W pułapce schematów?
Wczesne nieadaptacyjne schematy Jeffreya Younga a funkcjonowanie psychospołeczne osób
dorosłych
Terapia schematu staje się coraz bardziej popularnym podejściem do leczenia
zaburzeń uznawanych jako trudne, jak osobowość borderline. Wczesne nieadaptacyjne
schematy, czyli silne i trwałe wzorce przeżywania emocjonalnego i związane z tym
przeżywaniem zachowania, powtarzalne w różnych życiowych sytuacjach, mają znaczenie
nie tylko w przypadku zaburzeń, lecz także wpływają na jakość życia osób zdrowych.
Prezentowane w książce wyniki badań wskazują, że schematy, związane zwłaszcza z
zaburzeniami więzi i brakiem poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego, wiążą się z
takimi trudnościami ludzi jak słabsza jakość relacji i większe poczucie rozczarowania
w związkach romantycznych, tendencja do unikania bliskości, większe nasilenie
negatywnych emocji i koncentracja na negatywnych aspektach wydarzeń, słabsza samoocena,
a nawet pojawianie się cech lękowych i depresyjnych.
Jest to opracowanie bardzo wartościowe pod względem
naukowym, dobrze porządkujące wiedzę w zakresie roli nieadaptacyjnych schematów
poznawczych w społecznym funkcjonowaniu człowieka dorosłego. Jest to pierwsza praca w
polskiej literaturze psychologicznej tak dobrze udokumentowana empirycznie.
Z recenzji prof. dr hab. Teresy Rostowskiej
Można stwierdzić, że jest to praca oryginalna i bardzo
wartościowa. Nie ma podobnych badań, które odnosiłyby się do schematów tworzących
się w rodzinach, w których nie dochodziło do nadużyć, a jedynie występowała pewna
niekompatybilność pomiędzy potrzebami dzieci i ich odzwierciedleniem przez rodziców.
Jest to praca absolutnie nowatorska, a uzyskane wyniki mają istotne znaczenie poznawcze
dla psychologii klinicznej i psychoterapii.
Z recenzji dr hab. Małgorzaty A. Basińskiej
Dorota Mącik – dr nauk humanistycznych w zakresie psychologii,
pracownik Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Katedra Psychologii
Klinicznej.
Psychoterapeutka, certyfikowana przez Polskie Towarzystwo Psychoterapii
Poznawczo-Behawioralnej, szkoliła się również w terapii schematu. Obecnie zajmuje się
problematyką trudności i zaburzeń psychicznych, starając się efektywnie połączyć
teorię z praktyką kliniczną. W pracy naukowej koncentruje się na poszukiwaniu
mechanizmów, które mogą wyjaśniać przyczyny zaburzeń i trudności w codziennym
funkcjonowaniu. Najważniejsze publikacje: Między przyjemnością a uzależnieniem.
Psychologia zakupów nieplanowanych (Wydawnictwo Naukowe Grado, Toruń 2008); Polish
adaptation of the The Young Schema Questionnaire 3 Short Form (YSQ-S3-PL), Psychiatria
Polska 2017 (wraz z J. Oetingen, J. Chodkiewiczem i E. Gruszczyńską); Symptomy zaburzeń
zdrowia psychicznego a wczesne nieadaptacyjne schematy — ocena zależności,
Psychoterapia 2017, 180 (1); Rola postaw rodzicielskich w kształtowaniu wczesnych
nieadaptacyjnych schematów. Badania populacji nieklinicznej, Polskie Forum Psychologiczne
2018, 23 (1).
Wstęp
.
11
Rozdział 1
Koncepcja wczesnych nieadaptacyjnych schematów
17
1.1. Podstawy teoretyczne kształtowania koncepcji .
17
1.1.1. Koncepcja poznawcza
17
1.1.2. Inne koncepcje będące źródłem inspiracji
26
1.2. Wczesne nieadaptacyjne schematy w koncepcji Younga
. 29
1.2.1. Podstawy kształtowania schematów . 31
1.2.2. Hierarchiczna struktura schematów – ewolucja podejścia 46
1.3. Znaczenie schematów dla funkcjonowania osoby 52
1.3.1. Sposoby radzenia sobie ze schematami . 52
1.3.2. Tryby schematów
. 56
1.4. Wczesne nieadaptacyjne schematy w badaniach empirycznych 63
1.4.1. Weryfikacja koncepcji schematów w dotychczasowych badaniach
64
1.4.2. Wczesne nieadaptacyjne schematy w polskich badaniach . 73
1.4.3. Wyniki wcześniejszych badań własnych . 76
1.4.4. Podsumowanie
85
Rozdział 2
Podstawy metodologiczne badań własnych
. 88
2.1. Cel badań i pytania badawcze
88
2.2. Procedura badań
93
2.3. Zastosowane metody pomiaru
. 95
2.3.1. Kwestionariusz do badania wczesnych nieadaptacyjnych schematów YSQ-S3 Jeffreya
Younga 95
2.3.2. Źródła schematów: pomiar temperamentu i postaw rodzicielskich
101
2.3.3. Pomiar jakości funkcjonowania w bliskich związkach . 108
2.3.4. Pomiar cech osobowościowych: samoocena i nastrój . 112
2.3.5. Pomiar zaburzeń zdrowia
118
2.4. Charakterystyka badanej grupy
123
2.4.1. Charakterystyka demograficzna 123
2.4.2. Wybrane charakterystyki demograficzne a wczesne nieadaptacyjne schematy
. 126
Rozdział 3
Źródła schematów
. 132
3.1. Postawy rodzicielskie
. 133
3.1.1. Typologia postaw rodzicielskich 134
3.1.2. Postawy rodziców a jakość funkcjonowania dziecka 137
3.2. Temperament
. 141
3.2.1. Koncepcja temperamentu . 142
3.2.2. Regulacyjna teoria temperamentu . 144
3.2.3. Temperament a psychopatologia 147
3.3. Postawy rodzicielskie i temperament a psychopatologia – dotychczasowe badania
149
3.4. Hipotezy badań własnych
. 152
3.5. Wyniki i interpretacja badań własnych
. 155
3.5.1. Współzależności między schematami a postawami rodzicielskimi i temperamentem
155
3.5.2. Czynniki wyjaśniające schematy
164
3.6. Dyskusja wyników
. 172
Rozdział 4
Schematy a funkcjonowanie w bliskich relacjach
177
4.1. Tworzenie więzi i jej znaczenie
178
4.2. Przywiązanie w dorosłości
. 183
4.3. Przywiązanie i jakość związków w kontekście schematów 187
4.4. Hipotezy badań własnych
. 192
4.5. Wyniki i interpretacja badań własnych
. 194
4.5.1. Relacje schematów i stylów przywiązaniowych 195
4.5.2. Schematy a jakość związku
204
4.5.3. Ocena wzajemnych zależności schematów, przywiązania i jakości związku
210
4.6. Dyskusja wyników
. 212
Rozdział 5
Wczesne nieadaptacyjne schematy w kontekście samooceny i emocji 217
5.1. Samoocena
218
5.2. Znaczenie emocji
. 221
5.2.1. Biologiczna natura emocji .
222
5.2.2. Procesy poznawcze a emocje . 223
5.3. Procesy regulacji emocji i nastroju
227
5.4. Hipotezy badań własnych
. 230
5.5. Wyniki i interpretacja badań własnych
. 234
5.5.1. Schematy a nasilenie postawy pozytywnej i samooceny 234
5.5.2. Emocje, nastrój i jego regulacja
242
5.5.3. Ocena wzajemnych zależności pomiędzy schematami a nastawieniem pozytywnym i
emocjami 257
5.6. Dyskusja wyników
. 259
Rozdział 6
Rola schematów w wyjaśnianiu zaburzeń
263
6.1. Cechy osobowości nieprawidłowej w relacji do schematów 264
6.1.1. Zaburzenia osobowości w rozumieniu poznawczo-behawioralnym
265
6.1.2. Specyfika rozumienia zaburzeń osobowości w koncepcji Younga
266
6.1.3. Kryteria diagnostyczne zaburzeń osobowości . 269
6.2. Objawy zaburzeń zdrowia jako konsekwencja schematów 273
6.3. Hipotezy badań własnych
. 276
6.4. Wyniki i interpretacja badań własnych
. 278
6.4.1. Schematy a nieprawidłowe cechy osobowości . 279
6.4.2. Schematy a objawy zaburzenia zdrowia 291
6.4.3. Ocena wzajemnych zależności między schematami a cechami osobowości i
zaburzeniami zdrowia 298
6.5. Dyskusja wyników w świetle literatury
. 301
Zakończenie
307
Bibliografia
.
318
Aneks
348
Indeks nazwisk
358
372 strony, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka
- 
- 
- 
- 
- 
- 
-