Abacus od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza
Jest to już trzecia publikacja Wydawnictwa Naukowego UMK
z serii Abacus poświęcona zagadnieniom historii rachunkowości. Poprzednie nosiły
podtytuły Od źródeł rachunkowości po współczesność (Toruń 2014) oraz Od
instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości (Toruń 2016). Tym
razem podtytuł brzmi Od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza i jest to kontynuacja wątków
rozpoczętych w wydaniach wcześniejszych. Zawarte w książce analizy klamrą spinają
tytułowi autorzy. Dzieli ich i miejsce pochodzenia, i czas, w którym żyli, i status społeczny.
Richard fitz Nigel urodził się ok. 1130 r. w Anglii […] Jan Falewicz urodził się w
1890 r. w Wilnie […] Pierwszy historykom badającym gospodarkę średniowiecza i
prawnikom znany jest z jednego dzieła – Dialogus de Scaccario, napisanego w
Winchesterze w 1178 r. […] Drugi jest autorem kilkunastu publikacji, w tym najważniejszej
spośród nich – Rentowność, gospodarność, koszty. Przyczynek do teorii
mikroekonomii (Warszawa 1963). […] O Nigelu pisze Sławomir Sojak, a o Falewiczu Edward
Nowak. […]
Następnie autorzy monografii robią duży przeskok w czasie i przestrzeni, ze średniowiecznej
Anglii przenosząc się do Polski pod zaborami, do przełomu XIX i XX w. Zwracają uwagę
na ponowną edycję powstałych ponad 100 lat temu książek traktujących rachunkowość
jako naukę. Juliusz Au w pracy Nauka rachunkowości dla potrzeb gospodarstwa zastosowanej
prezentował teoretyczne podstawy rachunkowości dla gospodarstw wiejskich, a Paweł
Ciompa w książce Zarys ekonometrii i teorii buchalterii – oryginalną koncepcję wyjaśnienia
funkcjonowania kont księgowych i podwójnego zapisu. Obie były pierwotnie wydane we
Lwowie, pierwsza w 1889 r., druga – w 1910 r. […]
W przywoływanym już Abacusie z 2016 r. zajmowaliśmy się głównie podręcznikami
rachunkowości z XIX w. oraz z drugiej połowy XX w. Tym razem gros analiz dotyczy materiałów
dydaktycznych z okresu międzywojennego.
Ze Wstępu
Wstęp / 7
CZĘŚĆ I. ŹRÓDŁA RACHUNKOWOŚCI W ŚREDNIOWIECZNEJ ANGLII
KATARZYNA KOBIELA-PIONNIER
Domesday Book: Wilhelm Zdobywca, Normanowie i dziewięć stuleci angielskiej
rachunkowości 13
Richard fitz Nigel i jego Dialogus de Scaccario z 1178 r. / 35
CZĘŚĆ II. NAUKA RACHUNKOWOŚCI NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU
O edycji Nauki rachunkowości dla potrzeb gospodarstwa wiejskiego zastosowanej
Juliusza Aua z 1889 r. / 55
O edycji Zarysu ekonometrii i teorii buchalterii Pawła Ciompy z 1910 r. /
75
CZĘŚĆ III. RACHUNKOWOŚĆ W NIEPODLEGŁEJ POLSCE
Dydaktyka rachunkowości początku XX w. na przykładzie wybranych podręczników
Witolda Góry / 97
Proces podwyższania kwalifikacji księgowych w II RP / 119
Budżetowanie w przedsiębiorstwach według polskich publikacji wydanych do 1939
r. / 129
Ogólne zasady wewnętrznej rachunkowości przemysłowej, tj. księgowości i
kalkulacji fabrycznej w świetle wybranych podręczników z lat 40. ubiegłego wieku
/ 153
Wybrane aspekty rachunkowości zarządczej w Polsce w latach 1918–1950 /
171
Szpital Izraelicki w Częstochowie jako podmiot rozliczeń kosztów leczenia
pacjenta na początku XX w. / 187
Dochody domów w Warszawie w sprawozdaniu finansowym dóbr hr. Adama Branickiego w
latach 1929–1935 / 201
Jan Falewicz jako prekursor rachunkowości zarządczej w Polsce / 227
Aspekty kontrolne w sprawozdawczości finansowej Totalizatora Sportowego w latach
50. ubiegłego wieku / 239
Zasady i zakres udostępniania informacji finansowych przez przedsiębiorstwa w Polsce na
przestrzeni minionego stulecia / 261
CZĘŚĆ IV. VARIA
Wartość przedsiębiorstwa w teoriach bilansu dynamicznego / 283
Zarys rozwoju rachunkowości finansowej w Rosji / 299
Indeks osobowy / 311
318 stron, Format: 14.8x22.2, oprawa miękka
