PRZEZWYCIĘŻENIE STATUSOWEJ DETERMINACJI KARIER SZKOLNYCH SMULCZYK M. Księgarnia

Przezwyciężenie statusowej determinacji karier szkolnych

W prezentowanej książce rozważania teoretyczne oraz podporządkowane im pytania i hipotezy badawcze są związane ze zjawiskiem academic resilience, definiowanym jako zwiększone prawdopodobieństwo sukcesu w szkole mimo doświadczania przeciwności spowodowanych przez przypisane cechy jednostki, jej warunki życiowe i przeżycia. Uczniowie określani jako academic resilient utrzymują wysoki poziom osiągnięć szkolnych pomimo obecności stresujących warunków i wydarzeń w trakcie nauki. W pracy przedstawiono nowe podejście do analizy zjawiska academic resilience, w którym uwzględniono nie tylko status społeczny, wyniki egzaminów zewnętrznych oraz różnice indywidualne między uczniami, ale również ich ścieżkę edukacyjną. Zjawisko academic resilience jest ujmowane jako czynnik odgrywający rolę w procesach ruchliwości społecznej oraz procesach selekcji do szkół ponadgimnazjalnych.

Praca ma charakter teoretyczno-empiryczny. W części teoretycznej opisano teorie odnoszące się do procesów ruchliwości w kontekście edukacji oraz wpływu statusu przypisanego na osiągnięcia szkolne. Zaprezentowano również sposoby przezwyciężenia wpływów statusowych oraz przykłady interwencji wobec determinizmu statusowego. Przedstawiono ponadto koncepcję resilience i jedną z jej odmian – academic resilience. Część badawcza pracy zawiera analizy empiryczne odpowiadające na dwa pytania badawcze: jaki jest zakres zjawiska academic resilience i jakie czynniki indywidualne i środowiskowe są skorelowane z edukacyjną ruchliwością w górę?

Dane wykorzystane w badaniu pochodzą z projektu „Ścieżki rozwoju edukacyjnego – szkoły ponadgimnazjalne”. W badaniu wzięło udział 5923 uczniów ze 100 liceów ogólnokształcących, 60 średnich szkół zawodowych oraz 40 zasadniczych szkół zawodowych. Badanie miało charakter panelowy. Wykorzystano w nim narzędzia do pomiaru umiejętności (egzaminy zewnętrzne), narzędzia psychologiczne oraz kwestionariusze ucznia z badania PISA (Programme for International Student Assessment).

Uzyskane wyniki poszerzyły wiedzę na temat oddziaływania wyników statusowych na osiągnięcia szkolne. Dzięki analizie skali znaczenia czynników statusowych i wyróżnionej grupie resilient uzyskano wsparcie dla głównej tezy, mówiącej, że zjawisko academic resilience występuje i ma znaczenie w procesach przejścia między etapami edukacyjnymi.

Wstęp 7

R O Z D Z I A Ł 1 . Edukacja a procesy ruchliwości społecznej. 11
1.1. Ruchliwość społeczna – charakterystyka zjawiska. 11
1.2. Ruchliwość społeczna a edukacja. 14
1.3. Nierówności edukacyjne a stabilność struktury społecznej. 15
1.4. Pochodzenie społeczne i poziom wykształcenia a procesy ruchliwości. 18
1.5. Ruchliwość społeczna – edukacja – merytokracja 22
1.6. Badania z zakresu edukacji i procesów ruchliwości społecznej 24
1.7. Podsumowanie 27

R O Z D Z I A Ł 2 . Wpływ przypisanego statusu ucznia na przebieg karier szkolnych 30
2.1. Rola statusu społeczno-ekonomicznego w badaniach edukacyjnych 30
2.2. Relacja między SES a osiągnięciami szkolnymi . 32
2.3. Pomiar statusu przypisanego – propozycja z badania PISA 37
2.4. Socjoekonomiczne nierówności a edukacja . 40
2.5. Mechanizmy wpływu SES na osiągnięcia szkolne . 44
2.6. SES a procesy selekcyjne w szkole 60
2.7. Egzaminy zewnętrzne jako mechanizm selekcji 67
2.8. Podsumowanie 69

R O Z D Z I A Ł 3 . Przezwyciężenie determinizmu statusowego karier szkolnych 72
3.1. Stan badań nad przezwyciężeniem determinacji statusowej osiągnięć szkolnych 73
3.2. Resilience – charakterystyka fenomenu skutecznej adaptacji 79
3.3. Od resilience do academic resilience . 87

R O Z D Z I A Ł 4 . W poszukiwaniu academic resilience w polskim systemie oświaty – badania własne . 105
4.1. Pytania i hipotezy badawcze . 105
4.2. Metodologia badania „Ścieżki rozwoju edukacyjnego młodzieży – szkoły pogimnazjalne” 106
4.3. Przezwyciężenie determinacji statusowej – analiza występowania i korelatów academic resilience . 116
4.4. Podsumowanie i wnioski końcowe . 128

Bibliografia 133
Spis rysunków 150
Spis tabel . 151

152 strony, Format: 14.5x20.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.