Północ Południe Krytyczna analiza podziału świata na kraje wysoko i słabo
rozwinięte
Człowiek od zawsze porządkował otaczający go świat. Jest to działanie tak
naturalne, tak narzucające się, tak natrętne, że nie sposób wyobrazić sobie
człowieka niebędącego istotą kategoryzującą - homo categoricus. Trawestując
Zygmunta Baumana to tak, jakby wyobrazić sobie niewiejący wiatr lub niepłynącą
rzekę. Oczywiście podziały przestrzeni nigdy nie były sztywne, niemobilne, trwałe.
Jeśli jest wiatr, to wieje; jeśli jest rzeka, to płynie. Z czasem, w miarę jak
rozszerzały się horyzonty przestrzeni dostępnej jednostkowemu poznaniu, a samo poznanie
ujawniało olbrzymie bogactwo otaczającej człowieka rzeczywistości, wytyczane granice
rozcinały coraz większe obszary, w końcu w wypadku niektórych klasyfikacji cały
świat, a budowane podziały, także te proste w formie, stawały się coraz bardziej
złożone i wielowątkowe.
Podział na bogatą Północ i biedne Południe, na kraje wysoko i słabo
rozwinięte, jest tylko jednym ze sposobów, na który można podzielić świat, choć
niewykluczone, że współcześnie jest on najważniejszy. Na pewno jednak jest on
rzeczywisty, gdyż nierówności we współczesnym świecie są niezmiennie bardzo
widoczne.
Książka została podzielona na trzy części. Pierwsza poświęcona jest genezie
podziału świata na kraje wysoko i słabo rozwinięte, historii jego konceptualizacji, w
tym w postaci wyrażenia "Północ-Południe", oraz został tam przeanalizowany
problem stosunków między bogatą Północą a biednym Południem, ze szczególnym
uwzględnieniem kwestii ich konfliktu. W drugiej części zawarto krytykę dotychczasowych
linii podziału na zamożną Północ i ubogie Południe. Wreszcie, w ostatniej, ustalono
kryteria współczesnego podziału na bogatą Północ i biedne Południe, w oparciu o
które przedstawiono propozycję regionalizacji świata na obszary wysoko rozwinięte i
zacofane oraz omówiono wpływ globalizacji na planetarną linię podziału.
Spis treści:
Wstęp
Cele badawcze, hipotezy i struktura pracy
Uzasadnienie wyboru tematu
Geografia wobec zagadnienia podziału świata na zamożną Północ i ubogie Południe.
Potrzeba badań geograficznych
Metody badawcze
Literatura
Podziękowania
Rozdział 1. Północ - Południe: geneza i konceptualizacja podziału, dynamika
relacji
1.1. Geneza podziału Północ-Południe
1.2. U źródeł koncepcji podziału świata na bogatą Północ i biedne Południe
1.3. Północ-Południe: konceptualizacja i popularyzacja kategorii
1.4. Podział Północ-Południe po zakończeniu zimnej wojny: nowe delimitacje
i źródła trwania popularności
1.5. Współczesna dynamika stosunków Północ-Południe
Rozdział 2. Krytyka dotychczasowych linii podziału Północ - Południe
2.1. Nieścisłości geograficzne linii Brandta
2.2. Podział Północ-Południe czy Zachód-Reszta
2.3. Zróżnicowanie wewnętrzne globalnej Północy i globalnego Południa
2.4. Świat postkolonialny a Południe
2.5. Południe jako niezaangażowany blok polityczny
2.6. Północ a świat komunistyczny
2.7. Południe a świat komunistyczny
2.8. Miejsce Rosji w globalnym podziale Północ-Południe
Rozdział 3. Globalny podział na Północ i Południe w początkach XXI w
3.1. U źródeł współczesnej koncepcji stanu wysokiego rozwoju
3.2. Stan wysokiego rozwoju w początkach XXI wieku: współczesny przebieg linii
Północ-Południe
3.3. Globalizacja a podział Północ-Południe
Podsumowanie
Summary
North-South. A Critical Analysis of the Division of the World into Highly
Developed and Underdeveloped Countries
Literatura
Ważniejsze cytowane dokumenty
Druki zwarte
Artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych
Raporty i sondaże
Adresy internetowe
Spis rycin, tabel i rysunków
Spis rycin
Spis tabel
Spis rysunków
Indeks geograficzny
236 stron, B5, oprawa miękka