ZDROWIE PUBLICZNE KULIK T.B. PACIAN A. RED. Księgarnia

Zdrowie publiczne

Zdrowie Publiczne jest dziedziną interdyscyplinarną skupiającą zagadnienia zarówno z zakresu medycyny, ekonomii, prawa, zarządzania, jak i socjologii oraz psychologii.

W podręczniku omówiono zagadnienia z różnych obszarów zdrowia publicznego.

Koncentrują się one wokół:

• koncepcji zdrowia w medycynie,
• polityki zdrowotnej,
• współczesnych zagrożeń zdrowia jednostki i rodziny,
• profilaktyki zdrowotnej w Polsce i w krajach europejskich,
• profilaktyki chorób społecznych i cywilizacyjnych,
• zagrożeń zdrowia psychicznego,
• opieki medycznej nad młodzieżą szkolną,
• promocji zdrowia,
• systemów informacyjnych w zdrowiu publicznym,
• uregulowań prawnych.

Podręcznik dostosowany jest do aktualnych programów kształcenia studentów kierunków medycznych i nauk o zdrowiu. Rozdziały poprzedzone są celami kształcenia i zakończone pytaniami, które mogą być pomocne w utrwaleniu treści. Publikacja będzie przydatna w kształceniu teoretycznym i praktycznym studentów wydziałów nauk o zdrowiu oraz innych kierunków. Jest to także doskonałe źródło informacji dla tych, którzy odbywają specjalizację medyczną.

Autorzy                 V
Wstęp                 VII

CZĘŚĆ I                 1

1. Koncepcja zdrowia w medycynie – Teresa Bernadetta Kulik                 3

    1.1. Historyczno-ewolucyjna koncepcja zdrowia                 3
    1.2. Koncepcja mechanistyczno-redukcjonistyczna                 4
    1.3. Paradygmat socjomedyczny zdrowia                 5
    1.4. Paradygmat socjoekologiczny zdrowia                 5
    1.5. Promocja zdrowia                 7
    1.6. Wychowanie zdrowotne                 8
    1.7. Edukacja zdrowotna                 10
    1.8. Profilaktyka i jej znaczenie dla współczesnej koncepcji zdrowia                 12

2. Zdrowie publiczne a medycyna społeczna – Maciej Latalski, Anna Pacian                 18

    2.1. Zakres i zadania medycyny społecznej                 18
    2.2. Zakres i zadania zdrowia publicznego                 19
        2.2.1. Podstawowe funkcje zdrowia publicznego                 21
        2.2.2. Znaczenie problematyki zdrowia publicznego i medycyny zapobiegawczej                 23
        2.2.3. Podstawowa opieka zdrowotna w realizacji treści zdrowia publicznego                 24
    2.3. Perspektywy medycyny rodzinnej w Polsce                 27

3. Zdrowie publiczne jako dyscyplina naukowa – Leszek Wdowiak, Irena Woźnica                 31

    3.1. Podstawy teoretyczne dyscypliny                 31
        3.1.1. Określenie „nauka” w definicjach zdrowia publicznego                 32
    3.2. Podstawy formalno-prawne zdrowia publicznego jako dyscypliny naukowej                 34
        3.2.1. Kryteria naukowości danej dyscypliny według Augusta Comte’a                 35
        3.2.2. Podział obszarów wiedzy, dziedzin nauki oraz dyscyplin naukowych                 36
        3.2.3. Udział innych dziedzin i dyscyplin naukowych w realizacji celów zdrowia publicznego                 37
        3.2.4. Unia Europejska w upowszechnianiu badań naukowych z dziedziny zdrowia publicznego                 40
    3.3. Kształcenie przeddyplomowe i podyplomowe w zdrowiu publicznym                 42
        3.3.1. Kształcenie w zakresie zdrowia publicznego w Stanach Zjednoczonych i Europie                 42
        3.3.2. Proces boloński                 43
        3.3.3. Kształcenie kadr zdrowia publicznego w Polsce                 44

4. Czynniki kształtujące stan zdrowia – Ewa Rudnicka-Drożak                 51

    4.1. Stan zdrowia społeczeństwa i jego uwarunkowania                 51
        4.1.1. Stan zdrowia ludności Polski na tle innych krajów                 52
    4.2. Zagrożenia środowiska naturalnego w Polsce                 53
    4.3. Źródła i zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń powietrza                 54
        4.3.1. Konsekwencje zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia człowieka                 55
    4.4. Zdrowotne konsekwencje zanieczyszczeń wód                 56
    4.5. Degradacja gleb                 58
    4.6. Oddziaływanie wybranych metali na organizm człowieka                 58
        4.6.1. Oddziaływanie ołowiu na organizm człowieka                 59
        4.6.2. Oddziaływanie kadmu na organizm człowieka                 60
    4.7. Czynniki społeczne a zdrowie                 61

5. Zachowania zdrowotne i ich związek ze zdrowiem – Dorota Żołnierczuk-Kieliszek                 64

    5.1. Zachowania zdrowotne                 64
    5.2. Sposób odżywiania się a zdrowie                 66
    5.3. Palenie tytoniu a zdrowie                 73
        5.3.1. Palenie bierne                 78
        5.3.2. Ustawa antynikotynowa                 78
    5.4. Picie alkoholu a zdrowie                 79
        5.4.1. Alkohol a ciąża                 83
    5.5. Aktywność fizyczna a zdrowie                 84
        5.5.1. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej                 85

6. Zagrożenia zdrowia psychicznego – Marta Makara-Studzińska (red.)                 88

    6.1. Definicje zdrowia psychicznego – Aleksandra Rutkowska                 88
    6.2. Skala zaburzeń psychicznych rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej – Marta Makara-Studzińska                 93
        6.2.1. Stan psychiatrycznej opieki zdrowotnej w Polsce                 94
        6.2.2. Polska na tle Europy                 99
    6.3. Higiena zdrowia psychicznego – Agnieszka Rolińska                 100
    6.4. Samobójstwa jako problem społeczny                 105
        6.4.1. Samobójstwa – definicja zjawiska – Joanna Milanowska                 105
        6.4.2. Etyczny aspekt samobójstw                 106
        6.4.3. Dynamika samobójstw                 107
        6.4.4. Samobójstwa w statystykach                 109
        6.4.5. Pomoc osobom zagrożonym samobójstwem                 112
    6.5. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego – główne założenia – Marta Makara-Studzińska                 114

7. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych i społecznych – Agata Stefanowicz                   123

    7.1. Charakterystyka chorób cywilizacyjnych i społecznych                       123
    7.2. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych – zasady ogólne                             124
    7.3. Epidemiologia, czynniki ryzyka i zasady profilaktyki wybranych chorób cywilizacyjnych                                                 126
        7.3.1. Choroby układu krążenia (ChUK)                                          126
        7.3.2. Nowotwory złośliwe                                         129
        7.3.3. Otyłość                                                           134
        7.3.4. Cukrzyca                                                  135
        7.3.5. Gruźlica                                                     135
        7.3.6. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)                             136
    7.4. Programy profilaktyki chorób cywilizacyjnych w Polsce                       136
        7.4.1. Narodowy Program Zdrowia                                         137

8. Opieka medyczna w szkole w ramach zdrowia publicznego – Anna Pacian           141

    8.1. Profilaktyka wypadków i urazów w szkole i otoczeniu                   141
        8.1.1. Strategie zapobiegania urazom                                 141
        8.1.2. Uraz jako problem zdrowia publicznego                          143
        8.1.3. Częstość występowania urazów i wypadków                      145
        8.1.4. Wypadki w szkołach i placówkach oświatowych                   146
        8.1.5. Promocja zdrowia w zwalczaniu urazów                                                  146
        8.1.6. Zapobieganie urazom w szkołach i placówkach oświatowych                 147
    8.2. Aktywność i uprawianie sportu                                            148
        8.2.1. Aktywność fizyczna a zdrowie                                 148
        8.2.2. Cele aktywności fizycznej i wynikające z niej korzyści                    150
        8.2.3. Wymagany biologicznie poziom aktywności fizycznej                                151
    8.3. Wypoczynek czynny i bierny                                              152

9. Profilaktyka zakażeń wirusem HIV i uzależnień wśród dzieci i młodzieży – Anna Pacian                                                     155

    9.1. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce i na świecie                                      155
    9.2. Drogi i mechanizm zakażenia HIV                                                 156
    9.3. Zakażenie HIV u dzieci                                                             157
    9.4. Zapobieganie zakażeniom HIV                                                    158
    9.5. Profilaktyka uzależnień                                                              160
        9.5.1. Ogólna koncepcja profilaktyki uzależnień                                   160
        9.5.2. Programy profilaktyczne                                                      161
        9.5.3. Poziomy profilaktyki                                                       162
    9.6. Ryzykowne zachowania zdrowotne                                                 162
    9.7. Substancje uzależniające i typy uzależnień                                          164
        9.7.1. Zależność typu morfiny                                                  166
        9.7.2. Zależność typu alkoholu i barbituranów                                        168
        9.7.3. Uzależnienie od amfetaminy                                              169
        9.7.4. Uzależnienie od kokainy                                                     169
        9.7.5. Uzależnienie od przetworów konopi                                        170
        9.7.6. Uzależnienie od halucynogenów                                              171
        9.7.7. Uzależnienie typu khat                                                  171
        9.7.8. Uzależnienie od lotnych rozpuszczalników (tzw. zamienników)              172
    9.8. Rola szkoły w zapobieganiu narkomanii                                                172
    9.9. Udział pielęgniarki szkolnej w zapobieganiu narkomanii                            173
        9.9.1. Profilaktyka pierwotna                                                           173
        9.9.2. Profilaktyka wtórna                                                     174
    9.10. Służba zdrowia w profilaktyce narkomanii                                          175

10. Elementy prawa w zdrowiu publicznym – Jolanta Pacian                                     177

    10.1. Odpowiedzialność pracowników ochrony zdrowia                                     177
        10.1.1. Odpowiedzialność cywilna deliktowa i kontraktowa                        177
        10.1.2. Odpowiedzialność karna                                                179
        10.1.3. Odpowiedzialność zawodowa                                            180
    10.2. Prawne podstawy leczenia osób chorych psychicznie oraz uzależnionych                184
        10.2.1. Regulacje prawne dotyczące leczenia osób chorych psychicznie                 184
        10.2.2. Ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe                                184
        10.2.3. Orzekanie o ubezwłasnowolnieniu                                         186
        10.2.4. Leczenie osób chorych psychicznie                                       187
        10.2.5. Leczenie osób uzależnionych                                            190
    10.3. Regulacje prawne dotyczące sytuacji osób przebywających w domach opieki społecznej                                          191
        10.3.1. Uwagi ogólne                                                           191
        10.3.2. Zakres i poziom usług świadczonych przez domy pomocy społecznej                                                  192
    10.4. Odpowiedzialność za nieudzielanie pomocy w stanie terminalnym                     192
        10.4.1. Uwagi ogólne                                                         192
        10.4.2. Francuski Kodeks Zdrowia Publicznego                                     193
        10.4.3. Testamenty życia                                                      194

11. Systemy informacyjne w zdrowiu publicznym – Mirosław Jarosz, Anna Włoszczak-Szubzda, Andrzej Horoch                               197

    11.1. Wprowadzenie                                                              197
    11.2. Systemy informacyjne w biologii, medycynie i ochronie zdrowia                     198
        11.2.1. Informatyka kliniczna                                                  200
        11.2.2. e-Zdrowie i telemedycyna                                          204
    11.3. Projektowanie i wdrażanie zdrowotnych systemów informatycznych                  205
    11.4. Przetwarzanie i transmitowanie informacji zdrowotnej                          208
        11.4.1. Pojęcia podstawowe                                                    208
        11.4.2. Formalizacja języka informacji zdrowotnej                                     209
        11.4.3. Podmioty sektora zdrowia i ich wzajemne relacje informacyjne                 213
        11.4.4. Miejsce (środowisko) przetwarzania informacji i transmisji danych             215
        11.4.5. Sieci komunikacyjne w sektorze zdrowia                                217
        11.4.6. Typy aktywności w sektorze zdrowia wymagające przetwarzania informacji i transmitowania danych                                   219
    11.5. System informacji zdrowotnej w Polsce                                      221

CZĘŚĆ II                                                                       225

12. Założenia Narodowego Programu Zdrowia – Ewa Joć                               227

    12.1. Realizacja polityki zdrowotnej Polski a Narodowy Program Zdrowia               227
    12.2. Cele Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007–2015                        228

13. Ubezpieczenia zdrowotne i społeczne – Jolanta Pacian                        233

    13.1. Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego                             233
        13.1.1. Zasiłek chorobowy                                          233
        13.1.2. Świadczenie rehabilitacyjne                                     235
        13.1.3. Zasiłek wyrównawczy                                           236
        13.1.4. Zasiłek macierzyński                                          236
        13.1.5. Zasiłek opiekuńczy                                         237
    13.2. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego                             238
    13.3. Świadczenia z ubezpieczenia rentowego                                 240
        13.3.1. Rodzaje rent                                                 240
        13.3.2. Renta szkoleniowa                                              241
        13.3.3. Renta rodzinna                                                 241
        13.3.4. Zasiłek pogrzebowy                                           243

14. Polityka zdrowotna – Zbigniew Orzeł                                               246

    14.1. Definicja polityki zdrowotnej                                         246
    14.2. Odpowiedzialność za politykę zdrowotną                               249
        14.2.1. Konstytucja                                                   249
        14.2.2. Odpowiedzialność władz publicznych za prowadzenie polityki zdrowotnej                                        250
        14.2.3. Równy dostęp do świadczeń zdrowotnych na gruncie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych                260
    14.3. Projektowanie polityki zdrowotnej                                     262
        14.3.1. Kto projektuje politykę zdrowotną?                               262
        14.3.2. Kryteria kształtowania dobrej polityki zdrowotnej                        265
        14.3.3. Narzędzia tworzenia polityki zdrowotnej                          266
        14.3.4. Skutki prowadzenia nieefektywnej polityki zdrowotnej                      266
        14.3.5. Podsumowanie                                                   268

15. Zagadnienia polityki zdrowotnej w skali międzynarodowej – Kinga Zdunek                                       270

    15.1. Polityka zdrowotna – aktualne aspekty krajowe i międzynarodowe                       270
    15.2. Polityka zdrowotna w krajach Unii Europejskiej i jej społeczno-kulturowe uwarunkowania                                272
    15.3. Globalne zagrożenia zdrowia populacji w skali międzynarodowej w ujęciu socjomedycznym                                 277
    15.4. Strategia zapobiegania zagrożeniom zdrowia populacji                                 279
    15.5. Priorytety w obszarze zdrowia publicznego w Unii Europejskiej                       281

16. Podstawy nadzoru sanitarno-epidemiologicznego – Anna Jabłońska Chmielewska                       285

    16.1. System organizacyjny nadzoru sanitarno-epidemiologicznego w Polsce                   285
        16.1.1. Rys historyczny                                                   285
        16.1.2. Zadania, zakres działania i kompetencje Państwowej Inspekcji Sanitarnej                      289
        16.1.3. Problemy bioterroryzmu a działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej                      293
    16.2. Nadzór sanitarno-epidemiologiczny w jednostce organizacyjnej ochrony zdrowia                                                           293
        16.2.1. Ogólne omówienie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi               293
        16.2.2. Obowiązki kierowników placówek leczniczych                                 294
        16.2.3. Zespół i komitet kontroli zakażeń szpitalnych                               295
        16.2.4. Obowiązki innych osób                                                        297
        16.2.5. Współpraca z Unią Europejską w ramach nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych                            297
        16.2.6. Obowiązki lekarza (felczera), kierownika laboratorium i inspektorów sanitarnych                                        298
        16.2.7. Obowiązkowa hospitalizacja                                  300
        16.2.8. Rola administracji publicznej i przepisy końcowe ważne dla pracowników ochrony zdrowia                             301

17. Koncepcja medycyny pracy – Katarzyna Kocka                           303

    17.1. Struktura i zadania służb medycyny pracy                                   303
    17.2. Zapobieganie chorobom zawodowym i parazawodowym                       306
    17.3. Ocena ryzyka zawodowego                                           307
    17.4. Profilaktyczne badania lekarskie pracowników                              309
    17.5. Bezpieczne i higieniczne warunki pracy                    310
    17.6. Wdrażanie programów profilaktycznych i promocyjnych w zakładach pracy                    311
        17.6.1. Interwencje promocyjne w sferze zachowań zdrowotnych (stylu życia) oraz związanych z pracą zachowań mających wpływ na zdrowie                                 312
        17.6.2. Interwencje medyczne związane z ogólną profilaktyką zdrowotną                    312
        17.6.3. Promocyjne interwencje w środowisku pracy                             312
    17.7. Zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy                                         313
    17.8. Organy sprawujące nadzór nad zakładami pracy                                               314
        17.8.1. Państwowa Inspekcja Pracy                                          314
    17.9. Państwowa Inspekcja Sanitarna                                                316

18. Marketing i jakość w promocji zdrowia – Mariola Janiszewska                     324

    18.1. Podstawowe zasady prowadzenia marketingu społecznego dla potrzeb promocji zdrowia                              324
    18.2. Zastosowanie marketingu społecznego w promocji zdrowia                     328

19. Opieka medyczna nad rodziną w zdrowiu i w chorobie – Hanna Skórzyńska             332

    19.1. Rodzina jako system społeczny, tożsamość rodziny                            332
    19.2. Rodzina miejscem edukacji zdrowotnej                                   339
    19.3. Patologia życia w rodzinie                                             342
        19.3.1. Rodzina z problemem uzależnienia                                   343
        19.3.2. Rozbicie struktury rodziny                                           345
        19.3.3. Choroba przewlekła członka rodziny                           346
        19.3.4. Przemoc w rodzinie                                           347
        19.3.5. Niski status ekonomiczny, ubóstwo                             350
    19.4. Rodzina w kryzysie – diagnoza i interwencja kryzysowa                 350
    19.5. Formy pomocy rodzinie z problemami zdrowotnymi                           354
        19.5.1. Praktyka lekarza rodzinnego                                  354
        19.5.2. Wsparcie społeczne w chorobie                                355
    19.6. Polityka prorodzinna państwa                                       355

20. Opieka nad zdrowiem osób starszych – Hanna Kachaniuk                         359

    20.1. Starzenie się populacji wyzwaniem dla zdrowia publicznego                      359
    20.2. Norma społeczna jako społeczny wyznacznik opieki nad osobą starszą                 360
    20.3. Indywidualizacja procesu starzenia się człowieka                           361
    20.4. Znaczenie rodziny w opiece                                                  365
    20.5. Priorytetowe kierunki działań związane ze starzeniem się jednostek i społeczeństw                                367

21. Opieka paliatywna (hospicyjna) – Bożena Zboina                            373

    21.1. Początki opieki paliatywnej                                            373
    21.2. Podstawowe pojęcia i definicje                                          374
    21.3. Leczenie objawowe w opiece paliatywnej                                375
        21.3.1. Leczenie bólu nowotworowego                                   376
        21.3.2. Stosowane podziały bólu                            &

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.