Awangarda i krytyka
Kraje Europy Środkowej i Wschodniej
Przed paroma laty Klaus Beekman i Jan de Vries we wstępie do książki Avant-Garde and
Criticism słusznie zwracali uwagę na dysproporcję zachodzącą między badaniami nad
istotą awangardowych zjawisk a tym, w jaki sposób były one u swoich początków
odbierane przez współczesnych im widzów, czytelników i obserwatorów; zwłaszcza tych,
którym zawdzięczamy pisemne ślady recepcji. Doceniając siłę i znaczenie krytyki (zarówno
literackiej, jak i artystycznej), uczeni ci pokazywali, do jakiego stopnia późniejsze myślenie
o awangardzie jako takiej zostało ustawione przez owe pierwsze akty lektury, stosowane w
nich kategoryzacje, podziały, nośne metafory, niekiedy do dziś organizujące naszą
wyobraźnię. Zgadzając się z trafnością takiego rozpoznania i wierząc zarazem, że
warto prześledzić nie tylko języki używane przez krytyków u zarania ruchów
awangardowych, ale także i te stosowane przez nich w następnych latach, chcielibyśmy
– oddając dziś do rąk odbiorcy gotowy tom poświęcony tej problematyce – zaprosić
do dalszej dyskusji skoncentrowanej na skomplikowanych powiązaniach łączących krytykę
i awangardę w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.
Małgorzata Szumna, Wstęp 7
Część I
Jan Zdunik, Czym jest Andrzej Panik…? Pomiędzy sylwą a manifestem. O debiutanckiej
powieści Jalu Kurka 13
Aleksander Wójtowicz, Druga młodość pierwszej awangardy. Powojenne wspomnienia twórców
z kręgu „Zwrotnicy” i „Almanachu Nowej Sztuki” 29
Aleksander Wójtowicz, Aneks do dziejów pierwszej awangardy. Epizod Adama Ważyka 45
Jakub Skurtys, Figury dyssensu w praktyce późnej awangardy: jukstapozycja i entropia
Adama Ważyka 59
Tomasz Cieślak-Sokołowski, „Kres obiektywny”. O trzech likwidacjach awangardy (Adam
Ważyk, German Ritz, Julia Fiedorczuk) 73
Justyna Jaworska, „Mamut awangardy”. Stefan Themerson i kłopoty z recepcją 85
Aleksandra Szczepan, Zemsta markizy. Białoszewski, krytyka i realizm 97
Część II
Małgorzata Dąbrowska, Co robić po formizmie? Teksty Augusta Zamoyskiego o sztuce 111
Diana Wasilewska, Cóż po awangardzie w czasie marnym? Polska krytyka artystyczna lat
trzydziestych XX wieku wobec kryzysu sztuki 125
Anna N. Nawrot, Paradoksy teorii i praktyki awangardowej w dziele Władysława Strzemińskiego
135
Karolina Czerska, Od Cricot do Cricot 2. Awangardy teatralne Józefa Jaremy i Tadeusza
Kantora 151
Xawery Stańczyk, Transgresja i pragmatyzm. Intermedialność w radykalnej twórczości
lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w Polsce 167
Magdalena Mazik, Teoria (w) muzeum. Instytucjonalna recepcja krytyki 187
Część III
Danuta Sosnowska, Stanislav Kostka Neumann – „partyzant sztuki nowoczesnej”. Walka o
nową sztukę w publicystyce z lat 1911–1913 199
Hanna Marciniak, Nagłość: koncepcje nowości i ciągłości w tekstach teoretycznych
czeskiej awangardy 213
Karolina Pszczoła, Manifesty ukraińskiego futuryzmu: od querofuturyzmu do spotkania na
stacji węzłowej 223
Agnieszka Korniejenko, Mychajło Bojczuk i ukraiński monumentalizm 235
Aleksandra Surdykowska, Krytyka wobec grupy Oberiu. Przypadek Daniiła Charmsa 257
Jakub Kornhauser, Awatary awangardy. Kategoria eksperymentu w rumuńskim dyskursie
krytycznym po 1989 roku 271
Noty o autorach 287
Bibliografia 293
321 stron, Format: 15.5x23.5cm, oprawa miękka
