Funkcje miasta a zawarto¶æ i rozmieszczenie metali ciê¿kich, metaloidów i
pierwiastków ziem rzadkich w glebach miejskich
Z³o¿ono¶æ funkcjonowania gleby na obszarze miast i
ich interakcji z dzia³alno¶ci± cz³owieka nie jest jeszcze w pe³ni poznana, a
wiedza na temat - znacz±co rozproszona i wci±¿ niedostateczna. Komplementarne ujêcie
z³o¿ono¶ci funkcjonowania gleby na obszarach miejskich, uwzglêdniaj±ce wielorakie
funkcje miast oraz degraduj±ce czynniki zewnêtrzne, przedstawione w pracy, jest
potrzebne do opracowania uniwersalnej skali antropopresji oraz oszacowania wypadkowej
naturalnej odporno¶ci gleb na degradacjê.
Rezultaty przeprowadzonych badañ bêd± podstaw± oceny
ryzyka ekologicznego obszarów miejskich wykorzystywanego przy opracowaniu planów
zagospodarowania przestrzennego, wyznaczania kierunków ochrony obszarów o wra¿liwym
u¿ytkowaniu, dokonywania wyboru najlepiej dopasowanych technik i technologii budowlanych,
in¿ynierskich, ogrodniczych i rekultywacyjnych. Ponadto rozpoznanie wystêpowania terenów
pokrytych glebami o ma³ej zdolno¶ci przeciwstawiania siê degradacji czy ju¿
zdegradowanymi jest niezbêdne dla monitoringu stanu obszarów miejskich pod k±tem ryzyka
utraty zdrowia jego mieszkañców czy ska¿enia ¶rodowiska.
Uzyskane, w wielu aspektach nowatorskie, wyniki badañ
posiadaj± du¿e znaczenie poznawcze i aplikacyjne. Istotnie poszerzaj± wiedzê
dotycz±c± wp³ywu funkcji miasta na kszta³towanie w³a¶ciwo¶ci gleb, co sprawia, ¿e
bêd± podstaw± oceny ryzyka ekologicznego obszarów miejskich przy opracowaniu planów
zagospodarowania przestrzennego, monitoringu stanu obszarów miejskich oraz racjonalnej
gospodarki glebami miejskimi.
Praca jest znacz±c± pozycj± w pi¶miennictwie
traktuj±cym o wiedzy z zakresu nauki o glebach obszarów zurbanizowanych. Badania w niej
zaprezentowane zosta³y wykonane na dobrym poziomie naukowym. Daje to podstawê do
stwierdzenia, ¿e oceniane innowacyjne badania poszerzaj± wiedzê o wp³ywie ró¿nych
funkcji miasta na kszta³towanie jako¶ci gleb, co przyczyni siê do racjonalnego nim
zarz±dzania.
Prof. dr hab. Stanis³aw Baran
Wprowadzenie
7
Rola gleby w rozwoju przestrzennym i funkcjonalnym miast
11
¬ród³a zanieczyszczeñ gleb metalami ciê¿kimi, metaloidami i pierwiastkami ziem
rzadkich
18
Rozdzia³ I
Cel badañ
.
29
Rozdzia³ II
Charakterystyka fizyczno-geograficzna obszaru badañ
. 31
Charakterystyka fizyczno-geograficzna Lublina
31
Charakterystyka fizyczno-geograficzna Krakowa
. 37
Charakterystyka fizyczno-geograficzna Torunia
43
Charakterystyka fizyczno-geograficzna Warny
. 49
Rozdzia³ III
Materia³ i metody badañ
55
Zakres badañ
55
Badania terenowe
57
Charakterystyka pobranych profi li glebowych
. 69
Badania laboratoryjne
90
Rozdzia³ IV
Charakterystyka fizykochemiczna i geochemiczna gleb badanych profili i powierzchni
badawczych na tle stref funkcjonalnych miast
. 93
Odczyn
.
93
Zawarto¶æ wêgla organicznego, azotu ogólnego, wska¼nik C:N
109
W³a¶ciwo¶ci sorpcyjne
.
114
Sk³ad granulometryczny
117
Rozdzia³ V
Zanieczyszczenie gleb miejskich pierwiastkami metali ciê¿kich, metaloidami i
pierwiastkami ziem rzadkich
.
129
Profi lowy rozk³ad zawarto¶ci metali ciê¿kich, metaloidów i pierwiastków ziem
rzadkich
.
129
Powierzchniowy rozk³ad zawarto¶ci metali ciê¿kich, metaloidów i pierwiastków ziem
rzadkich
159
Rozdzia³ VI
Biodostêpno¶æ metali ciê¿kich w glebach miejskich
175
Profi lowy rozk³ad zawarto¶ci form biodostêpnych metali ciê¿kich
. 175
Zawarto¶æ form biodostêpnych metali ciê¿kich w warstwie powierzchniowej powierzchni
badawczych
.
189
Rozdzia³ VII
Wska¼niki geochemiczne jako markery rozmieszczenia metali ciê¿kich, metaloidów
i pierwiastków ziem rzadkich
. 201
Wska¼nik geoakumulacji Igeo
201
Zintegrowany ³adunek zanieczyszczeñ PLI – pollution load index
231
Wspó³czynnik wzbogacenia EF – enrichment factor
237
Rozdzia³ VIII
Dyskusja
253
Wnioski
271
Summary
.
275
Bibliografia
281
292 strony, Format: 17.0x24.5cm, oprawa miêkka