Związanie kasacyjnym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego
W prezentowanej monografii pt. Związanie kasacyjnym
orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego podjęto próbę odpowiedzi na pytania:
jaki model kontroli instancyjnej funkcjonuje de facto na gruncie postępowania
sądowoadministracyjnego i jakie są konsekwencje wyboru takiego właśnie modelu;
jaki zasadniczy skutek dla postępowania sądu I instancji wywołuje orzeczenie NSA
uchylające zaskarżone orzeczenie WSA;
czy związanie wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez NSA ingeruje w
zagwarantowaną konstytucyjnie zasadę niezawisłości sędziowskiej,
jakie jeszcze inne – poza formalnym związaniem wykładnią prawa dokonaną w
sprawie przez NSA – skutki dla sądów I instancji i innych podmiotów, także poza
postępowaniem, wywołują orzeczenia NSA uchylające zaskarżone orzeczenie WSA?
Głównym przedmiotem pracy jest analiza instytucji
uregulowanej w art. 190 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi, który normuje sytuację związania sądu I instancji wykładnią prawa
zawartą w wyroku NSA.
Poruszona w pracy tematyka związania WSA wykładnią
dokonaną przez NSA, siłą rzeczy stanowi zagadnienie dość nowe, bo na gruncie
postępowania sądowoadministracyjnego pojawiła się jako jedna z konsekwencji wielkiej
reformy sądownictwa administracyjnego 2004 r., wprowadzonej ustawą z 25.7.2002 r. –
Prawo o ustroju sądów administracyjnych, ustawą – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi oraz ustawą z 30.8.2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę –
Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi, która miała na celu wdrożenie dwuinstancyjnego systemu
sądownictwa administracyjnego.
Dla uzyskania kompleksowego obrazu podjętego tematu
konieczne było przedstawienie analizowanych zagadnień nie tylko z punktu widzenia
dogmatyki postępowania sądowoadministracyjnego, ale także na płaszczyźnie ogólnej
teorii prawa, jak również z punktu widzenia juryslingwistyki. Dlatego też poszczególne
rozdziały pracy omawiają:
Charakter, zakres i metody sądowej kontroli legalności działań administracji
publicznej;
Istotę i cel wiążącej wykładni sądowej;
Instytucję związania sądów wykładnią prawa w obcych systemach prawnych;
Związanie sądu I instancji wykładnią prawa zawartą w kasacyjnym orzeczeniu NSA
w Prawie o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi;
Zagadnienie zgodności instytucji związania sądu I instancji wykładnią prawa
dokonaną w sprawie przez NSA z konstytucyjną zasadą niezawisłości sędziowskiej;
Pozaprocesowe (nieformalne) skutki orzeczeń NSA uchylających zaskarżone
orzeczenie WSA i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał
orzeczenie.
Niezwykle bogate orzecznictwo powoływane w tej
publikacji, sprawia, że będzie ona szczególnie interesująca dla praktyków, pomagając
im w rozwiązaniu codziennych problemów ich klientów. Dlatego też niniejsza pozycja
jest w szczególności pomocna dla adwokatów, radców prawnych i sędziów, a także
aplikantów zawodów prawniczych i studentów, którzy pragną pogłębić wiedzę z
prezentowanego zakresu.
Wykaz skrótów
Wykaz literatury
Wykaz orzecznictwa
Wstęp
I. Uwagi wstępne
II. Obszar badawczy
III. Podstawy metodologiczne badań
IV. Omówienie konstrukcji pracy
Rozdział I. Charakter, zakres i metoda sądowej kontroli legalności działań
administracji publicznej
§ 1. Charakter sądowej kontroli legalności działań administracji publicznej
I. Uwagi wstępne
II. Istota sądowej kontroli administracji
III. Podstawy prawne systemu polskiego sądownictwa administracyjnego
IV. Zakres sądowej kontroli administracji
V. Właściwość sądów administracyjnych
§ 2. Reguły ukształtowania systemu sądownictwa administracyjnego i sposób
procedowania sądów administracyjnych
I. Uwagi wstępne
II. Reguły ukształtowania systemu sądownictwa administracyjnego
1. Uwagi wstępne
2. Źródła dwuinstancyjności
3. Przesłanki dwuinstancyjności w polskim postępowaniu sądowoadministracyjnym
III. Sposób procedowania sądów administracyjnych
1. Uwagi wstępne
2. Charakterystyka wzorcowych modeli kontroli instancyjnej
3. Model kontroli instancyjnej w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
4. Podsumowanie
IV. Skutki kasacyjnych orzeczeń NSA wynikające z art. 190 PostAdmU
Rozdział II. Istota i cel wiążącej wykładni sądowej
§ 1. Uwagi wstępne
§ 2. Związanie
I. Uwagi wstępne
II. Związanie w postępowaniu sądowoadministracyjnym
§ 3. Wykładnia prawa
§ 4. Związanie wykładnią prawa
Rozdział III. Wiążąca wykładnia sądowa w postępowaniu
sadowoadministracyjnym i w innych procedurach
§ 1. Rys historyczny instytucji związania sądów administracyjnych wykładnią prawa
I. Uwagi wstępne
II. Zarys historyczny instytucji związania wykładnią prawa
§ 2. Instytucje związania sądów (organów administracji) w polskim prawie
I. Uwagi wstępne
II. Postępowanie cywilne i karne
1. Postępowanie cywilne
2. Postępowanie karne
3. Ustawa o Sądzie Najwyższym
III. Postępowanie przed sądami Unii Europejskiej
IV. Kodeks postępowania administracyjnego
V. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
VI. Podsumowanie
Rozdział IV. Instytucje związania sadów wykładnią prawa w obcych systemach
prawnych
§ 1. Uwagi wstępne
§ 2. Austria
§ 3. Niemcy
§ 4. Francja
§ 5. Podsumowanie
Rozdział V. Związanie sądu pierwszej instancji wykładnią prawa zawartą w
kasacyjnym orzeczeniu NSA w Prawie o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi
§ 1. Postępowanie skutkujące związaniem sądu pierwszej instancji wykładnią prawa
zawartą w kasacyjnym orzeczeniu NSA
I. Uwagi wstępne
II. Charakterystyka skargi kasacyjnej w Prawie o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi
III. Etapy postępowania odwoławczego
IV. Rodzaje rozstrzygnięć NSA jako sądu odwoławczego
1. Uwagi wstępne
2. Oddalenie skargi kasacyjnej
3. Orzeczenie kasacyjne
4. Orzeczenie reformatoryjne
V. Skuteczność i efektywność orzeczeń NSA
VI. Forma związania wykładnią prawa dokonaną przez NSA
§ 2. Cel i zakres związania wykładnią zawartą w kasacyjnych orzeczeniach NSA
I. Uwagi wstępne
II. Cel instytucji z art. 190 PostAdmU
III. Formalny zakres mocy wiążącej
1. Uwagi wstępne
2. Zakres przedmiotowy związania
A. Uwagi wstępne
B. Zakres wykładni prawa
C. Podsumowanie
D. Związanie wykładnią prawa w sprawie będącej przedmiotem orzeczenia sądu
E. Zakres temporalny i przestrzenny związania wykładnią prawa z art. 190 PostAdmU
2. Zakres podmiotowy związania
A. Uwagi wstępne
B. Problem "autozwiązania" NSA
C. Związanie pozostałych podmiotów
IV. Istota zakazu z art. 190 zd. 2 PostAdmU
§ 3. Wyłączenie mocy wiążącej wykładni z art. 190 PostAdmU
§ 4. Konsekwencje zignorowania wykładni prawa dokonanej w sprawie przez NSA
Rozdział VI. Zagadnienie zgodności instytucji związania sądu pierwszej
instancji wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez NSA z konstytucyjną zasadą
niezawisłości sędziowskiej
§ 1. Niezawisłość
I. Istota niezawisłości sędziowskiej
II. Zakres niezawisłości sędziowskiej
III. Podstawy prawne niezawisłości sędziowskiej
IV. Niezawisłość sędziego sądu administracyjnego
V. Podsumowanie
§ 2. Badanie konfliktu pomiędzy instytucją związania sądu pierwszej instancji
wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez NSA a konstytucyjną zasadą niezawisłości
sędziowskiej
I. Uwagi wstępne
II. Podstawy konfliktu pomiędzy instytucją związania sądu pierwszej instancji
wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez NSA a konstytucyjną zasadą niezawisłości
sędziowskiej
III. Ocena wagi konfliktu pomiędzy instytucją związania sądu pierwszej instancji
wykładnią prawa dokonaną w sprawie przez NSA a konstytucyjną zasadą niezawisłości
sędziowskiej
1. Sąd wyższej instancji jako podmiot związujący
2. Zasada sędziowskiej niezawisłości a ochrona praw podmiotowych jednostki
3. Związanie WSA wykładnią prawa zawartą w kasacyjnym orzeczeniu NSA a rzeczywiste
granice niezawisłości sędziowskiej
4. Niezawisłość jako podległość tylko Konstytucji oraz ustawom
IV. Podsumowanie
§ 3. Argumenty stojące za ograniczaniem niezawisłości sędziowskiej wiążącą
wykładnią zawartą w kasacyjnym orzeczeniu NSA i znaczenie tej instytucji na gruncie
Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
I. Uwagi wstępne
II. Postulat sprawnego zakończenia postępowania sądowego
III. Domniemanie wyższych kwalifikacji sędziów NSA
IV. Naczelny Sąd Administracyjny jako sąd specjalnie ustanowiony do interpretowania norm
prawnych
V. Związanie WSA wykładnią prawa zawartą w kasacyjnym orzeczeniu NSA a jednolitość
orzecznictwa sądowoadministracyjnego
VI. Wymóg realizacji "polityki" wymiaru sprawiedliwości
§ 4. Podsumowanie
Rozdział VII. "Dalsze" skutki kasacyjnych orzeczeń NSA
§ 1. Uwagi wstępne
§ 2. Oddziaływanie na inny niż formalnie związany sąd pierwszej instancji i sędziów
WSA
I. Problem jednolitości orzecznictwa
II. Tak zwana zniechęcająca moc obowiązywania orzeczenia NSA (motywacja prognostyczna)
III. Efekt statystyki sądowej
IV. Związanie opinią NSA z racji szacunku i wynikającego z niego zaufania do wyroków
ferowanych przez dobrze znanych i cenionych sędziów NSA
V. Zjawisko doskonalenia kadr sędziowskich
§ 3. Oddziaływanie "na zewnątrz" postępowania sądowoadministracyjnego
I. Uwagi wstępne
II. Wpływ na uczestników innych postępowań sądowoadministracyjnych
III. Wpływ na politykę stosowania prawa przez organy administracji publicznej
§ 4. Podsumowanie
Uwagi końcowe
Indeks rzeczowy
234 strony, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka
