PIŚMIENNOŚĆ MŁODZIEŻY W EPOCE NOWEJ ORALNOŚCI DĄBROWSKA A. Księgarnia

Piśmienność młodzieży w epoce nowej oralności

Autorka koncentruje się na problemach związanych z nabywaniem i doskonaleniem umiejętności tworzenia tekstu pisanego przez młodzież. Uwzględnia szeroki kontekst kulturowy, społeczny, poznawczy i edukacyjny tego procesu.

Pismo traktowane jest jako dostępne i użyteczne narzędzie rozwoju ludzkiego potencjału, które wspiera umiejętności: kategoryzacji, analizy, wnioskowania, abstrahowania oraz budowania generalizacji. Piśmienność stanowi klucz do uczestnictwa w kulturze, umożliwia korzystanie z dorobku określonej społeczności oraz ułatwia przejście od języka obrazu do języka abstrakcji i związanego z nim symbolicznego ujęcia rzeczywistości. Nabycie tej sprawności ma więc swoje konsekwencje poznawcze, społeczne i kulturowe. W wyniku obecnych przemian kultury pisma młodzież coraz częściej styka się z praktykami językowo-kulturowymi charakterystycznymi dla nowej oralności. Szybkość, skrótowość i potoczność współczesnej komunikacji językowej powodują, że w wielu obszarach staranność oraz precyzja pisanej odmiany języka postrzegane są jako nieefektywne. Podstawową przestrzenią doskonalenia tych sprawności jest edukacja szkolna, a jednym z jej obowiązków – wprowadzenie ucznia w świat pisma.

Przygotowanie do obligatoryjnych egzaminów zewnętrznych odbywających się na zakończenie obowiązkowego etapu edukacji stanowi ważny element praktyki szkolnej. W jakim zakresie egzaminy umożliwiają diagnozę piśmienności młodzieży? Jak w świetle ich wyników przedstawiają się umiejętności piśmienne uczniów? Autorka udziela odpowiedzi na te pytania na podstawie analizy dokumentacji egzaminów gimnazjalnych oraz egzaminów ósmoklasisty. Badania ujawniły duże kłopoty młodzieży w konstruowaniu dłuższych wypowiedzi pisemnych, co może utrudnić pełne uczestnictwo w kulturze opartej na piśmie.

Wprowadzenie 9

1. Pismo jako wizualny system kodowania informacji    . 13
1.1. Pismo – ustalenia definicyjne, relacja między mową a pismem . 13
1.2. Od malowideł naskalnych do alfabetu – najważniejsze systemy pisma                       . 20
1.2.1. Pierwotne formy kodowania informacji – rysunki naskalne, środki mnemotechniczne, symbole          20
1.2.2. Pismo właściwe – piktografia; pisma: ideograficzne, fonetyczne i sylabiczne; alfabet             23
1.3. Powstanie i rozwój pisma                27
1.3.1. Pisma niealfabetyczne – pismo klinowe, hieroglify egipskie; pisma: kreteńskie, chińskie, hetyckie klinowe, Majów, Azteków oraz innych ludów            . 27
1.3.2. Powstanie i rozpowszechnienie się pisma literowego   . 35

2. Społeczne, kulturowe i cywilizacyjne skutki powstania i rozwoju pisma                     . 39
2.1. Pismo jako środek komunikacji wysoko rozwiniętych kultur   39
2.2. Pismo a wierzenia i praktyki religijne           . 43
2.3. Pismo a działalność gospodarcza             . 46
2.4. Umiejętność pisania a pozycja społeczna          . 50
2.4.1. Wczesna sztuka pisania jako środek sprawowania władzy i przywilej społeczny               . 50
2.4.2. Kulturowe i społeczne skutki demokratyzacji sztuki pisania 55
2.5. Kontrowersje wokół pisma jako nowej technologii      . 62

3. Jak pismo przekształca ludzkie myślenie? Poznawcze skutki nabycia umiejętności piśmiennych            65
3.1. Opozycja mowa – pismo                . 65
3.1.1. Mowa                     68
3.1.2. Pismo                     71
3.1.3. Zastrzeżenia wobec budowania opozycji mowa – pismo 73
3.2. Wielka Teoria Piśmienności i jej krytyka          . 78
3.3. Oralność a piśmienność – odmienne sposoby myślenia i konstruowania wypowiedzi                  . 87
3.4. Piśmienność podstawowa i zaawansowana         . 99

4. Nowa oralność – kulturowe uwarunkowania nabywania i kształtowania piśmienności współczesnej młodzieży   . 105
4.1. Od piśmienności do wtórnej oralności           . 105
4.2. Nowa oralność – zmiany we współczesnej komunikacji i kulturze. 110
4.3. Język i komunikacja młodzieży w epoce nowej oralności    . 120
4.4. Slang młodzieżowy a piśmienność nastolatków        128

5. Edukacja szkolna a wprowadzanie młodzieży w kulturę pisma 137
5.1. Tekst                        137
5.2. Kompetencja tekstotwórcza               . 147
5.2.1. Kompetencja tekstotwórcza jako część kompetencji komunikacyjnej                   . 147
5.2.2. Piśmienność a kompetencja tekstotwórcza       . 150
5.3. Kształcenie językowe w edukacji szkolnej – uwarunkowania   151
5.4. Kompetencja tekstotwórcza w programach kształcenia     154
5.5. Piśmienność w dydaktyce i metodyce szkolnej        . 161
5.5.1. Założenia a praktyka edukacyjna           161
5.5.2. Obligatoryjne testy zewnętrzne a kształcenie umiejętności piśmiennych uczniów               168
5.6. Piśmienność młodzieży w świetle badań          . 173

6. Podstawy metodologiczne badań            . 183
6.1. Przedmiot, cel badań i pytania badawcze          . 183
6.2. Metoda zbierania danych                185
6.3. Sposób analizy danych                 . 188

7. Egzaminy kończące obowiązkowy etap edukacji szkolnej a możliwość diagnozy piśmienności młodzieży – analiza wyników egzaminów gimnazjalnych i egzaminów ósmoklasisty . 191
7.1. Piśmienność a diagnozowane umiejętności językowe uczniów podczas egzaminu gimnazjalnego              . 192
7.2. Piśmienność a diagnozowane umiejętności językowe uczniów podczas egzaminu ósmoklasisty               . 196
7.3. Piśmienność młodzieży w świetle wyników egzaminów gimnazjalnych                        205
7.3.1. Tworzenie własnego tekstu – poziom realizacji zadań   205
7.3.2. Analiza wypowiedzi rozszerzonej gimnazjalistów     210
7.4. Piśmienność młodzieży w świetle wyników egzaminów ósmoklasisty                       215
7.4.1. Tworzenie własnego tekstu – poziom realizacji zadań   215
7.4.2. Analiza wypowiedzi rozszerzonej ósmoklasistów     223

Podsumowanie wyników badań i wnioski          232
Bibliografia                       237
Indeks osobowy                     249
Indeks przedmiotowy                  . 252
Spis tabel i wykresów                   . 255
Summary                        256

258 stron, Format: 17.0x24.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.