OCHRONA WYŻSZEGO NIŻ UNIJNY KONSTYTUCYJNEGO STANDARDU PRAWA JEDNOSTKI I TOŻSAMOŚCI KONSTYTUCYJNEJ RP JÓŹWICKI W. Księgarnia

Ochrona wyższego niż unijny konstytucyjnego standardu prawa jednostki i tożsamości konstytucyjnej RP

W pracy przedstawiono propozycję rozwiązania minimalizującego potencjalny konflikt pomiędzy standardem unijnym ochrony praw jednostki a standardem konstytucyjnym, w sytuacji, w której to ten drugi byłby wyższy, a zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w Unii prowadziłyby do jego obniżenia.

Zaproponowano nieco odważniejsze niż do tej pory stosowanie przez TK pytania prejudycjalnego do TSUE. Miałoby się ono sprowadzać do powołania się na obowiązek poszanowania przez Unię tożsamości konstytucyjnej państw członkowskich, zawarty w art. 4 ust. 2 TUE w związku z art. 53 KPP oraz w kontekście innych przepisów prawa unijnego i polskiego, w sytuacjach w których prawo unijne naruszałoby nie tyle jakiekolwiek konstytucyjne standardy ochrony praw człowieka, lecz w których naruszałoby konstytucyjne standardy składające się na tożsamość konstytucyjną państwa. W książce podjęto próbę wypracowania możliwie kooperacyjnego mechanizmu dochodzenia do tego, które standardy powinny przeważyć oraz ukazania jego zalet w porównaniu do sztywnego podejścia, wiążącego tożsamość konstytucyjną RP i obowiązek jej poszanowania przez Unię z doktryną ultra vires. Podjęto też próbę pewnego zbalansowania kompetencji TK oraz TSUE i skłonienia ich do współpracy opierającej się na wzajemnym poszanowaniu swych kompetencji i pozycji ustrojowych w ramach sekwencji orzekania w przedmiotowej materii, a nie tworzenia w ramach Unii nowej hierarchii sądów. W ten sposób powstałby sekwencyjny a nie hierarchiczny mechanizm orzeczniczy, w którym spór o „ostatnie słowo” ustępuje próbie uzyskania możliwie najbardziej odpowiadającego wymogom prawa unijnego i polskiego orzeczenia, opartego na wspólnym stanowisku TK i TSUE. W procesie tym ciężar merytoryczny przenosi się z sądu, który w procedurze orzekania wypowiada się później, na rzecz sądu, który wypowiada się wcześniej. Oczywiście pod warunkiem spełnienia przez niego określonych wymogów.

Praca podzielona jest na wstęp i zakończenie oraz cztery rozdziały, z których pierwszy dotyczy zakresu zastosowania unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich wynikającego z prawa unijnego i orzecznictwa TSUE, drugi praktyki stosowania unijnych praw podstawowych w Polsce przez sądy, trzeci statusu prawa unijnego w Polsce i podejścia do niego przez TK a czwarty służy zaprezentowaniu wspomnianego powyżej sekwencyjnego mechanizmu współpracy pomiędzy TK a TSUE w przedmiocie poszanowania wyższego niż unijny, konstytucyjnego standardu praw jednostki, składającego się na tożsamość konstytucyjną RP.

Wykaz skrótów
Od Autora
Wstęp

ROZDZIAŁ I
Zakres zastosowania unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich i stanowionego przez nie prawa w świetle orzecznictwa TSUE
Wstęp
1. Pojęcie stosowania prawa ugruntowane w polskiej tradycji prawnej i jego nieprzystawalność do realiów UE i wykładni art. 51 ust. 1 Karty
2. Art. 51 ust. 1 Karty i zakres jej zastosowania wobec państw członkowskich Unii w innych niż polska wersjach językowych Karty
3. Alternatywne propozycje brzmienia art. 51 ust. 1 Karty pojawiające się w travaux preparatoires
4. Wyjaśnienia dotyczące Karty Praw Podstawowych
5. Zakres zastosowania unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich przed wejściem w życie Karty
5.1. Sprawy typu Wachauf
5.2. Sprawy typu ERT
5.3. Innego rodzaju łącznik z prawem unijnym
5.4. Typy sytuacji, w których unijne prawa podstawowe znajdowały zastosowanie wobec państw członkowskich
6. Zakres zastosowania unijnych praw podstawowych do państw członkowskich po wejściu w życie Karty na gruncie jej art. 51 ust. 1
6.1. Propozycje dotyczące rozszerzenia zakresu zastosowania unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich
6.2. Pierwsze przykłady zastosowania art. 51 ust. 1 Karty po jej wejściu w życie
6.3. Pierwsza systemowa interpretacja art. 51 ust. 1 Karty. Sprawa Akerberg Fransson
6.3.1. Stanowisko Rzecznika Generalnego Pedra Cruz Villalóna
6.3.2. Stanowisko TSUE
6.3.3. Niektóre inne konsekwencje wyroku w sprawie Akerberg Fransson i podejścia TSUE do kwestii związania państw członkowskich unijnymi prawami podstawowymi
6.3.3.1. Objęcie krajowej regulacji unijnymi prawami podstawowymi a pierwszeństwo, jedność i efektywność prawa Unii
6.3.3.2. Autonomiczność relacji między krajowymi porządkami prawnymi a systemem EKPCz
6.3.3.3. Obowiązek zastosowania i ewentualnego wyjaśnienia znajdującego zastosowanie w sprawie krajowej unijnego standardu ochrony praw podstawowych
6.4. Ugruntowywanie podejścia do rozumienia art. 51 ust. 1 Karty
6.4.1. Przykłady ugruntowywania podejścia do rozumienia art. 51 ust. 1 Karty w sprawach typu Wachauf
6.4.2. Przykłady ugruntowywania podejścia do rozumienia art. 51 ust. 1 Karty w sprawach typu ERT
6.4.3. Przykłady ugruntowywania podejścia do rozumienia art. 51 ust. 1 Karty w różnych sprawach
6.4.3.1. Sprawy dotyczące obywatelstwa unijnego
6.4.3.2. Sprawy dotyczące kompetencji Unii. Cel regulacji unijnej i krajowej - znaczenie zasady efektywności prawa unijnego
6.4.3.3. Dalsze przykłady ugruntowywania podejścia do rozumienia art. 51 ust. 1 Karty
7. Przykłady innych niż art. 51 ust. 1 zd. pierwsze Karty okoliczności wykluczających zastosowanie unijnych praw podstawowych wobec państw członkowskich
Podsumowanie

ROZDZIAŁ II
Stosowanie unijnych praw podstawowych przez polskie sądy i funkcja tych sądów w unijnym systemie ochrony praw podstawowych
Wstęp
1. Protokół brytyjsko-polski i jego znaczenie dla stosowania Karty w Polsce
1.1. Sprawa Bonda
1.2. Sprawa N.S
1.3. Praktyka sądów polskich a Protokół nr 30
1.4. Znaczenie Protokołu nr 30 dla stosowania Karty w Polsce
2. Stosowanie Karty Praw Podstawowych przez sądy polskie
2.1. Stosowanie Karty przez sądy administracyjne
2.2. Stosowanie Karty przez sądy powszechne
2.3. Stosowanie Karty przez Sąd Najwyższy
2.4. Pytania prejudycjalne sądów polskich dotyczące praw podstawowych
2.4.1. Sprawa Leśniak-Jaworska i Głuchowska-Szmulewicz
2.4.2. Sprawa Pańczyk
2.4.3. Sprawa Stylinart
2.4.4. Sprawa Gródecka
2.4.5. Sprawa JZ
2.4.6. Sprawa El Hassani
2.5. Nieprawidłowości w stosowaniu Karty przez sądy polskie. Niebezpieczeństwo jej niestosowania w sytuacjach tego wymagających
3. Rola sądów polskich jako sądów unijnych w procesie stosowania odpowiednich standardów ochrony praw człowieka
3.1. Znaczenie zasady pierwszeństwa prawa unijnego a rola sądów krajowych i ich relacja z TSUE i sądami konstytucyjnymi
3.2. Doniosłość poprawnego i zniuansowanego stosowania przez sądy krajowe unijnych praw podstawowych w kontekście konstytucyjnej ochrony praw człowieka
Podsumowanie

ROZDZIAŁ III
Trybunał Konstytucyjny i kontrola prawa obowiązującego w Polsce przez pryzmat zgodności z gwarancjami praw i wolności człowieka w kontekście unijnym
Wstęp
1. Stosowanie Karty Praw Podstawowych przez Trybunał Konstytucyjny
1.1. Stosunek TK do Karty zanim ta uzyskała moc prawną
1.2. Zmiana stosunku TK do Karty po tym, gdy uzyskała moc prawną
1.3. Potencjalne znaczenie Karty w postępowaniach przed TK
2. TK wobec konfliktu między prawem unijnym a Konstytucją RP
2.1. Kontrola konstytucyjności prawa pierwotnego UE
2.2. Kontrola konstytucyjności prawa polskiego mieszczącego się w zakresie zastosowania prawa unijnego
2.2.1. Prawo polskie mieszczące się w zakresie zastosowania prawa unijnego jako prawo polskie tout court
2.2.2. Prawo polskie transponujące prawo unijne a znaczenie unijnych wzorców kontroli. Pierwsze pytanie prejudycjalne skierowane przez TK do TSUE
2.2.3. Konsekwencje kontroli konstytucyjności prawa polskiego mieszczącego się w zakresie zastosowania prawa unijnego dla zgodnego z Kartą stosowania unijnych praw podstawowych
2.3. Kontrola konstytucyjności bezpośrednio skutecznego prawa pochodnego UE pod kątem zgodności z konstytucyjnymi gwarancjami praw i wolności jednostki
2.4. Skutki orzeczenia TK o niezgodności prawa pochodnego UE z prawami i wolnościami zagwarantowanymi w Konstytucji RP
2.4.1. Zasada pierwszeństwa prawa UE w prawie unijnym i jej odzwierciedlenie w Konstytucji
2.4.2. Doktryna Foto-Frost
2.4.3. Niedopuszczalność stosowania w Polsce prawa pochodnego UE w związku z jego niezgodnością z Konstytucją
3. Pytanie prejudycjalne do TSUE jako jedna z metod niekonfliktowego rozstrzygnięcia potencjalnej kolizji między unijnym a wyższym niż unijny konstytucyjnym standardem ochrony praw jednostki Podsumowanie

ROZDZIAŁ IV
Dialog między TK a TSUE w przedmiocie poszanowania tożsamości konstytucyjnej RP i składającego się na nią wyższego niż unijny konstytucyjnego standardu ochrony praw człowieka
Wstęp
1. Powołanie się w pytaniu prejudycjalnym do TSUE na tożsamość konstytucyjną RP
1.1. Tożsamość konstytucyjna z perspektywy Konstytucji RP i orzecznictwa TK
1.1.1. Wyrok w sprawie K 32/09
1.1.2. Wewnętrzne znaczenie tożsamości konstytucyjnej RP (dla krajowego systemu prawnego) i zewnętrzne znaczenie tożsamości konstytucyjnej RP (w ramach systemu unijnego)
1.2. Tożsamość narodowa/konstytucyjna z perspektywy prawa unijnego i orzecznictwa TSUE
1.2.1. Sprawa Omega
1.2.2. Sprawa Michaniki (opinia)
1.2.3. Sprawa Sayn-Wittgenstein
1.2.4. Sprawa Runević-Vardyn
1.2.5. Sprawa Las
1.2.6. Sprawa Bogendorff von Wolffersdorff
1.2.7. Sprawa Coman
1.2.8. Sprawy, w których TSUE nie znalazł podstaw do zastosowania przepisów dotyczących poszanowania tożsamości narodowej/ konstytucyjnej państw członkowskich
1.2.8.1. Pierwsze przykłady odwołania się TSUE do obowiązku poszanowania przez Unię tożsamości narodowej/konstytucyjnej państw członkowskich
1.2.8.2. Przykłady odwołania się TSUE do obowiązku poszanowania przez Unię tożsamości narodowej/konstytucyjnej państw członkowskich na gruncie art. 4 ust. 2 TUE
1.2.9.Pytania prejudycjalne trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich dotyczące obowiązku poszanowania tożsamości narodowej/konstytucyjnej ich państw
1.2.9.1. Sprawa Gauweiler
1.2.9.2. Saga Taricco na tle sagi Landtova i sprawy Ajos
1.2.10. Obowiązek poszanowania przez Unię tożsamości konstytucyjnej państw członkowskich i jego dotychczasowe oraz potencjalne konsekwencje
1.3. Art. 4 ust. 2 TUE jako wyjątek od rozumienia art. 53 Karty przedstawionego przez TSUE w sprawie Melloni
1.3.1. Sprawa Melloni i unijny standard ochrony praw człowieka jako standard maksymalny w zakresie zastosowania prawa unijnego
1.3.2. Sprawa Melloni a możliwość powołania się na tożsamość konstytucyjną dla realizacji wyższego niż unijny krajowego standardu ochrony praw człowieka
1.3.3. Wyjątki od rozumienia art. 53 Karty a inne przepisy unijnego prawa pierwotnego
2. Ochrona praw człowieka jako dopuszczalny wyjątek od zasady wzajemnego zaufania w orzecznictwie TSUE
2.1. Sprawa N.S
2.2. Sprawa Pal Aranyosi i Robert Caldararu
3. Szczególna rola sądów w mechanizmie sekwencyjnego dialogu między TK a TSUE umożliwiającego zapewnienie przestrzegania w Polsce wyższego niż unijny konstytucyjnego standardu ochrony praw człowieka
3.1. Rola sądów w mechanizmie sekwencyjnego dialogu odnośnie do prawa polskiego mieszczącego się w zakresie zastosowania prawa unijnego
3.2. Rola sądów w mechanizmie sekwencyjnego dialogu odnośnie do bezpośrednio skutecznego pochodnego prawa unijnego
3.3. Potencjalna rola innych organów w obliczu ewentualnych trudności ze stosowaniem sekwencyjnego mechanizmu orzekania o tożsamości konstytucyjnej RP
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Orzecznictwo
A. Polskie sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny
Sąd Najwyższy
Sądy powszechne
Sądy administracyjne
B. TSUE
Trybunał Sprawiedliwości UE
Sąd UE
Opinie Rzeczników Generalnych TSUE
C. Europejska Komisja Praw Człowieka
D. ETPCz
E. Sądy i trybunały innych państw
Austriacki Trybunał Konstytucyjny
Belgijski Trybunał Konstytucyjny
Brytyjski Sąd Najwyższy
Czeski Trybunał Konstytucyjny
Duński Sąd Najwyższy
Francuska Rada Konstytucyjna
Hiszpański Trybunał Konstytucyjny
Niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny
Węgierski Trybunał Konstytucyjny
Włoski Trybunał Konstytucyjny
Niektóre inne źródła
Summary (Protection of a Constitutional Fundamental Rights Standard Higher than European Union‘s and of Polish Constitutional Identity. Constitutional Tribunal and Court of Justice of the European Union: From a Hierarchical Towards a Seąuential Model of Adjudication

510 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.