O MOŻLIWYM KOŃCU KULTURY APOKALIPTYKA RENÉ GIRARDA GIELAROWSKI A. Księgarnia

O możliwym końcu kultury

Apokaliptyka René Girarda

Książka Andrzeja Gielarowskiego jest ważnym głosem w dyskusji nad dziełem Girarda, i to nie tylko w odniesieniu do opracowań polskich. Podstawowa jej teza, mówiąca o tym, że jego myśl „zawsze miała charakter apokaliptyczny”, znajduje swoje pełne uzasadnienie w przedstawionej monografii. Autor nie tylko kompetentnie i rzetelnie prezentuje szczegółowe zagadnienia teorii mimetycznej, ale także umieszcza je kolejno w perspektywie apokaliptycznej i eschatologicznej, co wymagało umiejętnego syntetyzowania wątków, wpisywania pojęć i koncepcji w tkankę współczesnej nam rzeczywistości, a przede wszystkim całościowego spojrzenia na miejsce antropologii mimetycznej (czy też wręcz antropofanii) w konkretyzującym się kryzysie „czasów końca”.

Warto podkreślić, że monografia Andrzeja Gielarowskiego O możliwym końcu kultury. Apokaliptyka René Girarda jest jedną z niewielu jak do tej pory prac powstałych na gruncie polskim, które przesuwają badania teorii mimetycznej z obszaru deskryptywnego porządkowania w obszar wysokiej jakości refleksji o charakterze krytycznym.

Dr hab. Maria Korusiewicz, prof. ATH (Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej)

Przedstawione przez Andrzeja Gielarowskiego opracowanie myśli Girarda jest oryginalne, mimo że autor idzie ściśle po drogach wyznaczonych przez tego frankoamerykańskiego myśliciela. Gielarowski trafnie uchwycił i zwarcie przedstawił podstawowe nurty teorii mimetycznej, interpretując ją jako teorię o charakterze apokaliptycznym, widząc kluczowy problem kultur w ich relacji do kwestii niewinności ofiar. W czasach dotkniętych pandemią i nasileniem konfliktów społecznych praca taka jest więc bardzo aktualna, zwłaszcza w Polsce opanowanej potężną rywalizacją mimetyczną i to na wielu płaszczyznach.

Lektura tej pracy mogłaby pogłębić refleksje redukujące się coraz częściej do „logiki nagłówków” opanowanych przez mentalność skandalu. Do książki mogliby sięgnąć nie tylko publicyści i krytycy kultury medialnej, lecz także ludzie Kościoła, uwikłani w sidłach założonych przez mentalność kultury skandalu, mający trudności w odnalezieniu właściwego stosunku do ofiar. Książka może się też stać źródłem inspiracji dla polskiej teologii systematycznej borykającej się z problemem ofiarniczej czy nieofiarniczej wizji Boga.

Czy ta książką ożywi dyskursy filozoficzne? Ponieważ autor idzie po drogach wyznaczonych przez Girarda, i to nie tylko w kwestiach treściowych, lecz także metodologicznych, ukazując swoje zafascynowanie tym myślicielem, musi się wiec on liczyć, że dotknie go taka sama krytyka. Po co więc ta książka? Gielarowski daje sam odpowiedź na takie pytanie: „Dzięki przyjęciu apokalipsy taką jaką ona jest, można się otworzyć na nadzieję i uniknąć rozpaczy, w której grzęźnie nowoczesność odrzucająca prawdę” (s. 185).

Prof. dr Józef Niewiadomski (Theologische Fakultät Innsbruck)

WPROWADZENIE
APOKALIPTYKA JAKO REFLEKSJA NAD KULTURĄ 9

ROZDZIAŁ I
OD TEORII PRAGNIENIA DO TEORII APOKALIPSY 27

ROZDZIAŁ II
APOKALIPTYCZNA INTERPRETACJA MECHANIZMU KOZŁA OFIARNEGO 47
1. Mity i Biblia: teksty prześladowcze a teksty apokaliptyczne 52
1.1. Hermeneutyka tekstów prześladowczych 54
1.2. Teksty apokaliptyczne i objawienie prawdy o przemocy 62
1.3. Apologetyka niewinnej ofiary prześladowania 69
2. Sacrum i rytuały ofiarnicze a ofiara Chrystusa: apologia chrześcijaństwa 81
2.1. Składanie ofiary w religiach archaicznych: antropologia przemocy 85
2.2. Antropologiczny sens ofiary Chrystusa: objawienie mimetyzmu i pokonanie sacrum 101
2.3. Dionizos a Chrystus: chrześcijaństwo poza mitem 115
3. Pragnienie mimetyczne w świetle chrześcijańskich tekstów apokaliptycznych 127
3.1. Czasy ostateczne w Nowym Testamencie: szatan oraz „moce i zwierzchności” 131
3.2. Prawdziwy sens historii: „czas pogan” i „osiąganie skrajności” 145
3.3. Racjonalność apokaliptyczna i hermeneutyka eschatologiczna 157

ROZDZIAŁ III
NOWOCZESNOŚĆ, APOKALIPSA I CHRZEŚCIJAŃSTWO – WOBEC KRYZYSU WSPÓŁCZESNEJ KULTURY 169
1. Czy potrzebujemy jeszcze kozła ofiarnego? O upadku instytucji wojny 171
2. Jeśli wszystko zmierza ku zagładzie…. Terroryzm i nadzieja 182
3. Odpowiedzialność człowieka: nawrócenie i królestwo Boże (eschatologia) 196

ROZDZIAŁ IV
HUMANISTYKA WOBEC APOKALIPSY – WYBRANE ASPEKTY METODOLOGICZNE 215
1. Nauka i chrześcijaństwo: interdyscyplinarne badanie kultury w ujęciu Girarda 217
2. Paradygmaty i dylematy apokaliptyki: wobec nowoczesnej refleksji apokaliptycznej 233
3. Spór hermeneutyki kultury z naukami: swoistość hermeneutyki i badań humanistycznych 269

ZAKOŃCZENIE
APOKALIPSA I CO DALEJ? 297
BIBLIOGRAFIA 315
INDEKS OSÓB I POSTACI BIBLIJNYCH ORAZ MITYCZNYCH 327
SUMMARY
ON THE POSSIBLE END OF CULTURE: RENÉ GIRARD’S
APOCALYPTIC 333
RESUMÉ
SUR UNE FIN POSSIBLE DE LA CULTURE. L’APOCALYPTIQUE SELON RENÉ GIRARD 337

340 stron, Format: 15.5x23.0cm, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.