Pomoc rozwojowa
sukces czy porażka?
Krytyczna analiza wpływu polityki spójności UE na rozwój regionalny i lokalny w
Polsce
Polityka spójności oferuje regionom zapóźnionym wiele konkretnych i wymiernych
korzyści. Jednak oparcie polityki rozwojowej wyłącznie bądź przede wszystkim na
środkach finansowych pozyskiwanych z tego typu źródeł zewnętrznych może prowadzić
do skutków odwrotnych do pożądanych, a mianowicie stagnacji, a nawet regresji
gospodarczej. Przykłady podane w książce nakazują zastanowić się nad korzyściami i
ograniczeniami realizowanej polityki spójności.
Pomoc przekazywana przez Unię Europejską (UE) w ramach polityki spójności regionom
zapóźnionym jest jednym z największych programów wsparcia rozwojowego w historii. Od
wdrożenia reform Delorsa w 1989 roku budżet przeznaczony na jej realizację
systematycznie wzrastał. W latach 2007–2013 osiągnął 347 mld euro, a w latach 2014–2020
osiągnie 352 mld euro, co stanowi 32,5% całkowitego budżetu UE przyjętego na ten
okres. O ogromnym znaczeniu polityki spójności dla rozwoju europejskich regionów zapóźnionych
świadczy fakt, że w wielu krajach członkowskich fundusze polityki spójności
stanowią? ponad 50% wartości inwestycji publicznych.
Od wielu lat w debacie politycznej i ekonomicznej stawiane są pytania, czy pomoc
oferowana krajom i regionom o niższym poziomie rozwoju gospodarczego w ramach polityki spójności
powinna koncentrować się na osiąganiu równości (konwergencji poziomów rozwoju
gospodarczego, społecznego i przestrzennego), czy skuteczności (osiągnięciu trwałego,
samodzielnego wzrostu gospodarczego). Różnice w tych podejściach są kluczowe dla
strategii i kształtu udzielanej pomocy.
Podjęte w książce rozważania mają na celu analizę wpływu zewnętrznych środków
pomocowych przekazywanych Polsce w ramach polityki spójności UE w okresie 2007–2013 na
wzrost i rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym i lokalnym. Zakres przestrzenny
prowadzonych badań własnych obejmuje polskie powiaty i gminy, zakres merytoryczny zaś
fundusze przeznaczone na realizację celów polityki spójności przyjętych w
perspektywie budżetowej lat 2007–2013 i zmiany wybranych wskaźników
makroekonomicznych obserwowane w latach 2007–2015. Oddzielna część poświęcona
została wynikom badań efektów pomocy udzielonej w ramach polityki spójności regionom
europejskim oraz identyfikacji ich ograniczeń metodycznych. Obszerną część publikacji
stanowią wyniki badań własnych poświęconych ocenie skuteczności funduszy pomocowych
we wspieraniu rozwoju gospodarczego na poziomie lokalnym.
Dominika Wojtowicz – doktor nauk o zarządzaniu. Stypendystka
Wydziału Nauk Politycznych Universita’ di Siena (Włochy) oraz Wydziału Zarządzania
Universidad Politecnica de Cartagena (Hiszpania). Jej zainteresowania badawcze
koncentrują się na szeroko pojętej skuteczności interwencji publicznych
ukierunkowanych na wzmacnianie rozwoju gospodarczego, w tym w szczególności na poziomie
regionalnym i lokalnym. Była koordynatorką badań nad nowoczesnymi metodami ewaluacji
specyficznych obszarów interwencji publicznych, badań na temat wykorzystania ewaluacji w
zarządzaniu programami operacyjnymi w Polsce i Hiszpanii oraz wykorzystania doświadczeń
z zakresu ewaluacji w procesie opracowania oceny skutków regulacji. Prowadziła badania
na zlecenie różnego rodzaju instytucji publicznych, w tym m.in. dla Dyrekcji Generalnej
Komisji Europejskiej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Departamentu Polityki
Strukturalnej i Polityki Spójności Parlamentu Europejskiego, Kancelarii Prezesa Rady
Ministrów RP, Urzędów Marszałkowskich wybranych województw. Swoją wiedzę i
doświadczenie wykorzystuje w pracy eksperckiej, jako konsultantka do spraw pozyskiwania
funduszy, zarządzania i rozliczania projektów współfinansowanych ze środków Unii
Europejskiej, a także jako ewaluatorka projektów i programów współfinansowanych ze
środków unijnych. Prowadzi szkolenia i warsztaty z tego zakresu zarówno dla przedsiębiorców,
jak i przedstawicieli instytucji administracji centralnej i samorządowej. Obecnie jest
adiunktem w katedrze ekonomii Akademii Leona Koźmińskiego.
Wstęp
Rozdział 1
Teoretyczne podstawy rozwoju gospodarczego
1.1. Zjawisko zapóźnienia gospodarczego i jego przyczyny
1.2. Ekonomia rozwoju - teorie rozwoju gospodarczego
1.3. Egzogeniczne i endogeniczne czynniki rozwoju regionalnego i lokalnego
Rozdział 2
Pomoc rozwojowa w świetle badań literaturowych
2.1. Ekonomiczne efekty generowane przez zewnętrzną pomoc rozwojową
2.2. Efektywność zewnętrznego finansowania rozwoju gospodarczego regionów zapóźnionych
- studia przypadków
Rozdział 3
Ograniczenia efektywności zewnętrznej pomocy rozwojowej w stymulowaniu rozwoju
gospodarczego
3.1. Niewypracowany dochód a rozwój gospodarczy regionów
3.2. Przyczyny ograniczonego wpływu dochodów niewypracowanych na rozwój gospodarczy
Rozdział 4
Fundusze unijne jako szczególna forma zewnętrznej pomocy rozwojowej
4.1. Wsparcie rozwoju zapóźnionych regionów państw członkowskich UE
4.2. Fundusze unijne a "klasyczna" pomoc rozwojowa: logika, cele, instrumenty i
system wdrażania
Rozdział 5
Wpływ funduszy polityki spójności na rozwój regionalny i lokalny
5.1. Wpływ funduszy na rozwój gospodarczy regionów: przegląd wyników
dotychczasowych badań
5.2. Fundusze UE na wsparcie rozwoju regionalnego i lokalnego w Polsce (2007-2013)
5.3. Efekty absorpcji funduszy pomocowych UE w Polsce - przegląd wyników badań i ich
ograniczenia metodyczne
5.4. Absorpcja funduszy pomocowych UE na poziomie powiatów - wyniki badań własnych
5.5. Szacowanie wpływu netto funduszy pomocowych UE na gospodarki regionalne i lokalne
Rozdział 6
Wyrównawczy charakter funduszy pomocowych UE i czynniki wpływające na
ograniczanie ich efektów
6.1. Koncentracja pomocy na rozwoju infrastruktury podstawowej
6.2. Nieskuteczność działań ukierunkowanych na wzmocnienie innowacyjności
6.3. Nieefektywna absorpcja środków
Podsumowanie i wnioski końcowe
Załącznik 1
Załącznik 2
Załącznik 3
Spis tabel
Spis rysunków
Bibliografia
336 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka