Liberackość dzieła literackiego
Książka Liberackość dzieła literackiego jest próbą przyjrzenia się czym jest
liberatura i kilku dookolnym kwestiom dotyczącym teorii liberatury. Po pierwsze książka
jest próbą zastanowienia się, kto pierwszy podejmował tematy i rozważania teoretyczne
odnośnie aspektów dzieł literackich jak forma, tworzywo literatury czy książka. Czy
aby na pewno nie podejmowano wcześniej tych tematów czy może jednak liberaci
rzeczywiście są tutaj pierwszymi. Po drugie w książce podjęto próbę odpowiedzi na
pytanie dlaczego liberacki, niedominujący sposób traktowania materialności,
fizyczności literackich artefaktów: namysłu nie tylko nad kwestią języka, lecz i
kształtem tekstu, powrócił w 1999r. Po trzecie książka jest próbą poszukiwania
odpowiedzi na pytanie czym w ogóle jest liberatura.
Podziękowania. 11
Wstęp 13
Nowa teoria? 13
Struktura relacji z poszukiwań liberackości 16
Zaledwie otwarta dyskusja i liberacka przyjemność tekstu. 19
CZĘŚĆ I: DEFINIOWANIE LIBERATURY. OD LIBERATURY DO LIBERACKOŚCI
1. W poszukiwaniu teorii i definicji . 23
1.1. LiBeratura – antidotum na śmierć literatury?. 23
1.2. (Dziś już zdystansowany) ojciec, czyli liberatura według Zenona Fajfera 25
1.3. (Niepoważny) „przyszywany” wujek, czyli liberatura według Radosława
Nowakowskiego 35
1.4. (Uczona) matka, czyli liberatura według Katarzyny Bazarnik 45
1.5. Raczej „liberackość” albo o medialnie uwikłanej sztuce słowa i książkowych
interfejsach (hipoteza badawcza). 57
2. O szerzeniu (i odbiorze) teorii i praktyki . 65
2.1. Dyskurs in progress 65
2.2. Naukowe rozmowy nie tylko w kuluarach. 67
2.3. Liberatura w Polsce i na świecie 69
CZĘŚĆ II: SZUKANIE LIBERATURY. LIBERACKOŚĆ MIĘDZY MEDIAMI I
LIBERATURA A LITERATURA WIZUALNA 77
1. Liberatura a poezja wizualna 77
1.1. O oczywiście (?) wizualnej liberaturze i twórczości spod znaku Mallarmégoi
Apollinaire’a 77
1.2. Liberat Stéphane Mallarmé. 80
1.3. Literatura wizualna i literatura uksiążkowiona. 84
1.4. Dlaczego nie Apollinaire, czyli czemu liberaci nie lubią kaligramów 86
1.5. O liberaturze i konwencji z innej perspektywy, czyli o totalnej sztuce słowa w
kontekście dawnej poezji wizualnej. 91
1.6. Adam Nieradzki – siedemnastowieczny liberat 95
1.7. Liberatura – poezja wizualna – literatura wizualna – literatura intermedialna.
99
2. Liberatura a poezja konkretna 101
2.1. Nie-konkretna kawiarnia liberacka, czyli szkic sytuacyjny zamiast wstępu 101
2.2. O tym, co kluczowe w (problematycznej) definicji poezji konkretnej. 108
2.3. Redukcja contra rozszerzenie, czyli co liberat zrobiłby z jabłkiem 110
2.4. Znów żywe: uwolnione i uprzestrzennione słowa liberatów i konkretystów. 117
2.5. Liberackie play-activity i konkretna interaktywna ergodyczność – ciąg dalszy
podobieństw teoretycznych 120
2.6. W walce o teorię sztuki słowa zdolną opisać zastaną rzeczywistość literacką
122
2.7. Znacząc konkretne formy (nie)książki i totalne tomy liberackie. 124
2.8. Idealna liberatura konkretna 126
3. Liberatura a komiks. 131
3.1. Podobieństwa widoczne gołym okiem 131
3.2. O opowiadaniu słowem i/czy obrazem, czyli o narracyjnych powinowactwach. 133
3.3. Kolejne kwestie sporne: nobilitująca(?) pansemantyczność i (nie)szablonowy bohater
elitarnej(?) liberatury 135
3.4. „Myślenie stroną” i „myślenie książką”, czyli kilka słów o metakadrze
137
3.5. Na manowcach autopromocji lub o zamkniętych kręgach wtajemniczonych 138
3.6. Właściwy początek: jedność ikono-lingwistyczna versus pansemantyczność 140
3.7. Konwencja jedności ikono-lingwistycznej versus dowolność jedności
pansemantycznej, czyli o poetykach normatywnych i postulatywnych lub czytelniczych
przechadzkach po (innym) lesie 146
3.8. Komiks liberacki? Liberatura komiksowa? A jednak… . 151
3.9. Różnice niewidoczne gołym okiem. 155
4. Coda. „Garderoba” współczesnych opowieści. 157
II. LIBERATURA A EKSPERYMENTY TYPOGRAFICZNE 161
1. Liberackie znaki, chwyty i struktury 161
1.1. Platon, Derrida (?) i Nowakowski – zamiast wstępu. 161
1.2. Liberatura a kategoria znaku. 164
1.3. Liberatura, lingwistyka i formalizm albo o lit/beraturze wskrzeszonej. 171
1.4. Chwyty lit/berackie – ciąg dalszy formalistycznego wybijania z automatyzmu
lektury. . 174
1.5. Lit/beracka narracja mówiona/zapisana 178
1.6. Lit/beracka odczuwalność formy. 179
1.7. Lit/berackie miejsca wspólne, czyli o powracających reinterpretacjach. 181
1.8. Strukturalizm, czyli o liberackim czytaniu de Saussure’a raz jeszcze. 183
1.9. Nowe nośniki znaczeń i struktura lit/beracka. 188
1.10. O płynnym przechodzeniu między funkcjami, czyli walka dominanty estetycznej z
komunikacyjnością. 191
1.11. Tworzywo lit/beratury: słowo zmysłowe. 193
2. Liberatura i awangardowa typografia na tle historii druku. 195
2.1. Dwie drogi typografii 195
2.2. Przełom czy chwilowy oddech?. 203
3. Liberatura a koncepcja druku funkcjonalnego 209
3.1. Liberatura funkcjonalna albo o równoległym projektowaniu znaczeń (czyli o nie tak
prostym związku liberatury z teorią druku funkcjonalnego). 209
3.2. Analogie werbalnej i wizualnej kompozycji czy drażniący czytelnika happening
typograficzny? . 213
3.3. Typograficzna interpretacja contra dzieło totalne 216
3.4. To samo?. A jednak zupełnie inaczej… . 221
4. Liberatura a typografia futurystyczna 223
4.1. Kilka wstępnych zastrzeżeń. 223
4.2. Futurystyczna literackość i rewolucja typograficzna 229
4.3. Futurystyczna liberackość? 234
4.4. Bliżej futurystyczno-liberackiej praktyki: tablice synoptyczne i symultaniczność
liberacka. . 240
4.5. Zniewolone słowa na wolności 244
4.6. Ku nowym – liberackim i futurystycznym – sposobom komunikacji. 247
4.7. Zamiast zakończenia: liberacko-futurystyczne nic wcielone. 255
5. Liberatura a typografia nowomedialna 259
5.1. „Nowa”(?) typografia „nowej”(?) literatury. 259
5.2. Bliżej praktyki: nowomedialna opowieść słowa. 267
III. LIBERATURA A KSIĄŻKA 273
1. Literatura totalna w perspektywie sztuki książki, czyli o liberaturze
i (nie tylko) książce artystycznej 273
1.1. Podwójna opozycja 273
1.2. Zgodny głos sprzeciwu i dwa różne rozwiązania. 274
1.3. O artystycznym i liberackim „robieniu książek”. 280
1.4. Odnaleziona przestrzeń wspólna. 283
1.5. Od książki artystycznej do sztuki książki. 286
1.6. Od Clive’a Phillpota do Richarda Kostelanetza 288
1.7. Między sztuką, książką i literaturą. 290
1.8. Redefiniujący walor liberatury. 294
2. Literatura totalna w perspektywie bibliologii (i nie tylko), czyli o liberaturze i „zwykłej”
książce 297
2.1. Nowe (?) kompleksowe spojrzenie na książkę. 297
2.2. Redefinicja książki czy komunikacji? 300
2.3. Książkowa komunikacja. 301
2.4. Propozycja Janusza Lalewicza. 303
2.5. Propozycja Teodora Zbierskiego. 307
2.6. Komunikacja liberacka. 309
2.7. Bratnie nauki albo o noszeniu i prze-noszeniu tekstów. 312
2.8. Bookishness, technotext i liberackość. 316
IV. LIBERATURA A LITERATURA ELEKTRONICZNA. 321
1. Od galaktyki Gutenberga ku galaktyce Turinga 321
1.1. Dziwny przypadek Mallarmégo i Joyce’a 321
1.2. Hipertekstowa dygitalna e-cyber-literatura 2.0 w dobie remediacji. 325
2. Daleko czy jednak blisko? O tym, co łączy liberatów i e-literatów. 333
2.1. Niemieszczące się w biblioteczkach literackie dziwolągi, które trzeba czytać
inaczej. 333
2.2. Espen Aarseth i liberatura. 335
2.3. Medialnie niema literatura czy medialnie niedowidzące analizy? 340
3. Czy (i jak) można mówić o e-liberaturze?. 347
3.1. Rozgryzanie definicji – geneza problemu 347
3.2. W poszukiwaniu wirtualnych kodeksów i elektronicznej lit/berackości 350
3.3. Wątpliwość, która podważa wszystko? 352
3.4. (Jednak obecna) konkluzja. 355
CZĘŚĆ III: CZYTANIE LIBERATURY. KONKLUZJE
1. Liberatura – przekaz grafemiczny w postmedialnym świecie konwergencji 359
1.1. W dialogu z Seweryną Wysłouch i Marylą Hopfinger 359
1.2. Intermedium na tle współczesności. 362
1.3. Książkowe interfejsy?. 366
1.4. Inne czytanie. 370
1.5. Ocalić literaturę? 374
1.6. Liberackość nasza współczesna albo o zwrocie interfejsologicznym w
literaturoznawstwie. . 378
2. Konkluzje 383
Bibliografia. 391
Nota bibliograficzna. 407
Spis ilustracji, wykresów i tabel. 409
Indeks. 411
416 stron, Format: 16.5x24.0cm, oprawa miękka
