Łódzkie czasopisma humorystyczne w międzywojniu
Książka stanowi opis najważniejszych wzorców gatunkowych i technik językowego
kreowania żartu wyzyskiwanych w twórczości komicznej. Analizowany w niej materiał
pochodzi z 14 czasopism humorystycznych wydawanych w Łodzi, w latach 1918–1939.
Perspektywa językowo-tekstologiczna, widoczna w próbie wyznaczenia granic między
gatunkami humorystycznymi, omówieniu ich własności strukturalnych, stylistycznych,
pragmatycznych i poznawczych oraz przedstawieniu najważniejszych dla łódzkich twórców
modeli dowcipu językowego, uzupełniona jest kontekstem prasoznawczym – analizą
lokalnego rynku prasowego w międzywojniu ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia prasy
humorystycznej.
Publikacja jest uzupełnieniem wiedzy o krajowym czasopiśmiennictwie
satyryczno-humorystycznym, daje też pełniejszy obraz łódzkiej kultury dwudziestolecia
międzywojennego. Pośrednio zawiera odpowiedzi na pytanie, jakie były potrzeby
kulturalne wielu ówcześnie żyjących łodzian.
Może zainteresować nie tylko naukowców, ale wszystkich miłośników humoru i
kultury Łodzi.
(...) Siłą Autora monografii są mistrzowskie analizy
– drobiazgowe i oparte na stosownej erudycji oraz pokazujące pazur filologa, czyli
ujawniające analityczny talent, polegający na dostrzeganiu w wypowiedzi konkretnych
zjawisk, pochodzących z różnych płaszczyzn jej gatunkowej organizacji. Siłą Autora
są też subtelne interpretacje genologiczne, pozwalające uchwycić nie tylko
niepowtarzalność aktualizacji wzorca gatunkowego, lecz jego humorystycznej adaptacji.
Siłą Autora jest więc bez wątpienia warsztat filologa bardzo wysokiej próby (...)
fragment recenzji wydawniczej
Wstęp 7
ROZDZIAŁ I – ŁÓDZKA PRASA HUMORYSTYCZNA MIĘDZYWOJNIA 11
1.1. Początki łódzkiej prasy 11
1.2. Łódzka prasa w międzywojniu 13
1.3. Prasa humorystyczna w Łodzi 17
1.4. Łódzka prasa humorystyczna w międzywojniu 19
1.4.1. Pisma koncernu Kokorzyckich 21
1.4.1.1. „Wolna Myśl – Wolne Żarty” („Żarty”) 21
1.4.1.2. „Nowy Dekameron” 23
1.4.1.3. „Wesoły Bocian” 24
1.4.1.4. „Adam i Ewa” 25
1.4.1.5. „Hi, Hi, Hi. Tygodnik z Kogutkiem, Kojący Bóle” 27
1.4.2. Pisma pozostałych koncernów 29
1.4.2.1. „Tam-Tam” 29
1.4.2.2. „Dymek z Papierosa” 31
1.4.2.3. „Czerwony Kos” 33
1.4.2.4. „Violetera” 34
1.4.2.5. „Uśmiech” 36
1.4.2.6. „Swawolna Myśl – Swawolne Żarty” 36
1.4.2.7. „Szpilki” 37
1.5. Typografia łódzkich czasopism 39
ROZDZIAŁ II – GATUNKI WYPOWIEDZI W ŁÓDZKIEJ PRASIE HUMORYSTYCZNEJ
45
2.1. Gatunek tekstu – charakterystyka pojęcia 45
2.2. Gatunki w łódzkiej prasie humorystycznej międzywojnia 55
2.2.1. Gatunki prymarnie humorystyczne 56
2.2.1.1. Anegdota 56
2.2.1.2. Humoreska 64
2.2.1.3. Dowcip 75
2.2.1.4. Satyra 84
2.2.1.5. Komedia 94
2.2.1.6. Aforyzm 102
2.2.2. Gatunki sekundarnie humorystyczne 108
2.2.2.1. Wzmianka prasowa 108
2.2.2.2. Notatka prasowa 114
2.2.2.3. Felieton 124
2.2.2.4. Zapowiedź 140
2.2.2.5. Odpowiedź redakcji 148
2.2.2.6. Sonda 153
2.2.2.7. Ogłoszenie 156
2.2.2.8. List 162
2.2.3. Wybrane gatunki literackie 168
ROZDZIAŁ III – DOWCIP JĘZYKOWY W ŁÓDZKIEJ PRASIE HUMORYSTYCZNEJ
189
3.1. Uwagi wstępne 189
3.2. Pojęcie dowcipu językowego 190
3.3. Dowcip językowy w łódzkich czasopismach międzywojennych 195
3.3.1. Żarty o charakterze ogólnokomicznym 196
3.3.1.1. Dowcipy oparte na kontraście 196
3.3.1.2. Dowcipy oparte na powtórzeniu i nagromadzeniu 200
3.3.2. Żarty swoiście językowe 210
3.3.2.1. Dowcipy oparte na polisemii 210
3.3.2.2. Dowcipy oparte na homonimii 231
3.3.2.3. Dowcipy oparte na odwróceniu paralelnym 239
3.3.2.4. Dowcipy oparte na neologizmach 241
3.3.2.5. Dowcipy wyzyskujące nazwy własne 253
3.3.2.6. Dowcipy oparte na eufemizmach 265
3.3.2.7. Dowcipy oparte na modyfikacji związków frazeologicznych i przysłów 274
3.3.2.8. Dowcipy oparte na stylizacji językowej 282
Zakończenie 291
Bibliografia 301
Wykaz niektórych skrótów 309
Wykaz fotografii, schematów i tabel 311
Summary 313
320 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
