Poetyka do¶wiadczenia duchowego w liryce Tadeusza Gajcego
Ksi±¿ka wskazuje na doskona³e zrozumienie wspó³zale¿no¶ci
miêdzy odkrywaniem a kreowaniem w my¶li humanistycznej. Zamiast wykluczania i wypierania
minionych paradygmatów badawczych raczej w³±cza siê ich przeformu³owane sk³adniki
p³ynnie w nowy dyskurs akademicki. Bardzo jasno zmierza autor w stronê aksjologicznego
³adu, który okre¶la kszta³t cz³owieczeñstwa, czyli odpowiada na pytania, jak, wobec
czego, w jakim celu jest siê cz³owiekiem. Nacechowana etycznie antropologia zmierza do
uporz±dkowanego obrazu uniwersum. Rafa³ Brasse przekonuj±co odwo³uje siê do
zmartwychwstania, zbawienia, wieczno¶ci, wysublimowanej duchowo¶ci jako celów takich
poetów, jak Gajcy, Wojty³a, przedtem Norwid, a zarazem takich my¶licieli, jak Edyta
Stein. Dziêki akcentowi po³o¿onemu na poetykê i estetykê wydobywa uniwersalne walory
liryki „Topora” z pokolenia Kolumbów.
Prof. dr hab. Dorota Heck
Ksi±¿ka Rafa³a Brassego stanowi nowe odczytanie twórczo¶ci poetyckiej
przedstawiciela pokolenia Kolumbów, dotychczas omawian± w stopniu niepe³nym i
pozostaj±c± w cieniu dorobku Krzysztofa Kamila Baczyñskiego. Praca Brassego przekonuje,
i¿ taki stan zmarginalizowania w kanonie literatury XX wieku nale¿y zmieniæ, dowodz±c
wielko¶ci i g³êbi tej poezji. Niew±tpliwym wk³adem autora w badanie liryki Tadeusza
Gajcego jest próba aplikacji metody krytyki tematycznej do badañ nad do¶wiadczeniem
duchowym oraz niezmiernie istotne i warto¶ciowe poznawczo rozpoznania ¶wiatów
przedstawionych przez g³êbokie analizy i przekonuj±ce interpretacje wszystkich aspektów
obrazowania symbolicznego. Ponadto rzetelnie i zarazem atrakcyjnie przeprowadzony wywód
naukowy jest swego rodzaju popisem zastosowania metody arcytrafnie dobranej do badanego
materia³u.
Prof. dr hab. Piotr Micha³owski
Wprowadzenie
CZÊ¦Æ I. ZARYS PROBLEMATYKI BADAWCZEJ. USTALENIA METODOLOGICZNE
Rozdzia³ 1. Liryka Tadeusza Gajcego jako przedmiot badañ
Rozdzia³ 2. Poetyka do¶wiadczenia duchowego jako kategoria badawcza
Temat – wokó³ zagadnieñ duchowo¶ci
Krytyka tematyczna – inspiracje
Poetyka a do¶wiadczenie duchowe
Rozdzia³ 3. Ku antropologii wyobra¼ni – w poszukiwaniu „metody”
Metoda s³ów-kluczy
„Metoda” Bachelarda
W stronê strukturalizmu
Antropologia wyobra¼ni – podstawowe pojêcia i problemy
Epifania wyobra¿eñ symbolicznych
CZÊ¦Æ II. OD BACHELARDA DO GAJCEGO. ¦WIAT WYOBRA¬NI POETY
Rozdzia³ 1. „Ogniste niebiosa” – kompleks Empedoklesa jako dominanta
wyobra¼ni
Podwójna natura ognia
Znak ¶mierci i oczyszczenia
Identyfikacja z obrazem epifanii
Dialektyczny charakter symbolicznych przedstawieñ
Rozdzia³ 2. Od poetyki ognia do poetyki powietrza
Miêdzy ogniem a powietrzem
Wobec cierpienia i ofiary
Wyobra¼nia dynamiczna w obrazie p³ynnego lotu
Rozdzia³ 3. Sposoby prze¿ywania czasu
W poprzek czasu
Ku miejscu „wiecznej ciszy”
W stronê poetyki skrzyde³
CZÊ¦Æ III. RELIGIJNO-DUCHOWY WYMIAR POEZJI GAJCEGO
Rozdzia³ 1. W krêgu pytañ ostatecznych. Eschatologiczny niepokój
Poetyckie marzenia o wieczno¶ci
Na granicy ¶wiatów – lot oniryczny
Partner duchowego dialogu – „jasno¶æ”
Eschatologiczny niepokój
Pamiêæ i sumienie jako warto¶ci ocalaj±ce to¿samo¶æ
Rozdzia³ 2. Idea domu onirycznego
Widok z wnêtrza obrazu
Opis ¶rodka – symbolizacja irracjonalnych przeczuæ
Przestrzeñ kreacji
W walce z mocami ciemno¶ci
S³owa matki – konsolacja
Rozdzia³ 3. Ko¶ció³ w „pamiêci marz±cej”
Bia³y ministrant
¦wietlisty znak na niebie
O¿ywianie rytua³u
Konotacje ewangeliczne
Zaklêcia na jêzyku – wo³anie o epifaniê
Wobec tajemnicy przeistoczenia
Oswajanie rzeczy przez marzenie – epifanie z za¶wiatów
Rozdzia³ 4. Miêdzy konfesj± a uczuciem – echo mi³osnego wyznania
Uczucia duchowe
Echo mi³osnego wyznania
Profetyczny znak ognia
Ob³ok – metafizyczne lustro
Uczucie i konfesja – dialektyczne sprzêgniêcie w±tków
CZÊ¦Æ IV. NORWID – GAJCY – WOJTY£A: POWINOWACTWA WYOBRA¬NI
Rozdzia³ 1. Gajcy, Norwid – wyobra¼nia twórcza a do¶wiadczenie sanctum
Tradycja i nowoczesno¶æ
Poezja wymiaru sacrum i sanctum
Dynamiczne zniekszta³canie
Wiara
Idea s±du i zmartwychwstania
Rozdzia³ 2. Gajcy, Wojty³a – idea wieczno¶ci w ¶wietle poetyki ¿ywio³ów
W krêgu ¿ywio³ów – obrazowanie nieskoñczono¶ci
S³owa-klucze i motywy-klucze
Poetyckie ilustrowanie warto¶ci
Zanurzanie w ¿ywiole bezkresu
„Trawy lazur” – dwa ¿ywio³y w marzeniach o bezkresie
Istota modlitewnej relacji
Poetyka wody i powietrza – w podró¿y ku nieskoñczono¶ci
Idea pokory i piêkna – poetyka ziemi
Poetycka wizja wieczno¶ci
Rozdzia³ 3. Gajcy, Norwid – liryczne kreacje z perspektywy duchowo¶ci Edyty
Stein
Dzie³o Goethego w ¶wietle wiary
Liryczna autokreacja a do¶wiadczenie pamiêci
Kszta³towanie osobowo¶ci
Przemiana i oczyszczenie
Problem cz³owieczeñstwa – o¶rodek duszy
CZÊ¦Æ V. ESTETYKA I AKSJOLOGIA – POEZJA W KRÊGU WARTO¦CI
Rozdzia³ 1. Gajcy, Durand – poetyka i aksjologia do¶wiadczenia
symbolicznego
Geneza ontologii symbolicznej
Znak, który odsy³a do transcendencji
Wyobra¼nia symboliczna
Gwiazda – dwuznaczny charakter epifanii symbolicznej
Poetycka teofania
Przywracanie porz±dku w sferze estetyki i aksjologii
Rozdzia³ 2. Idea ojczyzny jako warto¶æ kszta³tuj±ca poetycki ¶wiatopogl±d
Obraz ojczyny – symbolizacja wewnêtrznych prze¿yæ
Dom, dzieciñstwo, pejza¿ rodzinny
Poetycki autoportret
Poetycka eschatologia
Rozdzia³ 3. Heroizm etyczny idei s³owa-czynu
Idea s³owa-czynu
Dialog z potomnym – budowanie duchowej relacji
Miêdzy mi³o¶ci± a nienawi¶ci± – etyczny wymiar cz³owieczeñstwa
Wobec idei mêczeñstwa i ponadnarodowego braterstwa
Heroizm etyczny w duchowej walce o przywracanie harmonii ¶wiatu
Zakoñczenie
Utwory wybrane Tadeusza Gajcego
Oczyszczenie
Pie¶ñ nostalgiczna
Poemat letargiczny
Kantyczka wo³ania pe³na
Nad ranem
Schodz±c
Po raz pierwszy modlitwa
Bibliografia
Indeks osobowy
408 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa miêkka
