Wiedza, postrzegana jako kapitał, wymaga odpowiedniego zarządzania odwołującego
się do rozwiązań systemowych, wykorzystujących współczesne technologie
komunikacyjne, które tworzą dedykowane systemy jej organizacji (SOW). W ramach
budowanych systemów SOW definiowane są wszelkiego rodzaju niezbędne narzędzia
organizowania informacji, które umożliwiają zarządzanie skodyfikowaną w różnych
środowiskach sieciowych wiedzą formalną, w tym w szczególności internetowych
serwisach informacyjnych, systemach informacji przestrzennych (GIS) czy innych bazach
danych, które wykorzystywane są do różnych celów.
Potrzeba tworzenia tego rodzaju systemów organizacji wiedzy jest
koniecznością wynikającą z informacyjnego nadmiaru niewyselekcjonowanych i
nieprzetworzonych danych i informacji, które przytłaczają w swojej masie przeciętnego
ich odbiorcę. Odszukanie np. w Internecie wiarygodnych informacji, niezbędnych przy
wykonywaniu określonych zadań, jest przy tym czasochłonne i obarczone poczuciem trudnej
do zdefiniowania niepewności, odniesionej do jakości i kompletności pozyskanych tym
sposobem danych i informacji.
W tworzonych systemach wykorzystywane są różnorodne narzędzia,
poczynając od stosunkowo prostych list terminów, poprzez taksonomie, schematy
klasyfikacyjne i kategoryzacje, tezaurusy, ontologie, sieci neuronowe czy inne tego
rodzaju modele.
W książce przedstawiono m.in. zagadnienia związane z możliwością
opisu świata rzeczywistego za pomocą wybranych modeli baz danych, ze szczególnym
uwzględnieniem sposobu ich reprezentacji w modelach pojęciowych, wybrane zagadnienia
dotyczące właściwości danych przestrzennych, sposoby klasyfikowania obiektów
przestrzennych, a także istotny problem niepewności dotyczący przetwarzania danych
geoinformacyjnych, związanych z reprezentacją poszczególnych encji świata
rzeczywistego w modelach konceptualnych z wykorzystaniem systemów GIS.
Z uwagi na interdyscyplinarny charakter, książka adresowana jest do
każdego, kto interesuje się tematyką dotyczącą analizy danych przestrzennych i
zastosowaniami praktycznymi geoinformatyki, a w szczególności tworzeniem systemów
organizacji danych i wiedzy oraz zarządzania nimi z wykorzystaniem narzędzi
geoinformacyjnych. Może być ona przydatna w pogłębieniu wiedzy w zakresie
teoretycznych podstaw budowy modeli baz danych, umożliwiających pozyskiwanie,
gromadzenie, przetwarzanie, analizę, interpretacje i udostępnianie danych
geoprzestrzennych, stanowiących reprezentację opisywanego świata rzeczywistego.
Spis treści:
Wprowadzenie 5
Rozdział I . Teoria informacji 9
1 . Pojęcie informacji, danych i wiedzy 9
2 . Teoria informacji 15
3 . Pojęcie jakości informacji 17
4 . Cechy informacji 27
5 . Mierniki jakości informacji 29
6 . Rodzaje informacji i ich funkcje 34
7 . System informacyjny i jego procesy 35
Rozdział II . Modele reprezentacji danych i wiedzy 41
1 . Pojęcie modelu danych i wiedzy 41
2 . Podstawowe pojęcia obiektowości 43
3 . Rodzaje modeli baz danych 53
3 .1 . Hierarchiczny model danych 54
3 .2 . Relacyjny model danych i wiedzy 55
3 .2 .1 . Struktura modelu baz danych 55
3 .2 .2 . Struktura modelu baz wiedzy 59
3 .2 .3 . Normalizacja danych 62
3 .3 . Grafowy model danych 69
3 .3 .1 . Pojęcie grafu i jego rodzaje 69
3 .3 .2 . Przykłady zastosowania grafów 77
3 .4 . Modele obiektowe 86
Rozdział III . Metody reprezentacji danych przestrzennych 93
1 . Rodzaje danych przestrzennych i ich charakterystyki 93
2 . Struktura modelu bazy danych przestrzennych 95
3 . Reprezentacja danych w modelu przestrzennym 97
4 . Generalizacja danych przestrzennych 98
4 .1 . Pojęcie generalizacji 98
4 .2 . Modele generalizacji danych 100
4 .3 . Generalizacja kształtu obiektów 101
4 .4 . Kompleksowy model generalizacji 105
4 .5 . Dynamiczne modele generalizacji 106
5 . Modele rastrowe 108
6 . Modele wektorowe 110
6 .1 . Prosty model wektorowy 111
6 .2 . Topologiczny model wektorowy 112
7 . Numeryczny model terenu (NMT) 116
Rozdział IV . Właściwości danych przestrzennych 127
1 . Pojęcie autokorelacji przestrzennej i przestrzenno-czasowej 127
2 . Miary odległości pomiędzy próbkami i ich wpływ na wyniki pomiaru 129
3 . Dobór reprezentatywnej próby pomiarowej 131
4 . Analizy przestrzenne 134
4 .1 . Rodzaje analiz przestrzennych 134
4 .1 .1 . Przestrzenna autokorelacja i jej miary 142
4 .1 .2 . Interpolacja przestrzenna 145
4 .1 .3 . Regresja przestrzenna 152
4 .1 .4 . Interakcja przestrzenna 154
5 . Modelowanie przestrzenne i symulacja 156
5 .1 . Pojęcie modelu, modelowania i symulacji 156
5 .2 . Rodzaje modeli 158
5 .3 . Metody symulacyjne 160
5 .4 . Wybrane metody symulacji przestrzennej 163
5 .4 .1 . Automaty komórkowe 164
5 .4 .2 . Programowanie agentowe 170
Rozdział V . Klasyfikacja obiektów informacyjnych 175
1 . Cechy obiektów w zbiorze danych i sposoby ich wyodrębniania 175
2 . Metody klasyfikacji obiektów 181
3 . Kryteria oceny metod klasyfikacyjnych 183
4 . Metody wyboru cech niezależnych 186
4 .1 . Wybór cech na podstawie klasyfikacji obiektów 187
Rozdział VI . Niepewność danych przestrzennych w systemach GIS 193
6 .1 . Przesłanki niepewności danych przestrzennych 193
6 .2 . Niepewność wyników pomiarów i ich cyfrowej reprezentacji w modelu pojęciowym
194
6 .3 . Szacowanie niepewności i dokładność pomiaru obiektów przestrzennych 197
6 .4 . Dokładność danych przestrzennych 201
6 .5 . Rozdzielczość danych przestrzennych 203
6 .6 . Spójność baz danych przestrzennych 204
6 .7 . Kompletność bazy danych 206
6 .8 . Pojęcie jakości danych . 206
6 .9 . Pojęcie niepewności w modelowaniu obiektów i zjawisk przestrzennych 212
6 .9 .1 . Klasyczne modelowanie 212
6 .9 .2 . Probabilistyczne modelowanie obiektów przestrzennych 213
Rozdział VII . Zarządzanie informacją 217
1 . Systemy organizacji wiedzy 217
2 . Listy terminów 221
3 . Klasyfikacje, kategoryzacje 221
4 . Tezaurusy 223
5 . Ontologie 226
5 .1 . Pojęcie ontologii 226
5 .2 . Powody tworzenia ontologii 231
5 .3 . Fazy tworzenia ontologii 232
6 . Organizacja informacji 236
Rozdział VIII . Udostępnianie danych z systemów informacyjnych 241
1 . Pojęcie bezpieczeństwa informacji w systemach informacyjnych 241
2 . Ograniczenia prawne związane z udostępnianiem danych 243
2 .1 . Ochrona baz danych 243
2 .2 . Ochrona informacji niejawnych . 246
2 .3 . Ochrona danych osobowych 247
2 .4 . Ochrona praw autorskich 249
3 . Jawność formalna danych gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i
kartograficznym 253
4 . Udostępnianie danych z zasobu geodezyjnego i kartograficznego w świetle ustawy o
dostępie do informacji publicznej 257
5 . Zasady udostępniania baz danych podmiotom realizującym zadania publiczne 260
6 . Implementacja dyrektywy INSPIRE do polskiego porządku prawnego 263
Literatura 275
Indeks rzeczowy 285
288 stron, B5, oprawa twarda
