Instytucja użytkowania wieczystego jest pełna zasadniczych sprzeczności.
Nawiązuje ona bowiem do instytucji znanych w starożytności, natomiast w polskim
systemie prawnym pojawia się dopiero w 1961 r. i to w okresie obowiązywania ustroju
socjalistycznego.
Chociaż instytucja ta zapewnia użytkownikowi wieczystemu uprawnienia zbliżone do
prawa własności, to jednak użytkowanie wieczyste jest prawem na rzeczy cudzej, gdyż
państwo socjalistyczne nie było skłonne wyzbywać się własności nieruchomości.
Ponadto, mimo wpływu szczególnej ochrony państwowej własności socjalistycznej na
powstanie i kształt instytucji użytkowania wieczystego, instytucja ta została
wykorzystana do przebudowy stosunków własnościowych w zakresie własności państwowej
w ramach przemian społeczno-gospodarczych, jakie zaszły w Polsce na przełomie lat 80. i
90. XX w.
Wymienione sprzeczności musiały odcisnąć piętno na konstrukcji prawnej
użytkowania wieczystego. Dlatego nasuwają się pytania: o kształt poszczególnych
elementów tej konstrukcji, o skalę teoretycznych i praktycznych komplikacji z niej
wynikających w końcu o przydatność instytucji użytkowania wieczystego w nowych
uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych. Niniejsza rozprawa jest próbą odpowiedzi
na powyższe pytania.
Spis treści
Wstęp
Wykaz skrótów
Rozdział I
Rozwój stosunków emfiteutycznych
1. Uwagi wstępne
2. Rozwój stosunków emfiteutycznych od starożytności do czasów nowożytnych
3. Kształtowanie się stosunków emfiteutycznych w XIX i XX w
4. Kształtowanie się stosunków emfiteutycznych w Polsce w okresie od odzyskania
niepodległości do wprowadzenia do polskiego systemu prawnego instytucji użytkowania
wieczystego (1961 r.)
5. Podsumowanie
Rozdział II
Rozwój instytucji wieczystego użytkowania (od 1961 do 2006 r.)
1. Uwagi wstępne
2. Źródła przepisów dotyczących instytucji użytkowania wieczystego
3. Celowy charakter użytkowania wieczystego
4. Zakres podmiotowy instytucji użytkowania wieczystego
5. Przedmiot użytkowania wieczystego
6. Budynki i urządzenia na nieruchomości będącej przedmiotem użytkowania wieczystego
7. Oddawanie gruntu w użytkowanie wieczyste
8. Okres trwania użytkowania wieczystego
9. Treść prawa użytkowania wieczystego i sposób korzystania z nieruchomości
10. Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego
11. Rozporządzanie prawem użytkowania wieczystego
12. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego
13. Wynagrodzenie za budynki i urządzenia po wygaśnięciu użytkowania wieczystego
14. Podsumowanie
Rozdział III
Charakter prawny użytkowania wieczystego
Rozdział IV
Treść stosunku użytkowania wieczystego
1. Uwagi wstępne
2. Definicja prawa użytkowania wieczystego w świetle definicji prawa własności
3. Mechanizm kształtowania treści prawa użytkowania wieczystego
4. Brak w umowie postanowień określających sposób korzystania z nieruchomości oddanej
w użytkowanie wieczyste
5. Skutki nieujawnienia w księdze wieczystej postanowień umowy określających sposób
korzystania z gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste.
6. Podstawowe uprawnienia użytkownika wieczystego
7. Okres trwania użytkowania wieczystego
8. Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego
9. Czy obowiązki użytkownika wieczystego są objęte treścią prawa użytkowania
wieczystego?
10. Zmiana treści prawa użytkowania wieczystego
11. Podsumowanie
Rozdział V
Status prawny części składowych gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste
1. Uwagi wstępne
2. Chwila powstania odrębnego prawa własności budynków i urządzeń
3. Wzniesienie budynku przez osobę niebędącą użytkownikiem wieczystym
4. Wzniesienie budynku wbrew postanowieniom umowy o oddanie gruntu w użytkowanie
wieczyste
5. Status prawny drzew i roślin na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste
6. Związanie prawa użytkowania wieczystego z prawem odrębnej własności budynków i
urządzeń
7. Podsumowanie
Rozdział VI
Oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości obciążonej prawami osób trzecich
Rozdział VII
Użytkowanie wieczyste na udziale we współwłasności nieruchomości
1. Uwagi wstępne
2. Oddanie nieruchomości we współużytkowanie wieczyste
3. Oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości będącej przedmiotem
współwłasności
4. Ustanawianie użytkowania wieczystego na udziale związanym z odrębną
nieruchomością lokalową
4.1. Wyodrębnienie własnościowe lokali przez użytkownika wieczystego
4.2. Wyodrębnienie własnościowe lokali przez SP lub j.s.t.
5. Związanie użytkowania wieczystego na udziale z prawem własności do nieruchomości
lokalowej
6. Reżim prawny współużytkowania wieczystego
7. Podsumowanie
Rozdział VIII
Posiadanie w zakresie prawa użytkowania wieczystego
Rozdział IX
Charakter prawny umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste
Rozdział X
Konsekwencje konstytutywnego charakteru wpisu użytkowania wieczystego w księdze
wieczystej
1. Uwagi wstępne
2. Skutki konstytutywnego wpisu użytkowania wieczystego
3. Status prawny stron umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste przed wystąpieniem
skutku konstytutywnego
3.1. Wprowadzenie
3.2. Ogólna charakterystyka stosunku prawnego łączącego strony umowy w użytkowanie
wieczyste przed jego ujawnieniem w księdze wieczystej
3.3. Uprawnienie do rozporządzania prawem użytkowania wieczystego przed wystąpieniem
skutku konstytutywnego
3.3.1. Uwagi wstępne
3.3.2. Umowa zobowiązująca do przeniesienia przyszłego prawa użytkowania wieczystego
3.3.3. Umowa zobowiązująca do przeniesienia roszczenia o przeniesienie prawa
użytkowania wieczystego (przelew roszczenia o przeniesienie prawa użytkowania
wieczystego)
3.3.4. Konstrukcja ekspektatywy jako forma zbywania przyszlego prawa wieczystego
3.3.5. Uwagi końcowe w sprawie zbycia prawa użytkowania wieczystego przed wystąpieniem
skutku konstytutywnego
4. Status prawny SP lub j.s.t. przed wpisem użytkowania wieczystego w księdze wieczystej
5. Wymóg wpisu użytkowania wieczystego - koniecznośc czy niepotrzebne utrudnienie
6. Podsumowanie
Rozdział XI
Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych a nabycie użytkowania wieczystego
1. Uwagi wstępne
2. Ustanowienie użytkowania wieczystego przez SP lub j.s.t., wadliwie wpisanych w
księdze wieczystej jako właściciel nieruchomości
3. Nabycie użytkowania wieczystego w obrocie pochodnym na podstawie rękojmi wiary
publicznej ksiąg wieczystych
4. Stosowanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych wobec osób, na rzecz których
ustanowiono ograniczone prawo rzeczowe na użytkowaniu wieczystym
5. Stosowanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych w odniesieniu do
nieruchomości.s.t.
6. Podsumowanie
Rozdział XII
Nabycie prawa użytkowania wieczystego na podstawie art. 231 k.c.
1. Uwagi wstępne
2. Stosowanie art. 231 k.c. w odniesieniu do relacji między SP lub j.s.t. a posiadaczem
nieruchomości SP lub j.s.t.
3. Stosowanie art. 231 k.c. do stosunków między użytkownikiem wieczystym a posiadaczem
nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste
4. Przedmiot świadczenia z art. 231 k.c.
5. Podsumowanie
Rozdział XIII
Zasiedzenie użytkowania wieczystego
1. Uwagi wstępne
2. Powstanie prawa użytkowania wieczystego w drodze zasiedzenia
3. Zasiedzenie istniejącego prawa użytkowania wieczystego
4. Podsumowanie
Rozdział XIV
Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego na użytkowaniu wieczystymi na rzecz
użytkownika wieczystego
1. Uwagi wstępne
2. Obciążenie prawa użytkowania wieczystego służebnością i ustanowienie
służebności gruntowej na rzecz każdoczesnego użytkownika wieczystego
3. Stosowanie art. 145 i 151 k.c. wobec gruntu oddanegow użytkowanie wieczyste
4. Podsumowanie
Rozdział XV
Ochrona prawa użytkowania wieczystego
1. Uwagi wstępne
2. Roszczenie windykacyjne
3. Roszczenie negatoryjne
4. Roszczenia uzupełniające
5. Prawo sąsiedzkie
6. Podsumowanie
Rozdział XVI
Wygaśnięcie użytkowania wieczystego
1. Wygaśnięcie z powodu upływu terminu
2. Wypowiedzenie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste
3. Rozwiązanie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste
4. Rozwiązanie stosunku użytkowania wieczystego
5. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego wskutek konfuzji
6. Zrzeczenie się użytkowania wieczystego
6.1. Wprowadzenie
6.2. Ocena stanu prawnego w sprawie zrzeczenia się użytkowania wieczystego
7. Wpływ wykreślenia użytkowania wieczystego z księgi wieczystej na jego wygaśnięcie
8. Zgoda osoby trzeciej na wygaśnięcie użytkowania wieczystego
9. Skutki wygaśnięcia użytkowania wieczystego
10. Podsumowanie
Wnioski końcowe i uwagi de lege ferenda
1. Doktrynalne i praktyczne konsekwencje aktualnej konstrukcji użytkowania wieczystego
2. Celowość utrzymania instytucji użytkowania wieczystego
3. Propozycje zmian regulacji dotyczącej instytucji użytkowania wieczystego
4. Propozycja przywrócenia własności czasowej
5. Propozycja ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego w postaci opłat wieczystych
6. Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność czasową.
Bibliografia
741 stron, A5, miękka oprawa
