Nie ulega wątpliwości, że rozwijana przez Zygmunta Freuda psychoanaliza była i jest
wielkim wydarzeniem w historii psychologii, a jej znaczenie wykracza poza granice tej
nauki. Materiałem empirycznym, który buduje freudowską koncepcję człowieka, są dane
pochodzące z czterech obszarów zjawisk - czynności pomyłkowych, zapominania, marzeń
sennych i nerwic. Im właśnie autor poświęcił obie prace prezentowane w tym tomie.
Czynności pomyłkowe obejmują przejęzyczenia, błędne odczyty napisów,
uproszczenia przedmiotów itp., znane każdemu z życia codziennego. Analiza tych
przypadków prowadzi niezbicie - zdaniem autora - do ciemnych dziedzin życia
psychicznego, takich jak: nikczemna zazdrość, wspomnienia seksualne z dzieciństwa czy
aktualne zakazane życzenia seksualne, pragnienia ambicjonalne, niszczycielskie, nadmierne
ambicje itp.
Drugi obszar zjawisk opisanych przez autora to zapominanie. Freud był
przekonany, że jest ono dowodem istnienia stłumionych, wypartych ze świadomości
treści dążących do ujawnienia się, jeżeli tylko zaistnieją korzystne po temu
okoliczności. Może to nastąpić nawet po wielu latach od czasu stłumienia.
Kolejna grupa to marzenia senne, które stanowią - według Freuda - kopalnię
materiału dowodowego na rzecz koncepcji psychoanalitycznej, są wytworem własnej
psychicznej aktywności śniącego, realizacją życzeń o silnym ładunku
emocjonalnym. W marzeniu sennym autor wyróżnia treść jawną i myśli utajone,
podkreślając sens istnienia tych drugich.
Czwartym obszarem poszukiwań Freuda są nerwice, czyli natręctwa, lęki (np.
ciemności, otwartej przestrzeni) i in., które - według autora - są zjawiskami czysto
psychicznymi, pozostają w ścisłym związku z przeżyciami człowieka. Objaw nerwicy
powstaje w momencie, gdy pewne procesy psychiczne, zamiast rozwinąć się w procesy
świadome, ukierunkowane w określony sposób, nie dojdą do świadomości, zostaną
zakłócone w swej samorealizacji, to następuje szczególne ich przekształcenie, w
wyniku, którego z elementów nieświadomych powstaje objaw nerwicy.
Freud był pierwszym psychologiem, który podjął w szerokim zakresie problematykę
osobowości jako struktury sterującej całokształtem życia człowieka. Był też jednym
z pierwszych, którzy wyeksponowali wielkie znaczenie okresu dzieciństwa dla
indywidualnego rozwoju każdego człowieka.
406 stron, miękka oprawa