Niew±tpliw± zalet± niniejszego tomu jest wieloaspektowo¶æ zamieszczonych w nim
artyku³ów.
Autorzy wyszli poza schemat szukania odpowiedzi na pytania o skutki procesów
spo³ecznych w masowych badaniach typu sonda¿owego (chocia¿ takie dane tak¿e bior± pod
uwagê).
Analizuj± ró¿norodny materia³ pokazuj±cy szko³ê, nauczyciela i uczniów
w ró¿nych perspektywach, wykorzystuj±c ? co warte podkre¶lenia ? rozmaite perspektywy
teoretyczne mechanizmu zmiany spo³ecznej, reprezentacji spo³ecznych, socjologii
organizacji, socjologii zawodów oraz ujêcie systemowe, instytucjonalne i aktywistyczne
(podmiotowe). Analizy s± dokonywane z uwzglêdnieniem szerokiego kontekstu spo³ecznego.
Od strony metodologicznej po³o¿ono nacisk na wykorzystanie danych jako¶ciowych, a
tak¿e szukanie sposobów my¶lenia i sensów nadawanych przez badanych interesuj±cym
Autorów zjawiskom. (?) Ca³y tom stanowi dobry przyk³ad zastosowania w jednym projekcie
triangulacji technik badawczych i wykorzystania ró¿norodnych ¼róde³ i danych.
Z recenzji prof. dra hab. Les³awa Habera
Spis tre¶ci:
Marian Niezgoda: WPROWADZENIE
Czê¶ci. ASPEKTY ZMIANY
Marian Niezgoda: JAK PATRZEÆ NA ZMIANÊ EDUKACYJN¡ W POLSCE
1.Uwagi wstêpne
2.Zmiana spo³eczna jako proces
3.Zmiana edukacyjna i jej mechanizm
4.Konkluzje
Literatura
Aleksandra Wagner: PRZEGL¡D BADAÑ DOTYCZ¡CYCH REFORMY SYSTEMU EDUKACYJNEGO W
POLSCE 1999-2007
1.Wprowadzenie
2.Realizowane programy badawcze
2.1.Uczniowie
2.2.Nauczyciele
2.3.Szko³a jako organizacja - problemy zarz±dzania szko³±
3.Obraz reformy w badaniach opinii spo³ecznej
4.Spo³eczne skutki reformy o¶wiaty
Literatura
Karolina Keler, Jolanta Perek-Bia³as: ANALIZA WYDATKÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH NA
EDUKACJÊ W KONTEK¦CIE REFORMY EDUKACYJNEJ W POLSCE
1.Wprowadzenie
2.Dotychczasowe podej¶cia teoretyczne i badania
2.1.Analiza zmian w kontek¶cie reformy edukacyjnej
2.2.Badania dotycz±ce wydatków edukacyjnych Centrum Badania Opinii Spo³ecznej
3.Inne szczegó³owe dane dotycz±ce wydatków na edukacjê w gospodarstwach domowych
3.1.Diagnoza Spo³eczna
3.2.Badania bud¿etów gospodarstw domowych
4.Wydatki na edukacjê polskich gospodarstw domowych
4.1.Wydatki gospodarstw domowych na edukacjê ogó³em
4.2.Które gospodarstwa ponosz± wydatki na edukacjê?
4.3.Charakterystyki spo³eczno-ekonomiczne gospodarstw ponosz±cych koszty na edukacjê
5.Podsumowanie
Literatura
Piotr D³ugosz: CHARAKTERYSTYKA BADANYCH REGIONÓW: MA£OPOLSKA, PODKARPACIE,
¦L¡SK
1.Wprowadzenie
2.Metodologia analiz
3.Skutki transformacji dla regionów
4.Podzia³ na dwie Polski
5.Zró¿nicowania regionów
6.Podsumowanie
Literatura
Maria ¦wi±tkiewicz-Mo¶ny: SZKO£A A RYNEK PRACY. Przygotowanie uczniów do
udzia³u w rynku pracy
1.Wprowadzenie
2.Oferty pracy
3.Cechy indywidualne
4.Umiejêtno¶ci dodatkowe
5.Podsumowanie
Literatura
Barbara Worek: KSZTA£CENIE PRZEZ CA£E ¯YCIE W POLSKIEJ EDUKACJI: SYSTEM,
PERSPEKTYWA CZY P£YNNA RZECZYWISTO¦Æ? Analiza na przyk³adzie Ma³opolski
1.Wprowadzenie
2.Uczenie siê przez ca³e ¿ycie a system o¶wiaty w Polsce
3.Strona popytowa w procesie kszta³cenia ustawianego w Ma³opolsce
4.Czynniki sprzyjaj±ce i niesprzyjaj±ce aktywno¶ci edukacyjnej
5.Poda¿ us³ug w obszarze kszta³cenia ustawicznego: rynek instytucji szkoleniowych
6.Bariery profesjonalizacji i koordynacji dzia³añ w obszarze kszta³cenia ustawianego
6.1.Bariery wewn±trzinstytucjonalne
6.2.Bariery zwi±zane z zarz±dzaniem instytucjami
6.3.Bariery o charakterze systemowym
7.Wnioski koñcowe
Literatura
Czê¶æ II. NIERÓWNO¦CI EDUKACYJNE
Piotr D³ugosz: ELITARYZM VERSUS EGALITARYZM SYSTEMU O¦WIATOWEGO. Analiza
aspiracji edukacyjnych gimnazjalistów Polski po³udniowej
1.Nierówno¶ci edukacyjne
1.1.Wprowadzenie
1.2.Metodologia badañ
1.3.Nierówno¶ci edukacyjne - konceptualizacja problematyki
1.4.Aspiracje edukacyjne gimnazjalistów
1.5.Motywy wyboru szko³y ponadgimnazjalnej
1.6.Uwarunkowania wyboru szko³y ponadgimnazjalnej
2.Segregacje w o¶wiacie na przyk³adzie gimnazjalistów
2.1.Wprowadzenie
2.2.Sposoby rozumienia segregacji
2.3.Pierwszy próg segregacyjny - szko³y ponadgimnazjalne
2.4.Drugi próg segregacyjny - studia wy¿sze
3.Podsumowanie
Literatura
Rafa³ Garpiel: NOWA SZKO£A, STARE PROBLEMY. 0 nierówno¶ciach w systemie
szkolnym po reformie, widzianych przez nauczycieli, dyrektorów i wicedyrektorów
gimnazjów
1.Wprowadzenie
2.Nowa szko³a a wyrównywanie szans dzieci wykluczonych ze wzglêdu na biedê i
bezrobocie
2.1.Uzasadnienia odpowiedzi twierdz±cych
2.2.Uzasadnienia odpowiedzi przecz±cych
2.3.Jak poprawiæ obecny stan rzeczy?
3.Nowa szko³a a wyrównywanie szans dzieci wykluczonych ze wzglêdu na niski poziom
wykszta³cenia rodziców
3.1.Uzasadnienia odpowiedzi twierdz±cych
3.2.Uzasadnienia odpowiedzi przecz±cych
3.3.Jak poprawiæ obecny stan rzeczy?
4.Podsumowanie
Czê¶æ III. MIÊDZY ¦WIATEM WYOBRA¯EÑ A RZECZYWISTO¦CI¡. SOCJOLOGICZNE
STUDIUM SPO£ECZNEGO WIZERUNKU POLSKIEJ SZKO£Y W OKRESIE JEJ PRZEKSZTA£CEÑ
Wojciech Adamek: W SZKOLE JEST ¬LE, A NAWET DOBRZE. Zreformowana szko³a w oczach
uczniów
1.Wprowadzenie
2.Reformy jako interakcja spo³eczna
3.G³osy w sprawie reformy. Perspektywa teoretyczna analizy
4.Porównawczy uk³ad odniesienia
4.1.G³osy ekspertów i monitorowanie reformy
4.2.Reformowana szko³a w opinii spo³ecznej
4.3.Punkt wyj¶cia analizy
5.Badania - program i realizacja
5.1.Procedura badawcza
5.2.Wstêpna charakterystyka materia³u empirycznego
5.3.Wypowiedzi uczniów (pierwsze przybli¿enie)
5.4.Szko³a: dominuj±cy rys wizerunku
5.5.Przestrzeñ fizyczna szko³y
5.6.Szko³a jako miejsce nauki
5.6.1.Codzienno¶æ szkolnego obowi±zku
5.6.2.Co¶ wiêcej ni¿ tylko codzienno¶æ: szko³a w rozmowach uczniów
6.Uwagi koñcowe
Literatura
Pawe³ Napieracz: PLANOWANIE EDUKACJI DZIECKA JAKO ZMIANA STYLU ¯YCIA RODZICÓW
1.Wprowadzenie
2.Styl ¿ycia
3.Styl ¿ycia rodzica
4.Rodzice opowiadaj±cy o kszta³ceniu swoich dzieci
5.Podsumowanie
Literatura
Maria ¦wi±tkiewicz-Mo¶ny, Aleksandra Wagner: WIZERUNEK SZKO£Y I NAUCZYCIELA W
POLSKICH SERIALACH TELEWIZYJNYCH
1.Wprowadzenie
2.Serial telewizyjny w perspektywie socjologicznej
3.Analizowane seriale
4.Metodologia badañ
5.Obraz nauczyciela w analizowanych serialach
5.1.Wygl±d
5.2.Oczekiwania wobec roli
5.3.Partnerzy roli
6.Obraz szko³y w analizowanych serialach
6.1.Wygl±d
6.2.Warto¶ci
6.3.Funkcje szko³y
6.4.Szko³a jako przestrzeñ ¿ycia codziennego
7.Kontrapunkt-analiza W³a³cówmóch
7.1.Jêzyk
7.2.Realizm
7.3.Uczniowie
7.3.1.Typy osobowo¶ci uczniów
7.4.Nauczyciel
7.5.Dyrektor szko³y
7.6.Szko³a - ¶rodowisko lokalne
7.7.Relacja uczeñ-nauczyciel
7.8.Stosunek uczniów do szko³y
7.9.Stosunek pracowników szko³y do szko³y
7.10.Funkcje szko³y
8.Podsumowanie
Literatura
Rafa³ Garpiel: GIMNAZJUM: REFORMA O¦WIATY W SOCZEWCE. Skutki przemian systemu
edukacyjnego w oczach dyrektorów szkó³ gimnazjalnych
1.System szkolny
1.1.Stary system szkolny
1.2.Nowy system szkolny
1.3.Optymalny system szkolny
2.Realizacja misji kszta³cenia w nowej szkole
2.1.Misja kszta³cenia - postulaty
3.Realizacja misji wychowawczej w nowej szkole
3.1.Misja wychowawcza - postulaty
4.Sytuacja ucznia w nowej szkole
4.1.Sytuacja ucznia - postulaty
5.Sytuacja i rola nauczyciela w nowej szkole
5.1.Sytuacja i rola nauczyciela - postulaty
6.Rola rodzica w nowej szkole
6.1.Rola rodzica - postulaty
7.Sytuacja i rola dyrektora w nowej szkole
7.1.Sytuacja i rola dyrektora - postulaty
8.Model procesu kszta³cenia w nowej szkole: encyklopedyczny versus kompetencyjny
8.1.Idealny model kszta³cenia
9.Nastawienie uczniów do edukacji
9.1.Rytualne nastawienie uczniów do edukacji
9.2.Inwestycyjne nastawienie uczniów do edukacji
9.3.Idealny wzorzec nastawienia uczniów do edukacji
10.Czy nowa szko³a sprzyja rozwojowi i zaspokajaniu aspiracji edukacyjnych?
10.1.Uzasadnienia odpowiedzi twierdz±cych
10.2.Uzasadnienia odpowiedzi przecz±cych
10.3.Jak poprawiæ obecny stan rzeczy?
11.Czy forma i tre¶æ kszta³cenia gimnazjalnego s± dostosowane do wymogów rynku pracy?
11.1.Uzasadnienia odpowiedzi twierdz±cych
11.2.Uzasadnienia odpowiedzi przecz±cych
11.3.Jak poprawiæ obecny stan rzeczy?
12.Powi±zania instytucjonalne nowej szko³y
13.Finansowanie nowej szko³y
14.Podsumowanie
Pawe³ Napieracz: SI£ACZKA SUPERSTAR: UKRYTY WYMIAR OBRAZU PRACY NAUCZYCIELA
1.Wprowadzenie
2.Misja zawodu nauczyciela
3.Model analizy
4.Nauczyciele o swojej pracy
5.Podsumowanie
Literatura
Jerzy B. Sobczak: POZA ¦WIATEM "...DYREKTYW I OKÓLNIKÓW". 0 szkole
jako organizacji i jej kulturze organizacyjnej
1.Wprowadzenie
2.Szko³a jako ¶rodowisko socjalizacyjne. Kultura organizacji
3.Szko³a jako organizacja
4.Szko³a w wyobra¿eniach nauczycieli
5.Zamiast zakoñczenia
Literatura
432 strony, B5, oprawa miêkka
