MUZEA-PRETEKSTY NIEZREALIZOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA MUZEALNE WOBEC NEGATYWNEGO DZIEDZICTWA W WARSZAWIE BUKOWIECKI Ł. Księgarnia

Muzea-preteksty

Niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie

Książka przedstawia niezrealizowane koncepcje muzeów, które formułowano w kontekście przełomowych dla Warszawy momentów XX wieku. Były one pretekstem do fizycznej transformacji i symbolicznego przechwycenia budowli postrzeganych jako „negatywne dziedzictwo” (Lynn Meskell). Muzea te miały służyć zagospodarowaniu i przekształceniu budynków, o których dalszą przyszłość toczono publiczne spory: opuszczony przez wiernych w 1915 roku sobór prawosławny na pl. Saskim, szykowany do powojennej odbudowy Zamek Królewski, odziedziczony po PRL-u Pałac Kultury i Nauki. Kto i dlaczego domagał się utworzenia muzeów w tych obiektach? Dlaczego te muzea nie powstały? Co z tego wynikło? Podstawą analiz są m.in. materiały archiwalne, dokumentacja projektowa, artykuły prasowe, a nawet utwory literackie.

Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej, która w 2020 roku otrzymała wyróżnienie w konkursie Nagroda Prezydenta m.st. Warszawy za prace dyplomowe z zakresu rozwoju Warszawy.

Praca stanowi część projektu ECHOES, który otrzymał finansowanie z Programu Unii Europejskiej Horyzont 2020 na rzecz badań i innowacyjności na podstawie umowy grantowej nr 770248.

Podziękowania 11

Miasto muzeów. Legenda do mapy 15

Muzea-preteksty. Przyszłość, której już nie ma . 27
Muzea w perspektywie studiów miejskich . 27
Muzealizacja negatywnego dziedzictwa . 43
Jak (i po co) badać niezrealizowane przedsięwzięcia . 59

Przed Pałacem, pod Pałacem. O widmowej wyobraźni przestrzennej w Warszawie 71
Czytanie miejskich wyobrażeń 73
Pośrodku świata, pośród widm . 78
Między projekcją a sentymentem . 81

Koncepcje muzeów komunizmu w Pałacu Kultury i Nauki . 87
1.1. Trzy razy Pałac 87
PRL na wystawie . 87
„[…] nie myślę: sowiecki dar. Myślę: pisał o nim Konwicki” . 93
Pałac pamięci 97
1.2. (P)o komunizmie. Walka o Pałac, walka o pamięć 114
Wszystko, co prowizoryczne, krystalizuje się w śródmieściu . 114
Scenariusz i scenografi a. Muzea komunizmu 132
1.3. Obalanie pomnika, którego nie było . 142
Jak nie robić muzeum? . 143
Komunizacja dziedzictwa . 150

Między Pałacem a Zamkiem. Wyobrażenia (z) warszawskich podziemi 154
Strach dla przyjemności . 155
Pamięć spod ziemi . 159
Pustka i nadmiar . 165

Plany odbudowy i muzealizacji Zamku Królewskiego w Warszawie . 169
2.1. Cały naród projektuje swój Zamek . 169
Oficjalny „program” Zamku Królewskiego 179
Kontrpropozycja społeczeństwa: gmach władzy . 190
Jedyna szansa na muzeum… wszystkiego. Addytywność bez kryteriów i bez końca . 207
Muzeum, które zniknęło. Taktyka totalnego samoograniczania 218
2.2. Fantomowy zamek króla 226
Sojusznicy i wrogowie w walce o Zamek 227
Muzeum prawdziwej historii i konkurs na nieprawdziwy Zamek . 233
Tysiącletnia chwała i przejściowe trudności 243
2.3. Zamek, jaki jest, nie każdy widzi . 250
Strategia lawirowania . 253
Przezroczysta polityczność . 261
Prawo do Zamku . 270

Odbudować jak Zamek, rozebrać jak Sobór. O uwodzeniu przeszłością Warszawy 273
Na Północy w Paryżu: apologeci i dekonstruktorzy mitu o mieście . 273
Niejednoznaczna przeszłość i legenda o jednomyślności . 280
Schronienie w Uchronii . 286

Literacka wizja „cywilnego skarbca narodu” w soborze prawosławnym na placu Saskim 291
3.1. Widziane z Zakopanego . 291
Polskie muzeum w rosyjskiej świątyni 299
Rosyjska świątynia w polskim mieście 306
Wisły ujście do Lete 313
3.2. Zakratowane okno na Zachód . 326
Rusyfi kacja imperialno-państwowa i religijno-narodowa 327
Nie całkiem russkaja Warszawa . 336
„Nadgraniczny filar” w sercu miasta 341
3.3. Walka piórem i projektowanie dynamitem 351
Antyrosyjskość bez Rosjan . 352
Sztuka cenniejsza niż Sobór . 360

Muzea-preteksty. Przeszłość, której jeszcze nie ma 367

English Summary 378
Nota bibliografi czna 380
Wykaz skrótów 381
Bibliografia . 383
Indeks osób . 405

414 stron, Format: 13.5x20.5cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.