Pokonywanie dystansu w ekspansji zagranicznej polskich przedsiębiorstw
Czy w XXI wieku dystans ma znaczenie dla międzynarodowego biznesu? Czy i w jaki sposób
wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstw decydujących się na ekspansję zagraniczną?
Istnieje wiele argumentów przemawiających za tezą, że dystans – jako bariera
umiędzynarodowienia przedsiębiorstw związana z odległością geograficzną, ale także
odmiennością kulturową, administracyjną i gospodarczą rynków – traci na znaczeniu.
Globalizacja jest najczęściej przedstawiana jako rosnąca integracja i współzależność
gospodarek krajowych, która przejawia się w integracji rynków i produkcji. Niewątpliwie
spadek barier celnych i ograniczeń dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz rozwój
technologiczny (postępująca digitalizacja, automatyzacja oraz spadek kosztów
transportu) napędzają procesy globalizacji, co daje podstawy dla twierdzenia, że
dystans – zwłaszcza geograficzny – rzeczywiście traci na znaczeniu.
Wyniki wielu badań sugerują jednak, że tezę o śmierci dystansu ogłoszono
przedwcześnie. Nowsze badania, które analizują poziom konwergencji między krajami w
okresie między 1960 a 2009 rokiem pod względem ekonomicznym, demograficznym, poziomu
wiedzy, finansowym i politycznym, wykazują, że kraje upodobniły się do siebie mniej,
niż sądzono.
Pod koniec drugiej dekady XXI wieku jesteśmy świadkami narastającego – na fali
nastrojów nacjonalistycznych – protekcjonizmu, także w krajach Unii Europejskiej.
Niepewność związana z wyjściem Wielkiej Brytanii ze struktur UE (brexit), wojny
handlowe między USA i Chinami oraz USA z UE odzwierciedlają trendy cofania się
globalizacji. Będzie to wpływać na globalną sytuację makroekonomiczną, a w efekcie również
na zachowania przedsiębiorstw i menedżerów kształtujących strategie międzynarodowego
rozwoju firm.
W kontekście internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw istotne wydają się dwa
pytania stawiane w książce:
Jak przedsiębiorstwa pokonują trudności wynikające z postrzeganych przez menedżerów
różnic między rynkiem krajowym a rynkiem zagranicznym? Czy wpływ dystansu na wyniki
osiągane na rynkach zagranicznych zależny jest od intensywności technologicznej
branży, w której działają przedsiębiorstwa? Celem badań prowadzonych na potrzeby tej
pracy było rozpoznanie wpływu postrzeganego przez menedżerów dystansu (dystansu
psychicznego) na wyniki przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych, poznanie sposobów
pokonywania trudności wynikających z różnic pomiędzy rynkami oraz sformułowanie
modelu pokonywania dystansu.
Badania zostały przeprowadzone na próbie polskich przedsiębiorstw działających w
branżach o różnej intensywności technologicznej w okresie kilku ostatnich lat.
Dr Mariola Ciszewska-Mlinarič – adiunkt w Katedrze Strategii
Akademii Leona Koźmińskiego, wykładowcą na studiach doktoranckich, ExMBA,
podyplomowych i magisterskich, także na uczelniach zagranicznych we Francji (ESCCA),
Austrii (MCI Innsbruck) i Słowenii (University of Ljubljana).
Wstęp
Rozdział 1. DYSTANS PSYCHICZNY JAKO KATEGORIA TEORETYCZNA ORAZ OBSZAR BADAWCZY
1.1. Teoretyczne perspektywy internacjonalizacji przedsiębiorstw
1.2. Dystans psychiczny w etapowym modelu internacjonalizacji
1.3. Definicje dystansu psychicznego i sposoby pomiaru
1.4. Główne nurty badań dystansu psychicznego
Dystans psychiczny a przebieg procesu umiędzynarodowienia
(wybór rynku zagranicznego, wybór sposobu wejścia, sekwencja)
Dystans psychiczny a wyniki na rynkach zagranicznych
Dystans psychiczny a adaptacja do rynku zagranicznego
Dystans psychiczny a uwarunkowania postrzeganego dystansu
Dystans psychiczny a relacje z partnerem zagranicznym
Dystans psychiczny a miękkie aspekty zarządzania
Dystans psychiczny a sposoby pokonywania trudności wynikających z odmienności
rynków
1.5. Efekty na rynkach zagranicznych: filary perspektywy strategicznej i rodzaje barier
("kosztów")
Rozdział 2. MODEL I METODA BADAŃ
2.1. Luka badawcza - kompleksowość zależności, kontekst i mechanizmy ograniczające
wpływ dystansu psychicznego na ekspansję zagraniczną przedsiębiorstw
2.2. Cele, pytania i model konceptualny
2.3. Logika modelu konceptualnego
Hipotezy replikujące dotychczasowy dorobek teoretyczny w nowym kontekście
Hipotezy poszerzające dotychczasowy dorobek teoretyczny
2.4. Metody badawcze
Metody mieszane: łączenie metod ilościowych i jakościowych
Proces badawczy
Rozdział 3. DYSTANS PSYCHICZNY I SPOSOBY JEGO POKONYWANIA W ŚWIETLE WYNIKÓW
BADAŃ ILOŚCIOWYCH
3.1. Próba badawcza
3.2. Operacjonalizacja zmiennych
3.3. Modele równań strukturalnych (SEM)
3.4. Wpływ dystansu psychicznego na wyniki osiągane na rynkach zagranicznych:
estymowanie modelu konceptualnego z wykorzystaniem modelowania strukturalnego
Model strukturalny dla całej próby
Modelowanie strukturalne w podgrupach branżowych
3.5. Ocena wyników: weryfikacja hipotez z modelu konceptualnego
3.6. Znaczenie kontekstu: analiza różnic na poziomie głównych zmiennych
w grupach branżowych
Dystans psychiczny
Reakcja na dystans i zakres instrumentów
Adaptacja do rynku zagranicznego
3.7. Podsumowanie badań ilościowych
Rozdział 4. MECHANIZMY POKONYWANIA DYSTANSU W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ
JAKOŚCIOWYCH
4.1. Studium przypadku jako metoda badawcza
4.2. Dobór przedsiębiorstw, źródła danych i analiza materiału empirycznego
4.3. Profile badanych przedsiębiorstw i charakterystyka ekspansji zagranicznej
4.4. Dystans kulturowy
Postrzegana kulturowa odmienność rynków
Pokonywanie dystansu kulturowego
Wpływ dystansu kulturowego na wybory strategiczne
4.5. Dystans administracyjny
Postrzegana administracyjna odmienność rynków
Protekcjonizm, związki zawodowe i podatki
Pokonywanie dystansu administracyjnego
Wpływ dystansu administracyjnego na wybory strategiczne
4.6. Dystans geograficzny
Postrzegana geograficzna odmienność rynków
Pokonywanie dystansu geograficznego
Wpływ dystansu geograficznego na wybory strategiczne
4.7. Dystans gospodarczo-technologiczny
Postrzegana gospodarczo-technologiczna odmienność rynków
Pokonywanie dystansu gospodarczo-technologicznego
Wpływ dystansu gospodarczo-technologicznego na wybory strategiczne
4.8. Podsumowanie badań jakościowych
Wpływ dystansu na kluczowe wybory strategii internacjonalizacji
Typy mechanizmów pokonywania dystansu
Rozdział 5. MODEL POKONYWANIA DYSTANSU W EKSPANSJI ZAGRANICZNEJ
5.1. Sposoby i mechanizmy pokonywania dystansu - model teoretyczny
5.2. Wkład w teorię internacjonalizacji przedsiębiorstw
5.3. Wkład w praktykę zarządzania
5.4. Ograniczenia modelu i kierunki dalszych badań
Załączniki
Załącznik 1. Przegląd badań uwzględniających dystans psychiczny,
opublikowanych do 2017 roku
Załącznik 2. Kwestionariusz badawczy do badań ilościowych
Załącznik 3. Klasyfikacja technologiczna branż produkcyjnych
Załącznik 4. Kategorie instrumentów - wyniki modelowania
strukturalnego w grupach branżowych
Załącznik 5. Przypadek A (Grupa Nowy Styl)
Załącznik 6. Przypadek B (Granna)
Załącznik 7. Przypadek C (Aplisens SA)
Załącznik 8. Przypadek D (Lechpol)
Bibliografia
Spis rysunków
Spis tabel
398 stron, Format: 16.5x23.5cm, oprawa miękka
