Zarys dydaktyki ogólnej z elementami metodyki szkoły wyższej
(wybrane zagadnienia)
Realizacja zasady kształcenia oraz rozwój różnorodnych form dokształcania
i doskonalenia wymaga od nauczyciela znajomości podstaw naukowej teorii nauczania i
uczenia się. coraz powszechniej wymagania tego rodzaju stawiane są też pracownikom
ośrodków informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej.
Głównymi odbiorcami mają być kandydaci na nauczycieli, wykładowcy
posiadający już doświadczenie w pracy dydaktycznej, którzy stykają się w codziennej
pracy ze złożonym problemem, w jaki sposób sprawniej i efektywniej przekazywać
informacje oraz organizować warunki do sterowania samodzielnym ich zdobywaniem przez
uczniów.
Dlatego też zamysł autora wybranych zagadnień Zarysu dydaktyki ogólnej z
elementami metodyki szkoły wyższej polegał na próbie wychwycenia i syntetycznego
przedstawienia najbardziej istotnych momentów w pracy dydaktycznej oraz czynników
warunkujących jej efektywność.
Spis treści:
WSTĘP
ORGANIZACJA WYŻSZEGO SZKOLNICTWA W POLSCE W ZARYSIE (ZE SZCZEGÓLNYM
UWZGLĘDNIENIEM UCZELNI NIEPUBLICZNYCH)
CZĘŚĆ I
ROZDZIAŁ I
PRZEDMIOT I ZADANIA DYDAKTYKI OGÓLNEJ
1. Wybrane pojęcia i informacje podstawowe
2. Przedmiot badań dydaktycznych
3. Metody badań dydaktycznych
3.1. Obserwacja
3.2. Pojęcie eksperymentu
3.3. Eksperyment naturalny
3.4. Badanie wyników eksperymentu
3.5. Metody historyczno-porównawcze
ROZDZIAŁ II
OGÓLNA PROBLEMATYKA CELÓW I DOBORU TREŚCI KSZTAŁCENIA
1. Cele kształcenia ogólnego
2. Cele kształcenia politechnicznego
3. Główne kryteria doboru treści kształcenia
4. Plan nauczania
4.1. Dobór przedmiotów nauczania
4.2. Przydział godzin dla poszczególnych przedmiotów nauczania
5. Programy nauczania
6. Znaczenie wychowawcze i kształcące poszczególnych przedmiotów nauczania
ROZDZIAŁ III
STRUKTURA PROCESU NAUCZANIA
1. Uświadamianie celów i zadań nauczania
2. Opracowanie nowego materiału
3. Uogólnianie nowego materiału
4. Utrwalanie przyswojonego materiału
5. Kształtowanie umiejętności i nawyków
6. Wiązanie teorii z praktyką
7. Kontrola i ocena wyników nauczania
ROZDZIAŁ IV
ZASADY NAUCZANIA I ICH ROLA W REALIZACJI PROCESU NAUCZANIA
1. Zasada poglądowości
2. Zasada systematyczności i całości
3. Zasada łączenia teorii z praktyką
4. Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów w nauczaniu
5. Zasada stopniowania trudności (przystępności)
6. Zasada trwałości wyników nauczania
7. Zasada kontroli i samokontroli
ROZDZIAŁ V
METODY i FORMY NAUCZANIA
1. Pojęcie metody i formy nauczania
2. Klasyfikacja i dobór metod nauczania
2.1. Metody oparte na obserwacji
2.1.1. Pokaz
2.2. Metody oparte na słowie
2.2.1. Pogadanka i dyskusja
2.2.2. Opis, opowiadanie, wykład
2.2.3. Posługiwanie się książką
2.3. Metody oparte na działaniu praktycznym
2.3.1. Metoda laboratoryjna
2.3.2. Metoda zajęć praktycznych
2.4. Nauczanie programowane
2.4.1. Program
2.4.2. Środki eksponowania programów
2.5. "Nauczanie na odległość - nowy wymiar edukacji"
2.6. Utrwalanie zdobytej wiedzy
2.6.1. Powtarzanie
2.6.2. Uczenie się na pamięć
2.6.3. Prace samodzielne uczniów
2.7. Sprawdzanie i ocena wyników nauczania
2.7.1. System kontroli postępów
2.7.2. Sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności
2.7.3. Ocena wiadomości i umiejętności
2.7.4. Egzaminy
3. Wybór metod nauczania
4. Metody prowadzenia zajęć w małych grupach
4.1. Ćwiczenia
4.2. Seminaria
4.3. Dyskusja
4.4. Gry dydaktyczne
4.4.1. Gra w fabrykę pomysłów
4.4.2. Metoda przypadków i sytuacyjna
4.4.3. Metoda inscenizacji
4.5. Metody nauczania praktycznego
ROZDZIAŁ VI
ORGANIZACJA PRACY SZKOLNEJ
1. Formy organizacyjne pracy szkolnej
2. Budowa lekcji
3. Typy lekcji
3.1. Lekcja obejmująca kilka momentów procesu nauczania
3.2. Lekcja poświęcona opracowaniu nowego materiału
3.3. Lekcja poświęcona utrwaleniu wiadomości
3.4. Lekcja obejmująca ćwiczenia
3.5. Lekcja poświęcona sprawdzaniu wiadomości, umiejętności i nawyków
3.6. Budowa lekcji a nauczanie problemowe
4. Przygotowanie lekcji
4.1. Przygotowanie rzeczowe
4.2. Przygotowanie metodyczne
4.3. Konspekt lekcji
4.4. Przeprowadzenie lekcji
5. Formy organizacyjne pracy uczniów
6. Wycieczki
7. Praca domowa ucznia
7.1. Rodzaje prac domowych
7.2. Zadawanie pracy domowej
7.3. Organizacja pracy domowej
7.4. Kontrola pracy domowej
ROZDZIAŁ VII
PLANOWANIE PRACY DYDAKTYCZNEJ
1. Znajomość dydaktyki a planowanie pracy dydaktycznej
2. Formy planowania pracy dydaktycznej
2.1. Znaczenie planowania pracy
2.2 Planowanie pracy dydaktycznej na cały rok szkolny
2.3 Planowanie codziennej pracy dydaktycznej
3. Kontrola wykonania planu
ROZDZIAŁ VIII
NIEPOWODZENIA SZKOLNE
1. Czynniki, od których zależy powodzenie pracy szkolnej
2. Rodzaje niepowodzeń szkolnych
3. Badania nad przyczynami niepowodzeń szkolnych
CZĘŚĆ II
ROZDZIAŁ IX
STRUKTURA DYDAKTYKI SZKOŁY WYŻSZEJ I JEJ ZADANIA JAKO NAUKI
1. Cele kształcenia w uczelni
1.1. Znajomość istoty i źródeł ideału wszechstronnego rozwoju osobowości
1.2. Zadania i obowiązki nauczyciela w zakresie uszczegółowienia i konkretyzacji
ogólnego celu kształcenia
2. Główne problemy doboru i układu treści kształcenia
2.1. Czynniki doboru treści kształcenia
2.2. Stosunek wzajemny celów, treści i zadań kształcenia
2.3. Znajomość istoty i konsekwencji pedagogicznych głównych koncepcji i treści
kształcenia
3. Proces kształcenia w szkole wyższej
Pojęcie procesu kształcenia i jego struktura
4. Zasady nauczania i uczenia się
4.1. Funkcje zasady poglądowości
4.2. Zasada systematyczności i całości
4.3. Zasada wiązania teorii z praktyką
4.4. Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa studenta w procesie dydaktycznym
4.5. Zasada stopniowania trudności (przystępności)
4.6. Zasada trwałości wyników nauczania
4.7. Zasada kontroli i samokontroli
5. Metody kształcenia. Pojęcie i klasyfikacja
5.1. Pojęcie metody nauczania i formy nauczania
5.2. Tradycyjne i współczesne podziały metod nauczania
6. Wykład w szkole wyższej
6.1. Wykład jako metoda i forma kształcenia
6.2. Klasyfikacja wykładów i ich charakterystyka
6.3. Przygotowanie wykładu
7. Praca z podręcznikiem jako szczególna postać metod nauczania
7.1. Podręcznik to jeden z podstawowych środków dydaktycznych w procesie kształcenia
7.2. Funkcje podręcznika akademickiego
7.3. Rodzaje podręczników akademickich
8. Nauczanie problemowe
8.1. Pojęcie problemu w nauczaniu
8.2. Proces problemowego uczenia się a proces badania naukowego
8.3. Czynności nauczyciela w nauczaniu problemowym
8.4. Metody problemowe
8.5. Cechy i efektywność nauczania problemowego
9. Dyskusja jako aktywna metoda nauczania
9.1. Dyskusja
9.2. Odmiany dyskusji
9.3. Przebieg dyskusji i sposoby jej prowadzenia
10. Charakterystyka nauczania programowego
10.1. Ogólne cechy i właściwości różnego rodzaju programów
10.2. Efektywność nauczania programowanego
11. Ogólna metodyka ćwiczeń audytoryjnych w uczelni
12. Seminaria i konsultacje
12.1. Pojęcie "seminarium"
12.2. Dwie główne formy zajęć
12.3. Przykładowy tok zajęć proseminaryjnych
12.4. Przykładowy tok zajęć seminaryjnych
12.5. Konsultacje
13. Zakres i ogólna metodyka kształcenia praktycznego w uczelni
13.1. Znaczenie treści pojęcia "praktyka"
13.2. Trzy funkcje praktyki
13.3. Szczegółowe cele zajęć praktycznych organizowanych w uczelni i poza uczelnią
13.4. Programowe praktyki uczelniane
13.5. Skuteczność dydaktyczna praktyk
13.6. Ogólna metodyka zajęć praktycznych
14. System kontroli i oceny wyników procesu kształcenia
14.1. Funkcje kontroli i oceny wyników kształcenia
14.2. Nauczycielskie testy dydaktyczne
ROZDZIAŁ X
OSOBOWOŚĆ NAUCZYCIELA
1. Poglądy polskich pedagogów i psychologów na osobowość nauczyciela
2. Walory osobiste nauczyciela
3. Stosunek nauczyciela do uczniów
4. Stosunek nauczyciela do społeczeństwa
BIBLIOGRAFIA
133 stron, B5, oprawa miękka
