Tożsamość, indywidualizm, wspolnotowość w kulturze rosyjskiej
Niniejsza książka stanowi monograficzne opracowanie wybranych materiałów
konferencji Tożsamość, indywidualizm, wspólnotowość w kulturze rosyjskiej,
zorganizowanej 25-26 maja 2012 roku w Polskiej Akademii Umiejętności przez Katedrę
Rosyjskiej Kultury Nowożytnej Instytutu Rosji i Europy Wschodniej Uniwersytetu Jagiellońskiego
przy współudziale Komisji Kultury Słowian PAU. Zawarte w tytule książki pojęcia
stanowią determinanty kultury rosyjskiej nie tylko filozoficzno-aksjologiczne i
religijno-metafizyczne, lecz także ideologiczne, a nawet geopolityczne. Wyznaczają jej
immanentny, niezależny od czynników zewnętrznych kierunek rozwoju, a jednocześnie
punkty styczne z zagranicą - głównie Europą i jej formami kulturowymi. Poprzez te właśnie
pojęcia można odczytać znaczenie sporów, jakie toczą się w Rosji od pierwszej połowy
XIX wieku między zwolennikami jej niezależnej od Zachodu drogi rozwoju a ideologami jej
okcydentalizacji. Zarówno w pierwszej, jak i w drugiej opcji rozwoju toczy się walka o
wartości kształtujące mentalność i duchowość rosyjską, decydujące nie tylko o
charakterze tożsamości pojedynczego Rosjanina, ale też narodu rosyjskiego jako
historycznej, kulturowej oraz religijnej i moralnej wspólnoty. Walka ta obejmuje również
kształt państwa rosyjskiego i sposób sprawowanej w nim władzy.
Kultura rosyjska jest specyficznym świadectwem owej
walki. Z jednej strony stanowi bowiem wyraz „duszy rosyjskiej", z drugiej zaś -
sposób jej kształtowania. Z uwagi na to dwojakie jej znaczenie można sugerować, że
zagadnienie tożsamości ma charakter fundamentalny dla wyraźnie zarysowanych w niej
problemów indywidualizmu i wspólnotowości.
Ze Słowa wstępnego
Anna Raźny, Słowo wstępne 7
I Determinanty tożsamości rosyjskiej
Marian Broda, Rosyjskiej inteligencji problemy z Rosją 13
Anna Kurkiewicz, Soborowe oblicze kolektywizmu 28
Katarzyna Kosowska, 44
Magdalena Dąbrowska, Tożsamość w podróży. Bracia Demidowowie w Europie Zachodniej
(1751–1761) 59
Ágnes Dukkon, 72
Katarzyna Walasek, 84
Anna Woźniak, Trzecia droga Zinaidy Gippius. Idee tożsamości narodowej wśród
postrewolucyjnej emigracji rosyjskiej 99
Magdalena Sławińska, Od indywiduum ku osobie. Olivier Clement – spotkanie kultury
zachodniej z rosyjską myślą religijną 115
Hanna Kowalska-Stus,129
Agnieszka Lenart, Rosyjska alija w Izraelu. „Od samozachwytu do samonegacji 140
II Od modernizmu do epoki postradzieckiej
Małgorzata Burzyńska, Wagnerowski mit i rzeczywistość „święta wiosny”.
Aleksander Błok wobec rewolucji i zagłady jednostki 157
Iwona Krycka-Michnowska, Opętany (odierżymyj). Walerij Briusow oczyma Zinaidy Gippius
176
Marcin Zwiercan, Radziecka eschatologia: tożsamość człowieka czasów ostatecznych 191
Anna Raźny, Tożsamość osobowa w Gułagu 202
Katarzyna Duda, „Tożsamość” (pseudo)naukowców w państwie totalitarnym (na przykładzie
wybranych tekstów literackich) 213
Radosław Sławomirski, Władimir Wysocki – indywidualizm barda rosyjskiego w epoce
komunizmu 228
Andrzej Zwoliński, Między społeczeństwem a rojem. Zasada „nieoznaczoności” w
naukach społecznych na przykładzie wyborczej Rosji 238
Daria Janowiec, Rosyjska Cerkiew Prawosławna a problem sekularyzacji społeczeństwa 255
Władimir Katasonow, 269
III Literatura, sztuka i media a idee tożsamości, indywidualizmu i wspólnotowości
Anna Jędrzejkiewicz, W poszukiwaniu tożsamości osobistej. Refleksje Nikołaja
Iwanowicza Pirogowa 287
Marta Łukaszewicz, 306
Małgorzata Abassy, Społeczeństwo jako przestrzeń realizacji potencjału jednostki. Życie
i twórczość Michała Bakunina i Lwa Nikołajewicza Tołstoja 321
Monika Grącka, Tożsamość środowiskowa i ideowa pisarza-narodnika Mikołaja Złatowratskiego
(1845–1911) 336
Kamil Szybalski, Nowa tożsamość kulturowa Wiery Pawłowny w powieści M.
Czernyszewskiego Co robić? 350
Wanda Laszczak, Rysunek, akwarela, ikona, haft w tożsamości artystycznej Jelizawiety
Skobcowej (1891–1945) 366
Agnieszka Malska-Lustig, Swój wśród obcych. Proza emigracyjna Siergieja Dowłatowa 374
Agata Krzywdzińska, Strategie medialne władz rosyjskich w kształtowaniu rosyjskiej tożsamości
narodowej 385
Indeks nazwisk 397
410 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka
