„Dzia³anie i system ¶wiata” wnosi ca³kowicie now± perspektywê do
nauki o stosunkach miêdzynarodowych.
Jest to ksi±¿ka o najwa¿niejszych problemach miêdzynarodowych, w¶ród
których warto wskazaæ na takie zagadnienia, jak zjawisko potêgi w nowej sytuacji
miêdzynarodowej, ¼ród³a i sposoby rozwi±zywania wspó³czesnych konfliktów,
adekwatno¶æ klasycznych teorii strategii i studiów strategicznych w okresie
pozimnowojennym, zwi±zki ekonomii i polityki w stosunkach miêdzynarodowych oraz ró¿ne
aspekty globalizacji.
Nowatorskie ujêcie i podstawowy walor tej pracy le¿y przede wszystkim w jej
odczytaniu jako swoistego podrêcznika prakseologii miêdzynarodowej, w której autor nie
doszukuje siê jednak instrukcji skutecznego dzia³ania, proponuj±c w zamian europejsk±,
racjonalistyczn±, ale w humanistycznym znaczeniu, perspektywê; humanistyczn±, czyli
uwzglêdniaj±c± szeroko rozumiany czynnik ludzki w procesach spo³ecznych, tak¿e
miêdzynarodowych.
Sposób, w jaki de Montbrial prowadzi swego czytelnika po tym
quasi-podrêczniku, jest w duchu von Clausewitza: teoria (nauka) nie jest po to, aby
udzielaæ odpowiedzi na wszystkie mo¿liwe pytania, lecz aby czyniæ polityka (podmiot
dzia³aj±cy) m±drym w sytuacji, w której musi on sam podejmowaæ decyzje.
Prof. dr hab. Roman Ku¼niar
Thierry de Montbrial jest za³o¿ycielem i dyrektorem generalnym
Institut Français des Relations Internationales. Emerytowany profesor Conservatoire
national des arts et métiers, w latach 1974-1992 kierowa³ katedr± ekonomii presti¿owej
École polytechnique. W 1973 roku stworzy³ Centre d’analyse et de prévision przy
francuskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych i by³ jego pierwszym dyrektorem. Od 1992
roku jest cz³onkiem Académie des sciences morales et politiques Instytutu Francji. W
2008 r. zorganizowa³ pierwsz± konferencjê z cyklu World Policy Conference.
Spis tre¶ci:
Przedmowa do wydania polskiego
Przedmowa do drugiego wydania
Przedmowa do pierwszego wydania
CZÊ¦Æ PIERWSZA. TEORIA
I. Jednostki
aktywne i problemy prakseologiczne
II. Potêga
W³adza
Potencja³ i potêga
Zasoby czyli sk³adowe potêgi
Kapita³ ludzki
Zasoby moralne w ujêciu ogólnym
Wizerunek
Zbiorowe emocje
Zasoby moralne i terytorium: geopolityka
Ziemia, praca i kapita³
Za³±cznik do rozdzia³u II. Równowaga potêg
III. Konflikty i
ich rozwi±zywanie
Jednostki aktywne i konflikty
Arbitra¿, negocjacje, postêpowanie, starcie
Zasadnicze i bezpo¶rednie przyczyny konfliktów
Kryzys
Starcie
Zakoñczenie wojny
IV. Koncepcja
strategii
Dialektyka celów i ¶rodków
Strategia i prakseologia
Chwa³a
Zasoby i potêga
Cele wojskowe i polityczne
Poszerzenie zakresu strategii
Przedsiêbiorca Schumpetera
Najwa¿niejsze definicje i za³o¿enia strategii
Od strategii militarnej do strategii ekonomicznej
Decyzja i strategia
Pañstwo jako jednostka z arbitrem
Okre¶lenie celów i strategii
Jednostki bez arbitrów
Szczególny model strategii: odstraszanie
Za³±cznik do rozdzia³u
IV. Teoria gier
V. Stabilno¶æ
systemów jednostek aktywnych
VI. Teoria
stosunków miêdzynarodowych
Pole stosunków miêdzynarodowych
Problemy definicyjne
To¿samo¶æ i bezpieczeñstwo
Funkcjonalizm i jego ograniczenia
Teorie i systemy
Teoria i przewidywanie
Teorie i modele
Systemy i struktury
Modelowanie i filozofia historii
VII. Przedmiot i
istota nauk ekonomicznych
Definicja nauk ekonomicznych
Problemy definicyjne
Podstawowe problemy ekonomiczne ka¿dego spo³eczeñstwa
Metodologia nauk ekonomicznych
Czy ekonomia jest „nauk±”? Czy jest przydatna?
Metodologia nauk ekonomicznych
Obiektywizm nauk ekonomicznych
Ekonomia – nauka moralna
Czy mo¿na g³osiæ dowoln± tezê i jej zaprzeczaæ?
Case study: teoria cen
CZÊ¦Æ DRUGA. WYBRANE ASPEKTY PRAKSEOLOGII
VIII. Spojrzenia na
system miêdzynarodowy
Globalizacja, spo³eczeñstwo obywatelskie i rz±dy
Nowa rewolucja naukowa i techniczna
Globalizacja
Spo³eczeñstwo obywatelskie
Rz±dy
Koniec Historii?
Granice globalizacji
Transformacja pañstwa
Pañstwo pierwotne
Demokracja
Prawo
Wielko¶æ i upadek Welfare State
Wydatki publiczne
Administracja pañstwowa
Podatki
Wybrane problemy miêdzynarodowe
Wzajemne powi±zanie pañstw
Normy
Kwestia miêdzynarodowego bezpieczeñstwa ekonomicznego
Jedno¶æ i to¿samo¶æ
System zachodni na prze³omie wieku
Jedna uwaga na temat systemu miêdzynarodowego jako takiego
IX. Globalizacja,
gospodarka rynkowa i bezrobocie
X. Ideologia,
kultura i dzia³anie
Ideologia, kultura, polityka
Ideologia i wojna
XI. Moralno¶æ i
polityka
Racja stanu i dobro publiczne
Cena i godno¶æ
Kultura i cywilizacja: blaski i cienie
Zrelatywizowaæ relatywizm
XII. Suwerenno¶æ
pañstw i wspólnota miêdzynarodowa
Suwerenno¶æ pañstw i policja spo³eczno¶ci miêdzynarodowej
Spó³ka czy wspólnota miêdzynarodowa?
XIII. In¿ynier i
ekonomista
XIV. Strategia,
przewidywanie i przypadek
Raz jeszcze o koncepcji strategii
Dzia³anie przeciw temu, co nieprzewidziane
Prawdopodobieñstwo subiektywne i decyzje
ZA£¡CZNIKI
I. O zasadzie umiarkowania
II. Co to jest geografia
polityczna?
III. O negocjacjach
Indeks nazwisk
518 stron, B5, oprawa miêkka