TRÓJKĄT UKRAIŃSKI SZLACHTA CARAT I LUD NA WOŁYNIU PODOLU I KIJOWSZCZYŹNIE 1793-1914 BEAUVOIS D. Księgarnia

Trójkąt ukraiński

Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793-1914

Bohdan Osadczuk) Beauvois odkrywa całe połacie nieznanych faktów i problemów, pomaga w istotny sposób sprawie przywracania pamięci historycznej Polakom, Ukraińcom i Rosjanom. Czyni to naprawdę sine ira et studio w imię maksymalnej rzetelności badacza... Chyba tylko bezstronny i neutralny historyk może dojść do przedstawiania procesów społecznych obarczonych w dotychczasowej historiografii trzech zainteresowanych czy, inaczej mówiąc, biorących udział w ówczesnym rozwoju sytuacji stron, w bardzo odmienny sposób zaangażowanych, balastem mitów i uprzedzeń...

Przedmowa do wydania z 2011 roku    7
Zamiast przedmowy: List Józefa Czapskiego do Autora      13
Wprowadzenie                . 15
Dyskusyjne wizje literackie            . 18
Powrót do dokumentów            . 26
Mapy                   33
Niektóre objaśnienia               35

CZĘŚĆ PIERWSZA. Okres przedlistopadowy

Rozdział I. Dokąd się nie pójdzie i gdzie powrócić trzeba      39
Zbyt głośne przykłady akceptacji rozbiorów       . 39
Tło historyczne               . 49
Stan badań o szlachcie              53

Rozdział II. Co począć z „herbową gołotą”?         79
Skutki rozbiorów               79
Pokusa czystki                84
Paweł I, Dzierżawin, Czartoryski: trzy prowizoria statusu szlachty gołoty                 . 98
Apogeum oficjalnej przychylności           117
Deklasacja gotowa już przed powstaniem listopadowym    . 132
Co by było, gdyby powstanie listopadowe nie wybuchło?     145

Rozdział III. Polskie ziemiaństwo pod okiem Petersburga      153
Od sejmików do pierwszych zgromadzeń szlacheckich     . 154
Prawo wyborcze z roku 1805 i dialog pozorowany      . 163
Reakcja antyfrancuska i fala konfiskat          175
Na Podolu – rygor, na Wołyniu – wielkoduszność: problemy integracji w roku 1815               . 186
Bardzo podejrzana polska policja na wsi        . 196
Resztki autonomii szlacheckiej w przededniu 1830 roku     202
Rozdział IV. Klejnot albo/i wykształcenie          217
Naród szlachecki, tożsamość polska, poddaństwo rosyjskie    . 218
Szkoły na Ukrainie i szlachecki paternalizm        . 231
Szkoły szlacheckie: otwarcie czy impas?         . 243

CZĘŚĆ DRUGA. Okres międzypowstaniowy

Rozdział I. Poddany i jego panowie (chłopstwo ukraińskie)     . 255
Długotrwała kolonizacja            . 255
Nowy rygor poddaństwa             259
Czegóż się spodziewać po paternalizmie?         263
Zręczne wykorzystywanie wyzysku          . 269
Jak ulżyć doli chłopa?              273
Odciąć chłopów od Polaków            277
Prawo o Inwentarzach i jego zastosowanie        . 281
Smutny koniec panowania            287
Kto korzysta z liberalizmu?            . 290

Rozdział II. Pułapka na szlachtę (szlachta zdeklasowana)      305
Kozły ofiarne                305
Wszystkich na Kaukaz!             . 307
Jak się ich pozbyć?              . 313
Precz z solidarnością szlachecką!           321
Maszyna do mielenia szlachty            326
Śmierć społeczno-kulturalna           . 334

Rozdział III. Kompromis czy kompromitacja? („samorząd szlachecki”) . 345
Rola zgromadzeń szlacheckich           345
Agenci rusyfikacji               351
Prawo rosyjskie i prawo wyjątkowe          . 357
Butni w powiatach, posłuszni Rosjanom         . 364
Ostatnie złudzenia samorządu            370

Rozdział IV. Raj zagrożony (szlachta ziemiańska)        377
Rozkosze bezruchu (magnaci i drobni właściciele ziemscy)    . 378
Terror kulturowy (szkoły i prasa)           394
Terror religijny (katolicy rzymscy i greccy wobec prawosławia)   . 410
Terror polityczny (represje po roku 1831 i po „spisku” Konarskiego) 425
Próby asymilacji (werbunek bogatej szlachty
do służby carskiej)              . 436
Szlachta ziemiańska w przededniu 1863 roku        452
Podsumowanie części drugiej             459

CZĘŚĆ TRZECIA. Okres postyczniowy

Lista generałów-gubernatorów kijowskich 1863–1914     . 466
Rozdział I. Rosyjsko-polski antagonizm ziemski       . 467
Czasy ślepej nienawiści 1863–1865          . 467
Wściekłość rozsądkiem łagodzona: 1865–1875       . 476
Rosyjskie obsesje i polski opór 1875–1888        . 488
Bilans wywłaszczeń w końcu stulecia          498

Rozdział II. Polsko-ukraiński antagonizm ziemski        517
Między negacją i protekcją            . 518
Dramat parcelacji               530
„Głód ziemi”                538
Lata dziewięćdziesiąte: wzmocniona blokada        550
Od chłopskich buntów do rewolucji?          560

Rozdział III. Walka ziemiaństwa ze szlachtą zdeklasowaną     . 571
Brakujące ogniwo               571
Likwidacja kategorii jednodworców          . 579
Ziemia jako kapitał              . 586
Jak ujarzmić zbuntowaną szlachtę?          . 597
Dwuznaczne prawo z 1886 roku           613
Smutny los opuszczonej szlachty          . 622
Rok 1905 albo fałszywe nawrócenie ziemian        632
Zapomniana szlachta miejska            641

Rozdział IV. Polacy i przemiany gospodarczo-społeczne     . 647
Nowe fortuny ziemiaństwa polskiego na Ukrainie       647
Nowe środki transportu             . 647
Uprawa zbóż                650
Gorzelnie                 655
Cukrownie                . 657
Przemysł drzewny               664
Kumulacja kapitału              . 666
Nowe społeczeństwo polskie na Ukrainie i jego satelici     . 668
Ziemiański prestiż i życie publiczne          . 668
Inteligencja i oficjaliści             679
Robotnicy sezonowi, koloniści i Żydzi         692
Podsumowanie części trzeciej             707

Zakończenie                 715
Bibliografia                 . 727
INDEKSY
Indeks nazwisk                . 751
Indeks nazw geograficznych i administracyjnych        777

792 strony, B5, oprawa miękka

Po otrzymaniu zamówienia poinformujemy,
czy wybrany tytuł polskojęzyczny lub anglojęzyczny jest aktualnie na półce księgarni.