174
6.2. Redystrybucyjne kryteria systematyki transferów 184
6.3. Redystrybucyjne aspekty konstrukcji systemów zabezpieczenia emerytalnego
190
7. WYDATKOWE INSTRUMENTY REDYSTRYBUCJI POŚREDNIEJ
202
7.1. Delimitacja redystrybucyjnych wydatków publicznych 202
7.2. Ekonomiczna charakterystyka dóbr społecznych 212
7.3. Zasady finansowania dóbr społecznych 221
7.4. Uzasadnienie publicznego finansowania dóbr prywatnych 230
7.5. Paternalizm fiskalny w procesie realizacji wydatków publicznych
237
ZAKOŃCZENIE 242
BIBLIOGRAFIA 254
SPIS RYSUNKÓW 272
SPIS TABEL 273
SPIS WYKRESÓW 274
274 sstrony, oprawa miękka
@p