Państwa zachodnie zaczynają wykazywać nadzwyczajną, nieraz graniczącą z
nadwrażliwością, troskę o sprawy bezpieczeństwa. Mamy do czynienia z
przyspieszoną ewolucją i rozbudową instytucji, a także instrumentów zapewniania
bezpieczeństwa międzynarodowego. Państwa szybko zmieniają swe doktryny, stale
tworząc nowe rodzaje sił zbrojnych i służb specjalnych, których zadaniem
jest reagowanie na zmieniające się i coraz bardziej złożone zagrożenia ich
bezpieczeństwa. Po zimnej wojnie ze szczególną siłą zaznacza się w tej sferze
– nie zawsze pozytywna – rola biznesu, mediów i think tanków.
Pojawia się też nowe, niepokojące zjawisko prywatyzacji bezpieczeństwa. To
wszystko znajduje odzwierciedlenie w bogatej literaturze, niezliczonych monografiach,
raportach, policy papers, często wartościowych, niekiedy jednak bałamutnych.
W prezentowanej publikacji studenci politologii i stosunków
międzynarodowych oraz eksperci i komentatorzy otrzymują po raz pierwszy w naszym kraju,
syntetyczny podręcznik akademicki do studiowania bezpieczeństwa międzynarodowego,
spełniający rygory gatunku.
Książka została przygotowana przez pracowników Zakładu Studiów Strategicznych
Instytutu Stosunków Międzynarodowych WDiNP Uniwersytetu Warszawskiego. Zespół składa
się z autorów mających za sobą bogatą praktykę w siłach zbrojnych, organach
administracji państwowej odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz świetnych, a przy tym
młodych badaczy akademickich.
Spis treści:
[Roman Kuźniar]
Wstęp
Rozdział 1 [Roman Kuźniar]
Ewolucja problemu bezpieczeństwa – rys historyczny
1. Pierwsze traktaty o pokoju i równowadze sił
2. Liga Narodów – niedoceniony wynalazek systemu bezpieczeństwa zbiorowego
3. Po drugiej wojnie – zimna wojna
Część I. Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa
Rozdział 2 [Roman Kuźniar]
Tradycyjne zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego
1. Strukturalne przyczyny zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego
2. Państwo jako źródło zagrożeń bezpieczeństwa
3. Niezakończone procesy państwowotwórcze
4. Ideologie i bezpieczeństwo
Rozdział 3 [Bolesław Balcerowicz]
Procesy międzynarodowe. Tendencje, megatrendy
1. Współczesne megatrendy rozwojowe
2. Wpływ megatrendów na bezpieczeństwo
Rozdział 4 [Marek Madej]
Zagrożenia asymetryczne – „nowy” problem bezpieczeństwa międzynarodowego
1. Zagrożenia asymetryczne – istota pojęcia
2. Ogólna charakterystyka zagrożeń asymetrycznych
3. Główne kategorie zagrożeń asymetrycznych
Rozdział 5 [Kamila Pronińska]
Współczesne konflikty zbrojne
1. Zjawisko konfliktów zbrojnych we współczesnym środowisku bezpieczeństwa
2. Przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych
3. Tendencje we współczesnych konfliktach zbrojnych
4. Geografia i statystyka współczesnych największych konfliktów zbrojnych
Część II . Prawnoinstytucjonalne ramy i aktywność na rzecz
bezpieczeństwa międzynarodowego
Rozdział 6 [Patrycja Grzebyk]
Ramy prawne użycia siły
1. Prawo do użycia siły
2. Prawo do samoobrony
3. Legalność interwencji
4. Praktyczna działalność ONZ na rzecz pokoju i bezpieczeństwa
Rozdział 7 [Marek Tabor]
Porozumienia w sprawie kontroli zbrojeń i rozbrojenia
1. Problemy terminologiczne
2. Porozumienia dotyczące zbrojeń jądrowych
3. Zakaz broni biologicznej i chemicznej
4. Regulacje dotyczące broni konwencjonalnej
5. Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa
Rozdział 8 [Marek Madej]
Sojusze polityczno-wojskowe – NATO
1. Sojusze polityczno-wojskowe – kwestie terminologiczne i teoretyczne
2. Sojusz Północnoatlantycki – geneza, podstawa działania i struktura organizacyjna
3. Funkcjonowanie Sojuszu w okresie pozimnowojennym
Rozdział 9 [Anna Wojciuk]
Unia Europejska jako wspólnota bezpieczeństwa
1. Historia WPZiB
2. Struktura organizacyjna
Rozdział 10 [Agnieszka Bieńczyk-Missala]
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
1. Historia procesu helsińskiego
2. Organy i instytucje OBWE
3. Wymiary zaangażowania OBWE
Rozdział 11 [Kamila Pronińska]
Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa Ameryki, Afryki, Azji i regionu WNP
1. Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa zachodniej hemisfery
2. Afrykańskie międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa
3. Regionalny kompleks bezpieczeństwa Azji i Pacyfiku
4. Kompleks bezpieczeństwa Wspólnoty Niepodległych Państw
Rozdział 12 [Patrycja Grzebyk]
Międzynarodowe prawo humanitarne
1. Obowiązek przestrzegania MPH
2. Zasady MPH
3. Odpowiedzialność karna
Część III . Praktyczne problemy
Rozdział 13 [Marek Madej]
Międzynarodowa walka z terroryzmem
1. Międzynarodowa współpraca w walce z terroryzmem do 2001 r
2. Uniwersalne ramy instytucjonalnoprawne walki z terroryzmem po 11 września 2001 r. Rola
ONZ
3. Wojskowy wymiar przeciwdziałania terroryzmowi. Antyterrorystyczna „koalicja
chętnych” i globalna wojna z terroryzmem
4. Techniczno-operacyjny wymiar walki z terroryzmem
5. Wnioski
Rozdział 14 [Marek Madej]
Zwalczanie proliferacji BMR jako współczesny problem bezpieczeństwa
międzynarodowego
1. Główne czynniki decydujące o obecnej randze strategicznej walki z
proliferacją BMR
2. Tradycyjne podejście do problemu nieproliferacji
3. Nowe środki walki z proliferacją BMR
Rozdział 15 [Agnieszka Bieńczyk-Missala, Kamila Pronińska]
Opanowywanie kryzysów i rozwiązywanie konfliktów – przykłady
1. Konflikty w byłej Jugosławii
2. Timor Wschodni – droga do niepodległości
3. Konflikt i operacje pokojowe NZ w DRK
4. Konflikt w Darfurze
5. Konflikt w Libii
Rozdział 16 [Kamila Pronińska]
Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego: bezpieczeństwo energetyczne i
ekologiczne
1. Uwarunkowania poszerzenia zakresu security studies o problemy energetyczne i
ekologiczne
2. Bezpieczeństwo energetyczne
3. Bezpieczeństwo ekologiczne
Rozdział 17 [Marek Madej]
Prywatyzacja przemocy – fenomen prywatnych przedsiębiorstw wojskowych i jego
implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowego
1. Podstawowe definicje i rozróżnienia
2. Geneza i uwarunkowania rozwoju rynku prywatnych usług wojskowych
3. Skala i specyfika rynku prywatnych usług wojskowych
4. Konsekwencje w sferze bezpieczeństwa
Rozdział 18 [Mirosław Sułek]
Przemysł zbrojeniowy i handel bronią
1. Przemysł zbrojeniowy – jego funkcje i specyfika
2. Przemysł zbrojeniowy pod ciśnieniem podwójnej logiki funkcjonowania
3. Kompleks militarno-przemysłowy
4. Budżety wojskowe a handel bronią
5. Handel bronią – współpraca i kontrola
Część IV. Narodowe polityki i strategie bezpieczeństwa
[Bolesław Balcerowicz]
1. Uwarunkowania polityki i strategii bezpieczeństwa państwa
2. Strategie, koncepcje strategiczne bezpieczeństwa
3. Stany Zjednoczone
4. Federacja Rosyjska
5. Niemcy
6. Francja
7. Chiny
8. Szwajcaria
9. Izrael
10. Polska
Część V. Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych
[Anna Wojciuk]
1. Realizm
2. Neoliberalizm
3. Konstruktywizm
4. Podejścia krytyczne
Bibliografia
Indeks nazwisk
Noty o Autorach
478 stron, B5, oprawa twarda
