"Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce" to opracowanie, którego celem
jest zaprezentowanie przedmiotowego zagadnienia w odniesieniu do wszystkich instytucji,
które w Polsce pełniły funkcję centralnego banku państwa, począwszy od 1828 r. -
kiedy powołano do życia pierwszą instytucję tego typu - Bank Polski. Po przedstawieniu
przedmiotowej problematyki w odniesieniu do Banku Polskiego, Polskiej Krajowej Kasy
Pożyczkowej, Banku Polskiego S.A. oraz Banku Emisyjnego w Polsce - najwięcej miejsca
poświęcono instytucji, która obecnie pełni funkcję banku centralnego - Narodowemu
Bankowi Polskiemu. W przypadku każdej z prezentowanych instytucji przyjęto sposób
omówienia obejmujący kilka kluczowych w tym przypadku grup zagadnień. Są to przede
wszystkim:
- forma organizacyjno-prawna,
- organizacja wewnętrzna instytucji,
- podstawowe zadania,
- gospodarka finansowa, oraz
- relacje z organami państwa (w tym zagadnienie niezależności).
Prezentacja zagadnienia według przyjętego schematu pozwala dostrzec jak dalece od
współczesnych rozwiązań w przedmiotowym zakresie odbiegały pierwsze regulacje
powołujące do życia i określające zasady funkcjonowania omawianych instytucji.
Ocenić również można to w jaki sposób kształtowała się pozycja każdej z
wymienionych powyżej instytucji w Polsce, jaki miało to wpływ na obecnie przyjęte
rozwiązania, jak również - na koniec - na ile obecnie obowiązujące regulacje prawne
zapewniają wypełnianie przez NBP funkcji typowych dla współczesnego banku centralnego.
Agnieszka Mikos - doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Finansowego i
Ekonomii Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, redaktor Systemu Prawa
Prywatnego oraz kwartalnika Studia Prawa Prywatnego wydawanych nakładem Wydawnictwa C.H.
Beck.
Spis treści:
Wprowadzenie
Wykaz skrótów
Literatura
Akty prawne
Orzecznictwo
Inne źródła
Rozdział I. Bank centralny w Polsce w latach 1828-1924
1. Bank Polski
Dyskusja nad bankiem
Utworzenie Banku Polskiego w 1828 r.
Forma prawna
Zadania
Inne banki
0 Bank Polski w okresie powstań listopadowego
i styczniowego
g) Likwidacja Banku Polskiego w 1885 r.
2. Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa
PKKP w latach 1917-1918
PKKP w Polsce niepodległej
3. Wnioski
Rozdział II. Bank Polski SA w latach 1924-1945
Powstanie Banku Polskiego SA w 1924 r
Organizacja Banku Polskiego SA w latach 1924-1939
Prezes
Rada Banku
Dyrekcja Banku
Walne zebranie akcjonariuszy
Oddziały
Działalność Banku Polskiego SA
Bank Polski SA w latach 1939-1945
Bank Emisyjny w Krakowie
Wnioski
Rozdział III. Bank Polski SA i Narodowy Bank Polski
w latach 1945-1951
Uwagi ogólne
Powołanie Narodowego Banku Polskiego w 1945 r
Powrót Banku Polskiego SA do kraju
Zasady rozliczenia Banku Polskiego SA ze Skarbem Państwa
Likwidacja Banku Polskiego SA w 1951 r.
wnioski
Rozdział IV. Narodowy Bank Polski w latach 1945-1997
1. Rozpoczęcie działalności przez NBP
warunki polityczne powstania NBP
Statut NBP
Władze NBP
Organizacja NBP
Zakres działalności NBP w 1945 r.
2. Działalność NBP w warunkach gospodarki wielosektorowej
(1946 r.)
Działalność emisyjna (obieg pieniądza)
Działalność kredytowa
Rozrachunki z zagranicą oraz działalność
walutowo-dewizowa
3- Model monocentryczny w działalności NBP (1947 r.)
Działalność emisyjna (obieg pieniądza)
Działalność kredytowa
Rozrachunki z zagranicą oraz działalność
walutowo-dewizowa
Działalność NBP w latach 1948-1958
Działalność NBP w latach 1958-1989
Działalność NBP w latach 1989-1997
7 Wnioski
Rozdział V. Ustawa z dnia 29.8.1997 r. o Narodowym Banku
Polskim
Uwagi ogólne
Forma instytucjonalna, cele, zadania
Niezależność NBP
Organy NBP
Prezes NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Zarząd NBP
Struktura organizacyjna
Działalność emisyjna
Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej
Działalność dewizowa (polityka kursowa)
Rozliczenia pieniężne
Obsługa bankowa Rządu i jego instytucji
Nadzór bankowy
Gospodarka finansowa NBP
Wnioski
Rozdział VI. Problem kompetencji prawotwórczych organów
NBP w zamkniętym systemie źródeł prawa
Uwagi ogólne
System źródeł prawa w Konstytucji RP z 1997 r.
Kompetencje prawotwórcze organów NBP
Prezes NBP
Rada Polityki Pieniężnej
Zarząd NBP
Problem kompetencji prawotwórczych organów NBP
Wyrok TK z 28.6.2000 r. w sprawie kompetencji
prawotwórczych organów NBP
Wnioski
Rozdział VII. Rola Narodowego Banku Polskiego w procesie
integracji europejskiej
Uwagi ogólne
Europejski System Banków Centralnych
Organizacja
Niezależność
Podstawowe cele i funkcje ESBC
Kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej przez ESBC
3. Działalność Narodowego Banku Polskiego na rzecz integracji
z Unią Europejską
Polityka pieniężna
Polityka kursowa
Zmiany legislacyjne
Nadzór bankowy
Działania związane z wprowadzeniem euro
4. Wnioski
Podsumowanie
Aneks
Postanowienie królewskie z dnia 29.1.1828 r. w sprawie
utworzenia i zakresu działania Banku Polskiego
Postanowienie królewskie z dnia 12.2.1828 r. w sprawie powołania i zasad wynagradzania
władz Banku Polskiego
Przemówienie prezesa Banku Polskiego na otwarciu Banku
Polskiego w dniu 6.5.1828 r.
Postanowienie Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego
z dnia 29.4.1828 r. w sprawie trybu prac przygotowawczych
do otwarcia Banku Polskiego
5. Tymczasowa instrukcja dla Banku Polskiego z dnia 29-4.1828 r.
regulująca tryb działania Banku zatwierdzona decyzją Rady
Administracyjnej Królestwa Polskiego
Indeks rzeczowy
201 stron, A5, miękka oprawa
