Komizm polskich i francuskich zdań cytowanych
Analiza semantyczna, stylistyczna i pragmatyczna
W monografii zanalizowano mechanizmy komizmu słownego w polskich i francuskich
przysłowiach, zagadkach i facecjach. Te wypowiedzi, powtarzane od pokoleń, wiążą się
z przekonaniami i postawami osób mówiących danym językiem. W książce autorka próbuje
odpowiedzieć na pytanie, w jakiej mierze owe związki wyrazów, spostrzeżeń i zachowań
są podobne, a w czym się różnią w języku polskim i francuskim.
Przedstawione mechanizmy komizmu są ważną i charakterystyczną właściwością
przysłów. Rozważania o charakterze semantycznym, stylistycznym i pragmatycznym
dotyczące tego zagadnienia poprzedzane są w poszczególnych podrozdziałach fragmentami
humorystycznych wypowiedzi profesora Józefa Tischnera, polskiego księdza i filozofa. Na
ich przykładzie autorka wskazuje, że interesujące ją mechanizmy komizmu nie są
zastrzeżone dla omawianych struktur językowych, ale odnoszą się również do
wypowiedzeń bardziej rozbudowanych i niewchodzących w skład systemu frazeologicznego.
Wstęp 11
Rozdział I
Stan badań nad komizmem w paremiologii polskiej i francuskiej 23
1.Mechanizmy komizmu według Jana Stanisława Bystronia 23
1.1.Mechanizmy komizmu według Jana Stanisława Bystroniawe francuskich zdaniach
cytowanych 25
2.Modyfikacje przysłów 27
Rozdział II
Mechanizmy komizmu w polskich przysłowiach nienacechowanych formalnie 35
1.Analiza stylistyczna 36
1.1.Figury powtórzenia 36
1.2.Figury zestawienia/podobieństwa 38
1.3.Ironia/humor 38
1.4.Figury zaskoczenia/niezwykłości wypowiedzi 38
1.5.Transfery znaczeniowe: tropy 39
1.6.Transfery znaczeniowe niebędące tropami 40
1.7.Transfery leksykalne 41
1.8.Podkreślenie/zaakcentowanie 41
1.9.Usunięcie elementów wypowiedzi 42
2.Analiza semantyczna 42
2.1.Analiza semiczna 43
2.1.1.Semy denotatywne inherentne 44
2.1.2.Semy aferentne 45
3.Analiza pragmatyczna 46
3.1.Nadawca i odbiorca 56
3.2.Akty mowy 57
3.3.Presupozycje 59
3.4.Implikacje 61
3.5.Implikatury 63
3.6. Maksymy konwersacyjne 64
Rozdział III
Komiczne przysłowia francuskie nienacechowane formalnie 71
1.Uwarunkowania stylistyczne komizmu 71
1.1.Figury stylistyczne u źródła humoru 72
1.1.1.Kookurencja tropów 72
1.1.2.Humorystyczne figury prototypowe 73
1.1.2.1.Lapalissada i pariponojan 73
1.1.2.2.Paradoks 74
1.1.2.3.Rym 75
1.1.2.4.Kalambury 75
1.1.3.Kookurencja budowy paralelnej 76
1.1.3.1.Hipozeuksa 76
1.2.Humor konotacyjny 77
2.Uwarunkowania semantyczne komizmu 78
3.Mechanizmy pragmatyczne 81
3.1.Nadawca i odbiorca 81
3.2.Akty mowy 83
3.3.Presupozycje 86
3.4.Implikacje 88
3.5.Implikatury 91
3.6. Maksymy konwersacyjne 91
Rozdział IV
Humor we francuskich priamelach 99
1.Priamele vs najbardziej popularne przysłowia 99
2.Definicja priamela 103
3.Niejednolitość kategorii priameli 104
4.Kilka uwag ogólnych o priamelach komicznych 105
5.Podłoże stylistyczne komizmu 106
5.1.Komizm figur stylistycznych 107
5.2.Wulgaryzmy jako przykład uwarunkowania rejestrowego komizmu 108
6.Podłoże znaczeniowe humoru 110
6.1.Analiza semiczna 110
6.2.Relacje znaczeniowe 111
7.Analiza pragmatyczna komizmu francuskich priameli 112
7.1.Presupozycje 113
7.2.Implikacje 116
7.3.Implikatury 121
7.4.Akty mowy 121
7.5.Maksymy konwersacyjne 123
Rozdział V
Humor w polskich priamelach 127
1.Uwarunkowanie semantyczne humoru w polskich priamelach 127
1.1.Analiza semiczna 127
1.1.1.Konotacja kulturowa, np.naruszanie tabu 133
1.1.1.1.Konotacja kulturowa alkoholu 134
1.1.2.Kontrast semów aferentnych 136
1.2.Naruszenie reguł kombinatoryki semantycznej 137
1.3.Relacje semantyczne jako źródło komizmu 138
1.3.1.Redundancja 144
2.Uwarunkowanie stylistyczne humoru 146
3.Eksplikacja pragmatyczna komizmu 161
3.1.Presupozycje i akty mowy 162
3.2.Implikacje 164
3.3.Implikatury 167
3.4.Maksymy konwersacyjne 168
Rozdział VI
Komizm francuskich welleryzmów 171
1.Pojęcie welleryzmu 171
2.Analiza formalna 174
3.Analiza pragmatyczna 177
3.1.Autor, nadawca i odbiorca welleryzmu 177
3.2.Akty mowy 179
3.3.Presupozycje i implikacje 180
3.4.Maksymy konwersacyjne 183
4.Analiza semantyczno-stylistyczna 184
Rozdział VII
Komizm polskich welleryzmów 189
1. Analiza formalna 189
2.Analiza pragmatyczna 191
2.1.Autor, nadawca i odbiorca welleryzmu 191
2.2.Akty mowy 192
2.3.Presupozycje i implikacje 194
2.4.Maksymy konwersacyjne 195
3.Uwarunkowanie stylistyczne i semantyczne komizmu 196
Rozdział VIII
Mechanizmy pragmatyczne komizmu w polskich przysłowiach dialogowych 201
1.Przysłowia dialogowe – stan badań 202
2.Przysłowie dialogowe a formy pokrewne 204
3.Cechy definicyjne przysłów dialogowych 204
4.Nadawca i odbiorca 205
5.Akty mowy 206
6.Implikacje i presupozycje 206
7.Maksymy konwersacyjne 208
8.Implikatury 208
9.Kilka elementów aktu komunikacji językowej 209
10. Warunki udatności 209
Rozdział IX
Porównanie francuskich przysłów dialogowych z przysłowiami polskimi
213
1.Przysłowia o lenistwie w dwóch językach 214
2.Mechanizmy komizmu 216
3.Transakcentacja gatunku mowy 217
4.Pozostałe przysłowia francuskie a paremie polskie 218
5.Porównanie znaczeń 220
6.Mechanizmy komizmu w pozostałych francuskich przysłowiach dialogowych 221
Rozdział X
Humor we francuskich i polskich minidialogach (formułach dialogowych)
225
Rozdział XI
Komizm francuskich i polskich zagadek i facecji 231
Rozdział XII
Tabu jako podłoże humoru 237
Rozdział XIII
Kilka uwag na temat specyfiki komizmu we francuskich formach cytowanych 241
Konkluzja – wnioski kontrastywne 247
Bibliografia 257
Résumé 269
278 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka
