ZASADA PROPORCJONALNOŚCI JAKO PODSTAWA OCENY LEGALNOŚCI OGRANICZEŃ SWOBÓD RYNKU WEWNĘTRZNEGO UNII EUROPEJSKIEJ MALISZEWSKA-NIENARTOWICZ J. Księgarnia

Zasada proporcjonalności jako podstawa oceny legalności ograniczeń swobód rynku wewnętrznego Unii Europejskiej

Zasada proporcjonalności odgrywa szczególną rolę w ramach swobód rynku wewnętrznego UE. Każde ograniczenie swobody przepływu towarów, osób usług lub kapitału stosowane przez państwo członkowskie musi być bowiem uzasadnione jednym z prawnie uzasadnionych celów oraz odpowiadać wymogom proporcjonalności. Orzecznictwo dotyczące tych ograniczeń podlega ewolucji i te nowe tendencje w zakresie sądowej kontroli tytułowej zasady starano się ująć w niniejszej książce. Dlatego też po przedstawieniu ogólnych zagadnień związanych z proporcjonalnością, takich jak jej charakter prawny czy funkcje skoncentrowano się na roli, jaką odgrywa ona w ramach swobód rynku wewnętrznego, stając się stopniowo podstawowym elementem oceny legalności ich ograniczeń.

Składa się ona z trzech rozdziałów, z których pierwszy zawiera charakterystykę proporcjonalności jako zasady ogólnej prawa UE, a zatem nie odnosi się jedynie do swobód rynku wewnętrznego, lecz ma szerszy wprowadzający charakter. W kolejnych dwóch rozdziałach przeanalizowano natomiast bogate i zróżnicowane orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości odnoszące się odpowiednio do swobody przepływu towarów oraz osób i usług. Na podstawie analiz tych rozstrzygnięć sformułowano wniosek m.in. o rosnącym znaczeniu zasady proporcjonalności w ramach sądowej kontroli środków państw członkowskich mających wpływ na swobody rynku wewnętrznego.

Monografia koncentruje się na występującym w najnowszym orzecznictwie standardzie sądowej kontroli proporcjonalności środków krajowych ograniczających swobody rynku wewnętrznego. Stara się przedstawić rosnącą rolę tej zasady w ramach oceny legalności ograniczeń, przyczyny tego zjawiska oraz jego ewentualne skutki prawne i praktyczne. W uwagach końcowych wskazano także, że głównym wyzwaniem dla Trybunału Sprawiedliwości byłoby wypracowanie wzorca kontroli proporcjonalności obowiązującego w odniesieniu do poszczególnych interesów publicznych podnoszonych przez państwa członkowskie, który mógłby być następnie stosowany samodzielnie przez sądy krajowe.

Wykaz skrótów / 11
Wstęp / 13

ROZDZIAŁ I. Charakter prawny, funkcje i zakres sądowej kontroli zasady proporcjonalności w prawie UE / 21
1. Charakter prawny proporcjonalności i jej specyficzne cechy. Proporcjonalność a kontrola sądowa / 21
1.1. Szczególna zasada prawa UE pozwalająca na równoważenie wartości i interesów / 21
1.2. Kontrola sądowa w systemie prawa UE i jej wpływ na stosowanie proporcjonalności / 28
2. Zróżnicowane funkcje proporcjonalności w prawie UE / 32
2.1. Wpływ na sposób wykonywania kompetencji przez UE / 32
2.2. Proporcjonalność jako podstawa badania legalności działań podejmowanych przez Unię wobec jednostek / 37
2.3. Ocena działań państw członkowskich z punktu widzenia proporcjonalności / 51
3. Elementy zasady proporcjonalności / 61
3.1. Uwagi ogólne / 61
3.2. Odpowiedniość (ang. suitability) / 65
3.3. Konieczność (ang. necessity) / 71
3.4. Proporcjonalność sensu stricto / 77
4. Zróżnicowane standardy sądowej kontroli / 84
5. Test proporcjonalności przewidziany w dyrektywie 2018/958 / 91

ROZDZIAŁ II. Rola zasady proporcjonalności w kontekście swobody przepływu towarów na rynku wewnętrznym UE / 97
1. Etapy badania regulacji krajowych mających wpływ na swobodę przepływu towarów / 97
2. Od formuły Dassonville, Cassis de Dijon i Keck do zasady dostępu do rynku / 100
2.1. Formuła Dassonville / 100
2.2. Sprawa Cassis de Dijon / 103
2.3. Formuła Keck / 106
2.4. Ewolucja formuły Keck – przesunięcie punktu ciężkości na badanie dostępu do rynku / 112
2.5. Ocena stanowiska Trybunału Sprawiedliwości dotyczącego pojęcia „środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych” / 121
3. Proporcjonalność a klauzule derogacyjne / 126
3.1. Znaczenie regulacji art. 36 TFUE / 126
3.2. Moralność publiczna / 131
3.3. Porządek publiczny / 135
3.4. Bezpieczeństwo publiczne / 138
3.5. Ochrona zdrowia i życia ludzi, zwierząt i roślin / 142
3.6. Pozostałe klauzule derogacyjne / 159
4. Proporcjonalność a wymogi imperatywne / 164
4.1. Charakterystyka wymogów imperatywnych / 164
4.2. Ochrona konsumenta / 169
4.3. Ochrona środowiska / 181
4.5. Pozostałe wymogi imperatywne / 188
5. Wnioski – wzrost znaczenia proporcjonalności i czynniki wpływające na intensywność jej kontroli / 196

ROZDZIAŁ III. Rola proporcjonalności w kontekście swobody przepływu osób i usług / 203
1. Wpływ proporcjonalności na zakres swobód (wyłączenia ze względu na zatrudnienie w administracji publicznej oraz wykonywanie władzy publicznej) / 203
2. Proporcjonalność a klauzule porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego / 217
2.1. Wprowadzenie / 217
2.2. Stosowanie ograniczeń ze względu na porządek, bezpieczeństwo i zdrowie publiczne w ramach swobody przepływu osób / 220
2.3. Stosowanie ograniczeń ze względu na porządek, bezpieczeństwo i zdrowie publiczne w ramach swobody przedsiębiorczości i przepływu usług / 230
3. Proporcjonalność a wymogi imperatywne interesu publicznego / 239
3.1. Warunki stosowania wymogów imperatywnych interesu publicznego / 239
3.2. Rozstrzygnięcia dotyczące wybranych wymogów imperatywnych interesu publicznego / 244
3.2.1. Ochrona praw podstawowych / 244
3.2.2. Reguły dotyczące wykonywania działalności zawodowej / 248
3.2.3. Ochrona konsumentów (usługobiorców) / 258
3.2.4. Ochrona pracowników oraz rynku pracy / 265
3.2.5. Równowaga finansowa systemu ubezpieczeń społecznych oraz stały dostęp do usług medycznych / 275
3.2.6. Zapobieganie niekorzystnym zjawiskom społecznym związanym z hazardem / 280
3.2.7. Spójność systemu podatkowego, skuteczność kontroli podatkowej i zwalczanie oszustw podatkowych / 290
3.2.8. Pozostałe wymogi imperatywne / 301
4. Wnioski – zróżnicowane podejście TS do oceny proporcjonalności / 316

Uwagi końcowe / 321
Wykaz aktów prawnych / 327
Wykaz orzecznictwa / 329
Wykaz literatury / 351

359 stron, Format: 16.0x23.0cm, oprawa twarda z obwolutą

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.