Pytania o sens istnienia towarzyszą ludziom od tysięcy lat. Myśliciele,
artyści i uczeni wciąż próbują na nie odpowiadać, ale rezultatem są kolejne
pytania. Zagubiony w ich gąszczu, współczesny człowiek odczuwa potrzebę poznania
ostatecznej, rozstrzygającej odpowiedzi, która uwolni go od zwątpień i konieczności
poszukiwania sensu życia i śmierci.
Anthony Storr przygląda się w swojej książce tym, którzy oferowali
tego rodzaju pewność: założycielom współczesnych sekt (David Koresh i Jim Jones),
charyzmatycznym guru (Gieorgij Iwanowicz Gurdżijew i Bhagwan Śri Radżnisz), wpływowym
myślicielom (Rudolf Steiner, Carl Gustav Jung, Zygmunt Freud), a także świętemu
Ignacemu Loyoli i Jezusowi Chrystusowi.
Jedni proponowali rozwiązania, które większość ludzi na świecie uznałaby za
szaleńcze lub zbrodnicze – ale znaleźli się tacy, którzy w nie uwierzyli.
Myśli i wskazówki innych są przez wielu ludzi na świecie akceptowane i przestrzegane
– choć są i tacy, którzy podają je w wątpliwość.
„Do kogo powinniśmy się zwrócić?” – pyta Storr w tytule ostatniego rozdziału.
Odpowiedź jest tyleż uczciwa i użyteczna, co nierozstrzygająca.
Znacznie łatwiej wskazać tych, których powinno się unikać, niż polecić godnych
zaufania mentorów. Za potencjalnie niebezpiecznych należy uznać tych guru, którzy
wykazują skłonność do zachowań autorytarnych i paranoicznych. [...] Szczególnie
należy unikać guru, którzy sprawują kontrolę nad pieniędzmi, odzieżą i
własnością osobistą swoich uczniów. [...] Podejrzany jest każdy ruch odcinający
się od społeczeństwa, tak w aspekcie geograficznym, jak i socjalnym. Tak samo wygląda
sytuacja w przypadku ruchów wytyczających wyraźne granice między „my” i „oni”,
„boskim” i „szatańskim”, „złym” i „dobrym”.
Storr postrzega wielu guru jako emocjonalnie niezrównoważonych, wykazujących mało
sympatyczne cechy charakteru: samotnicy, z doświadczeniem głębokiego kryzysu
psychicznego (czasami także psychozy). […] Pewność siebie większości z nich
graniczy z arogancją , są bardzo narcystyczni, niekiedy z pretensjami do pompatycznej
wielkości; niektórzy zdradzają skłonności paranoiczne, inni, jak Radżisz czy Koresh,
wykorzystywali innych ludzi finansowo lub seksualnie.
Kirkus Reviews
tytuł oryginału: Feet of Clay. A Study of Gurus
344 strony, oprawa twarda, format: 14x 21 cm
